Sezar İç Savaşı
| Sezar İç Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Pharsalus Muharebesi'ndeki galip Sezar | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Populares | Ptolemaios Krallığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Jül Sezar Marcus Antonius Gaius Curio |
Gnaeus Pompeius Magnus Quintus Scipio Titus Labienus Genç Cato | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 10 Lejyon | 15 Lejyon | ||||||||
Sezar İç Savaşı MÖ 49-45 yılları arasında Roma Cumhuriyeti'nin Roma İmparatorluğu'na dönüşmeden önceki son çatışmalarından biriydi. Jül Sezar ve Magnus Pompey arasında bir dizi siyasi ve askeri çatışma olarak tarihe geçti.
Savaştan önce Sezar, sekiz yıl boyunca Galya'nın İşgali'ne öncülük etmişti.[1] MÖ 49'un sonlarında Sezar'ın yetkilerini bırakıp ordusunu dağıtmaması ve Pompey'in geri adım atmayı reddetmesiyle başlayan bir gerilim artışı, iç savaşın patlak vermesine yol açtı. Senato ve Pompey'in Sezar'ın eyaletlerinden ve ordularından vazgeçmesini talep etse de Sezar reddetti ve bunun yerine Roma'ya yürüdü.
Savaş, İtalya, İlirya, Yunanistan, Mısır, Afrika ve Hispanya'da yapılan ve dört yıl süren bir savaşlar dizisiydi. Pompey, MÖ 48'de Dyrrhachium Muharebesi'nde Sezar'ı mağlup etti, ancak kendisi Pharsalus Muharebesi'nde kesin bir şekilde mağlup oldu. Brutus ve Cicero da dahil olmak üzere birçok eski Senatör savaştan sonra teslim olurken, Genç Cato ve Metellus Scipio gibi diğerleri savaşmaya devam etti. Pompey, Mısır'a kaçtı ve orada bir suikast ile öldürüldü. Sezar, MÖ 46'da Thapsus Muharebesi'nde Scipio'yu yendi ve Küçük Asya'ya müdahale etti. Scipio ve Cato kısa bir süre sonra intihar etti. Ertesi yıl Sezar, eski teğmeni Labienus komutasındaki son Pompei'lileri Munda Savaşı'nda yendi. MÖ 44'te diktatör perpetuo (ebedi diktatör veya ömür boyu diktatör) ilan edildi.
Öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaşa giden yolda eldeki ana mesele, MÖ 49'dan önce neredeyse on yıldır Galya'da bulunan Sezar'ın savaşlardan elde ettiği muazzam güç ve servet biriktirdikten sonra Roma'nın siyasi durumu ve Senatonun tutumu ile gerginlik oluşmuştu.
Konsüllüğünün ertesi yılı olan MÖ 58'den itibaren Sezar, Senatonun atamasıyla Galya prokonsüllüğünü elinde tutmuştu.[2] Sezar, konsüllüğü sırasında Birinci Triumvirlik olarak anılan Crassus ve Pompey ile ittifak kurmuştu.[3]
Üçü arasındaki siyasi ittifak, MÖ 50'lerin ortalarında yıpranmaya başladı, Sezar'ın kardeşi Julia ile evli olan Pompey'in karısının ölümüyle taraf olacak bir tutuma girmişti.[4] MÖ 51 baharında başlayan gerginlik Pompey'in ve Claudius Marcellus'un başını çektiği senatörler ile Sezar'ın Galya'daki görevinin bittiğini savundu.[4] Ayrıca herhangi bir valilik alamayan Sezar'ın ikinci kez konsül seçilmesi talebi de reddedilmişti.[5]
Sezar'ın savaşa gitmeye karar vermesinin nedenlerinden biri de MÖ 59'da konsüllüğü sırasında yasal usulsüzlükler ve 50'li yılların sonlarında Pompey tarafından çıkarılan çeşitli yasaları ihlal etmekten yargılanacak olması ve bunun sonucunda bir sürgüne gidecek olmasıydı.[6]
Savaş'ın Başlaması
[değiştir | kaynağı değiştir]10 veya 11 Ocak MÖ 49'da Sezar, kuzeyde Cisalpine Galya eyaleti ile güneyde İtalya arasındaki sınırı belirleyen küçük bir nehir olan Rubicon'u[5] geçti. Rubicon'u geçen Sezar'ın "alea iacta est" ("zar atıldı") diye haykırdığı iddia edilir. Kaidelere göre Rubicon nehrini geçip askerleri İtalya topraklarına giren Roma generalleri alenen Roma'nın düşmanı olduğundan bu açık açık bir savaş ilanı olmuştu.
Sezar'ın zamanlaması ileri görüşlüydü: İtalya bir işgal için tamamen hazırlıksızdı.[7] Sezar, Ariminum'u (günümüz Rimini) direniş göstermeden ele geçirdi, çoktan şehirlere sızan adamları ile peş peşe üç şehri daha ele geçirdi. Sezar'ın İtalya'ya saldırdığı haberi 17 Ocak civarında Roma'ya ulaştığında herkes tedirgin olmuştu. Buna cevaben Pompey, "Bunun bir iç savaş olduğunu, tüm senatörlerin onu takip etmesini ve geride kalan herkesi Sezar'ın yandaşı olarak göreceğini ilan etti".[8] Pompey ve müttefikleri birçok bağımsız senatörle birlikte şehri terk etti; diğer senatörler ise dikkat çekmemek umuduyla Roma'dan ayrılıp taşradaki evlerine gittiler. Sezar ilerlemeye devam etti ve Roma'ya girdi.
İç Savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]
Sezar, Senato ve Lejyonlarını kıstırarak Pompey'i kaçmadan yakalama umuduyla onu Brindisium'a kadar kovaladı.[7] Pompey onu atlattı ve Sezar'ın savunmayı yıkmasından hemen önce limandan demir alarak kurtulmayı başardı.[7]
Limanda bulunan tüm gemiler Pompey tarafından birliklerinin tahliyesi için kullanıldığından onu takip etmek mümkün değildi ve bunu üzerine Sezar yönünü Hispania'ya çevirdi. Roma'yı Marcus Aemilius Lepidus'un prefect'liğine ve İtalya'nın geri kalanını tribün Marcus Antonius'un kontrolüne bırakan Sezar, şaşırtıcı bir hızla 27 gün içinde Hispania'ya ulaştı ve kendisine katılan iki Galya Lejyonu ile Pompey'in vekillerini bozguna uğrattı.[7] Hemen ardından Pompey'le hesaplaşmak üzere doğuya, Yunanistan'a doğru ilerledi. 10 Temmuz MÖ 48'de Dyrrhachium'da yapılan savaş sırasında tahkimat hattının yıkılması nedeniyle neredeyse felaketle sonuçlanabilecek bir bozgundan kıl payı kurtuldu.[7] Sezar, kısa süre sonra yapılan Pharsalus Muharebesi ile kendisinden çok daha güçlü (Sezar'ın piyadelerinin iki katı piyade ve kayda değer miktarda süvari fazlası) olan Pompey'i MÖ 48 yılında kesin olarak yenilgiye uğrattı.[9]
Roma'da Sezar diktatör olarak atanırken Marcus Antonius da onun Magister Equitum'u olarak göreve başladı. Bu göreve atanmasından sadece 11 gün sonra diktatörlükten istifa eden Sezar, Publius Servilius Vatia ile ikinci kez Konsül seçildi.
Sezar, Pompey'i Kral XIII Ptolemaios'un hizmetinde çalışan eski bir Romalı subay tarafından öldürüleceği İskenderiye'ye kadar kovaladı. Ardından XIII. Ptolemaios ve onun kız kardeşi, karısı ve aynı zamanda vekil kraliçe olan Firavun Kleopatra VII arasındaki iç savaşa müdahil oldu. Bunun sebebi belki de Ptolemaios'un Pompey'in katlindeki rolüdür. Sezar Kleopatra'nın tarafını tuttu. Anlatılanlara göre XIII. Ptolemaios'un mabeyincisi Pothinus tarafından kendisine hediye olarak takdim edilen Pompey'in kesik başına ağlamıştı. Her halükârda, Ptolemaik güçler MÖ 47 yılında yapılan Nil Muharebesi ile Sezar tarafından yenildiler ve hemen ardından Sezar'dan Caesarion adlı bir çocuğu olduğundan şüphelenilen Kleopatra, tahta çıkarıldı. Sezar ve Kleopatra İskenderiye iç savaşı sırasında elde ettikleri zaferi MÖ 47 yılı baharında Nil üzerinde düzenledikleri bir zafer alayı ile kutladılar. Kraliyet kayığına eşlik eden 400 gemi, Sezar'a Mısır Firavunlarının sahip olduğu ihtişamı yansıtmayı amaçlıyordu.
Sezar ve Kleopatra hiç evlenmediler zira Roma kanunlarına göre bunu yapmaları mümkün değildi. Evlilik kurumu sadece Roma yurttaşları arasında yapıldığında geçerli oluyordu ve Kleopatra Mısır kraliçesiydi. Sezar'ın evliliği 14 yıl önce bir çocuk sahibi olmadan sona erdiğinden Kleopatra ile olan ilişkisi Romalılar tarafından zina olarak değerlendirilmedi ve Sezar, Kleopatra ile olan ilişkisini sorunsuzca sürdürebildi. Kleopatra Roma'yı birkaç kez ziyaret etti ve bu ziyaretlerinde Sezar'ın Romanın hemen dışında, Tiber kıyısındaki villasında ikamet etti.
MÖ 47 yılının ilk aylarını Mısır'da geçiren Sezar, daha sonra Orta Doğu'ya yöneldi ve Pontus kralı II. Farnekes'i yok edeceği Zela Savaşı'nı kazandı. Ardından Pompey'in Afrika'da kalan senatoryal destekçileri ile hesaplaşmak üzere Afrika'ya geçti. Kısa süre sonra MÖ 46 yılında yapılan Thapsus Muharebesi'nde Metellus Scipio (bu savaşta öldü) ve Genç Cato'ya (intihar etti) karşı görkemli bir zafer kazandı. Bununla beraber, Pompey'in oğulları Gnaeus Pompeius ve Sextus Pompeius, Sezar'ın eski Legatesi ve Galya savaşlarının iki numaralı komutanı Titus Labienus ile birlikte Hispania'ya kaçtı. Sezar takibe devam etti ve geri kalan son muhalifleri de MÖ 45 yılı Mart ayında yapılan Munda Muharebesi ile yok etti. Bu süre zarfında, Sezar MÖ 46 yılında Marcus Aemilius Lepidus'la üçüncü ve MÖ 45 yılında meslektaşı olmadan dördüncü defa Konsül seçildi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Beard, Mary (2015). SPQR : a history of ancient Rome. First edition. New York. ISBN 978-0-87140-423-7. OCLC 902661394.
- ^ Drogula, Fred K. (2015). Commanders & command in the Roman Republic and Early Empire. Chapel Hill: The University of North Carolina Press. ISBN 978-1-4696-2314-6. OCLC 905949529. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023.
- ^ Millar, Fergus (1998). The crowd in Rome in the late Republic. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 0-472-10892-1. OCLC 38096956.
- ^ a b Flower, Harriet I. (2010). Roman republics. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-14043-8. OCLC 301798480. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023.
- ^ a b Gruen, Erich S. (1995). The Last Generation of the Roman Republic. Berkeley,. ISBN 0-520-02238-6. OCLC 943848.
- ^ Larsen, J. A. O. (Ocak 1951). "Historia: Zeitschrift für alte Geschichte". Classical Philology. 46 (1): 67-67. doi:10.1086/363368. ISSN 0009-837X.
- ^ a b c d e Goldsworthy, Adrian Keith (2006). Caesar : life of a colossus. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0-300-12689-1. OCLC 71251297.
- ^ Plutarch (1917). "Lives. Pompey". Digital Loeb Classical Library. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023.
- ^ James, Steven. "48 BC: The Battle of Pharsalus". 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023.
