İçeriğe atla

NASAMS

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Norveç Gelişmiş Karadan-Havaya Füze Sistemi

NASAMS
Çeşidi Karadan Havaya Füze Sistemi
Uyruğu Norveç/ABD
Hizmet geçmişi
Hizmet 1998–Günümüz
Kullanıcılar Bakınız kullanıcılar
Üretim tarihi
Tasarımcı Kongsberg Defence & Aerospace
Üretici Kongsberg Defence & Aerospace and Raytheon Missiles & Defense
Özellikler
Yükseklik 21 km (NASAMS 2)

35.7 km (NASAMS 3 / AMRAAM-ER)

Mürettebat 2
Etkili menzil Etkili Menzil:

30 km (NASAMS 2 / AMRAAM)[1]

50 km (NASAMS 3 / AMRAAM-ER)[2][3]
Radar İzleme Menzili:

120 km (NASAMS 2 / MPQ-64F1)[4]

NASAMS ( Norveç Gelişmiş Karadan Havaya Füze Sistemi, aynı zamanda Ulusal Gelişmiş Karadan Havaya Füze Sistemi[5] olarak da bilinir), kısa ve orta menzilli[6] dağıtılmış ve ağ bağlantılı,Kongsberg Defence Aerospace (KDA) ve Raytheon tarafından geliştirilmiş kara konuşlu hava savunma sistemi .[7] Çok çeşitli harp başlıklarını ateşleme kabiliyetine sahip olup insansız hava araçlarına (İHA), helikopterlere, seyir füzelerine, insansız savaş hava araçlarına (SİHA'lar) ve sabit kanatlı uçaklara karşı etkilidir,[6]

NASAMS, yerden fırlatılan AIM-120 AMRAAM'ın (Gelişmiş Orta Menzilli Havadan Havaya Füze) ilk uygulamasıydı. NASAMS 2, 2007 yılından beri faaliyette olan Link 16'yı kullanabilen NASAMS sisteminin yükseltilmiş versiyonudur. 2019'dahizmete giren, NASAMS 3 serinin en son versiyonudur.

Bu yükseltme füze sistemine, menzili 25 km olan AIM-9X Sidewinder ve IRIS-T SLS kısa menzilli füzeleri ateşleme yeteneği eklemiştir.[8] Bunun yanında AMRAAM-ER genişletilmiş menzilli füzeler ( 50 kilometre (31 mi) ) ve havada kaldırılabilen mobil fırlatıcıları kullanma kabiliyeti kazanmıştır. NASAMS, Patriot gibi daha uzun menzilli sistemlerle birlikte çalışabilmektedir.[9]

Gelişim

[değiştir | kaynağı değiştir]

NASAMS'ın geliştirilme süreci, 1980'lerde Kongsberg Defence Aerospace'in (KDA) Hughes Missile Systems ve Hughes Aircraft Ground Systems Group ile bir araya gelerek Norveç Kraliyet Hava Kuvvetleri (RNoAF) için ortak olarak programı başlatmasıyla başladı. Projenin başlangıcında, NASAMS'in, Norveç'in güney hava üslerini hali hazırda savunan iki Nike Hercules tesisinin yerini alması ve F-16'larla birlikte hareket ederek burada katmanlı bir savunma sağlaması amaçlandı.[10]

İlk Olarak, Uyarlanmış Şahin (NOAH) programı için, KS500F bilgisayarlarına ve iki renkli CRT ekranlı KMC9000 kontrol konsoluna sahip entegre hava savunma muharebe yönetim komuta ve kontrol sistemi geliştirildi. Bu sistemle Norveç'in [11] MIM-23B Yarı aktif radar güdümlü füze sistemi geliştirilmiş oldu. Bu komuta ve kontrol sistemi, mevcut AN/MPQ-46 Yüksek Güçlü Aydınlatıcı Doppler Radarını (HPIR) AN/TPQ-36 karşı batarya radarıyla entegre etti ve TPQ-36A yazılım yükseltmesiyle üç boyutlu bir alçak irtifa hava sahası gözetleme radarına dönüştürüldü. .

Geliştirilmiş NOAH sistemi, her fırlatıcı için aynı anda sadece bir tane hedefe ateş edebildiğinden, düşman tarafından toplu olarak ateşlenen bir balistik füze saldırısına karşı etkisiz kalmaktaydı. Bu sebeple RNoAF daha dağınık mimarili, ağ merkezli, birden çok radar ve fırlatıcının birlikte çalışabildiği bir geliştirme talep etti.

MIM-23B füzesi, ilk yaklaşma sırasında bir atalet navigasyon sistemini kullanan aktif radar güdümlü AIM-120 AMRAAM füzesi ile değiştirildi.TPQ-36A radarı, dönen AN/MPQ-64 Sentinel konfigürasyonu ile değiştirilerek test atışları Haziran 1993'te yapıldı; sistem 1994'ün sonlarında - 1995'in başlarında kısmi olarak operasyonel kapasiteye sahip olsa da 1998'de tam olarak operasyonel hale getirildi.[kaynak belirtilmeli]

Bu sistemi baz alarak geliştirilmiş NASAMS 2, 2000'lerde geliştirildi ve 2006'da faaliyete geçti. Üçüncü nesil NASAMS 3 ise, 2010'larda geliştirildi ve 2019'da Faaliyete girdi.

Birinci nesil NASAMS

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sistem, ABD yapımı TPQ-36A hava savunma X bant 3 boyutlu radarını ve yine ABD yapımı AMRAAM füzelerini; FDC (Ateş Dağıtım Merkezi'nin kısaltması) olarak adlandırılan, Norveç'te geliştirilen savaş yönetim sistemi olan C4I (komuta, kontrol, iletişim, bilgisayarlar ve istihbarat) sistemi ile entegre etmiştir. Bir radara bağlı FDC, bir "Edinme Radarı ve Kontrol Sistemi" (ARCS) oluşturur. NASAMS'in yetenekleri, ağ temelli ve dağınık sistem mimarisi kullanılarak geliştirilmiştir.[12] Sistemin komuta-kontrol modülü, Taktik Kontrol Görevlisi (TCO) ve Taktik Kontrol Asistanı (TCA) için birbirinin aynısı iki konsol barındırır.

AMRAAM füzesi, altı füze barındıran bir fırlatıcıdan ateşlenir. Standart AMRAAM füzesi 25 km'ye kadar yatay menzile sahiptir.[13] Bazı kaynaklar, standart versiyonunun menzilini "15km'nin üzerinde" ve genişletilmiş menzil versiyonunu 40 km olarak göstermektedir.[14]

Norveç Hava Kuvvetleri, 90'lı yılların sonlarında, NASAMS savaş kontrol sistemlerini, ARCS sistemleriyle entegre ederek Norwegian Solution(NORSOL) adında bir entegre kara konuşlu hava savunma sistemi geliştirildi. BU sistemdeki İkincil silah sistemleri arasında RBS 70 lazer ışını destekli MANPADS sistemi ve Bofors 40mm L70 tabancası ( Oerlikon Contraves FCS2000 tek darbeli doppler izleme radarı tarafından kontrol edilir) yer alıyordu. Sistem, tüm kademelerdeki komutanlara savaş alanı farkındalığı sağlamak ve dost uçakların korunmasını sağlarken over-kill(yani, birden çok hava savunma birimi tarafından tek bir tehdide angajman)ve under-kill (herhangi bir birimin tehdide müdahale edememesi) durumlarını önlemek için üç sistemi de (NASAMS, RBS70 ve L70/FCS2000) entegre etti.

NASAMS 2

[değiştir | kaynağı değiştir]
İspanya'da bir askeri geçit töreni sırasında İspanyol NASAMS 2 fırlatma aracı
Fin Sisu E13TP NASAMS 2 fırlatma aracı

Norveç Hava Kuvvetleri, KDA ile birlikte 2000'li yılların başlarında NASAMS 2 adlı bir NASAMS geliştirme projesi başlattı. Geliştirilmiş sürüm ilk olarak 2006 yılının ortalarında Hava kuvvetlerine teslim edildi. İki versiyon arasındaki en büyük fark, standart taktik veri bağlantı kapasitesinin geliştirilmesinin( Link 16, Link 11, JREAP, ATDL-1 vb.) yanı sıra daha iyi bir yer radarının kullanılmasıdır. Sistemin 2007'de operasyonel hale gelmesi planlanmıştır.

Bir NASAMS 2 bataryası, dört adede kadar Ateşleme biriminden oluşur; her ateşleme birimi, her biri altı AIM-120 AMRAAM füzesi taşıyan 3 füze rampası (LCHR), bir AN/MPQ-64F1 Geliştirilmiş Sentinel radarı, bir Ateş Dağıtım Merkezi aracı ve bir elektro-optik kamera aracı (MSP500) içerir.[15]

Geliştirilmiş Sentinel Radarı daha geniş spektruma, ayarlanabilir dönüş hızına ve daha yüksek hedef tespit ve takip performansına sahiptir. Radar platformu kendi güç kaynağı ile birlikte gelir ve çeşitli araçlara monte edilebilir. Her bir radar, verileri bağımsız olarak işleyebilir ve dağıtabilir ve diğer istasyonlara radyo bağlantıları, kablo, Multi Rolle Radio veya TADKOM aracılığıyla bağlanabilir.

Bir lazer mesafe ölçer ile donatılmış Rheinmetall'in MSP500 elektro-optik sensörü ve bir TV kamerasının yanı sıra Geliştirilmiş bir termal kamera ile donatılmıştır.[16] Bunlar, füzeleri pasif olarak ateşlemek için kullanılabilir.

Ateş Kontrol Merkezleri (FDC'ler), coğrafi özelliklere göre dağıtılmış, merkezi ya da dağıtılmış veri mimarisine sahip sensörlerden gelen verileri birleştirerek, tüm hava sahasının detaylı görüntüsünü Taktiksel Kontrol Subayına sağlar.[15] Her komuta yeri, göreve dayalı ortak taktik operasyon kontrolü (CTOC) arayüzüne sahip iki renkli ekran içerir.[17][18] Kontrol sistemi, daha az görünür hale gelmek için kendisini sensörlerden ayırabilir.

Operatörler, operasyon merkezi yazılımını (GBADOC) çalıştırarak merkezi bir kontrol rolünü alabilir. Hawk XXI yükseltmesinde bulunan Tabur Harekat Merkezine (BOC) benzeyen isteğe bağlı bir Taktik Kontrol Merkezi (TCC) aracı, bu rol için kullanılabilecek üçüncü bir komuta aracı özelliğini taşır.

Kontrol modülleri çok çeşitli araçlara monte edilmekte olup her modül, Pusula ve GPS alıcısı kullanarak konumunu otomatik olarak belirleyebilmektedir.

NASAMS 3

[değiştir | kaynağı değiştir]
Dört AIM-120 AMRAAM ve iki AIM-9X Sidewinder füzesi ile Yüksek Hareketli Fırlatıcı (HML)

Nisan 2019'da Norveç, geliştirilmiş NASAMS 3 sistemini faaliyete aldı; Mayıs 2019'da ilk atış testleri yapıldı.[19]

NASAMS 3, güncellenmiş atış Dağıtım istasyonu, ergonomik kontrol panelleri ve üç adet 30inç düz panel ekrana sahip bir "ADX" konsoluna sahiptir.[20][21] Yeniden tasarlanan Mk 2 fırlatıcı, AIM-120 AMRAAM'a ek olarak fırlatma raylarından AIM-9X Sidewinder Block II kısa menzilli hava savunma füzeleri ve AMRAAM-ER füzelerini ateşleyebilmektedir.[22] AMRAAM-ER, iki aşamalı AMRAAM güdüm başlığı baz alınarak geliştirilmiş , maksimum menzilde yüzde 50 artış ve maksimum irtifada yüzde 70 artış sağlayan Evolved Sea Sparrow Füze roket motorunu temel alan, angajman menzilini arttıran bir menzil yükseltmesidir,[23] maksimum menzili 50 km'dir. Arttırılmış menzilli füze, hızlı uçan ve sert manevra yapan hedefleri düşürmek için daha fazla yeteneğe sahip olacak.[24] Mayıs 2019'da AIM-9X Block II, Norveç'teki Andøya Uzay Merkezi'ndeki NASAMS rampalarından test atışları yapılmıştır.[25]

2019'da, yeni bir kısa menzilli "Mobil Kara Tabanlı Hava Savunma Sistemi" konfigürasyonu geliştirilmeye başlandı.[26][27] Bu sistemde her batarya IRIS-T Füzelerini taşıyan IRIST SLS fırlatıcılarını paletli taşıyıcılar ile kullanabilen ya da 4 tekerli M1152A1 HMMWV- şasili Yüksek manevra kabiliyetli taşıyıcılara monte edilen, AIM-120 AMRAAM sistemini ihtiva eder.[28][29][30] BU sistemler Amerkan Ordusu tarafından C-130 ya da C-17 uçakları ile taşınabilecek şekilde tasarlanmıştır. High Mobility Launcher, dört fırlatma rayından hem AIM-120 hem de AIM-9X'i fırlatabilir ve iki ek rayla donatılabilir.[31] IRIS-T rampaları ve destek araçları , Zırhlı Savaş Destek Aracı (ACSV) ve yükseltilmiş M113 ( M577A2 ) komuta araçlarının şasisinde [32] ve Weibel Scientific tarafından tasarlanan XENTA-M X-band radarları ile donatılacak şekilde tasarlanmaktadır.[33][34][35][36]

Haziran 2019'da Avustralya, CEA taktik (CEEATAC) ve CEA operasyonel (CEAOPS) AESA radarları, HMMWV yerine Hawkei PMV araçları üzerine kunuşlu, Yüksek Mobilite özelliklerine sahip radar taşıyıcıları ve Raytheon Australia'nın Mawson Lakes'teki tesisinde üretilen Ateş Dağıtım Merkezi araçları ile donatılmış NASAMS 3'ün yerel olarak üretilmiş bir versiyonunu sipariş etti. Sistemin aynı zamanda Raytheon AN/AAS-52 Hedefleme Sistemi, yüksek çözünürlüklü gündüz/gece görüntüleme sensörü ve entegre lazer telemetre içeren bir elektro-optik/kızılötesi (EO/IR) yönlendirme sistemi içermesi hedeflenmektedir.[31] Avustralya Ordusu, NASAMS tabanlı geliştirilecek hava savunma ağına 2,5 milyar A$ harcamayı planlamaktadır.[37]

Ekim 2021'de Raytheon, NASAMS 3'ün aslen MIM-104 Patriot sistemi için geliştirilen GhostEye (eski adıyla LTAMDS) teknolojisine dayalı yeni bir orta menzilli AESA radarı olan GhostEye MR ile yenileneceğini duyurdu.[38][39][40] Mart 2022'de Raytheon, Yüksek Enerji Lazer Silah Sisteminin(HELWS), özellikle drone sürülerine karşı NASAMS sistemine entegre edilebileciğini gösteren bir test gerçekleştirdi.[41]

Füzeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

AMRAAM stokları diğer ülkelerin ürettiği tüm alternatif füzelerden çok daha fazla kullanılan, dünyanın en yaygın füze sistemidir. NASAMS, AIM-9 Sidewinder, AMRAAM ve AMRAAM-ER gibi mevcut havadan havaya füzelerin hemen hepsini kullanma kapasitesine sahip olduğundan, NATO'nun cephaneliğindeki bir NASAMS bataryasından, sistem özellikleri değiştirilmeden binlerce eski model füze kullanılabilir. AIM-9X varyantı, füzenin eski varyantlarının gerektirdiği fırlatma rayı nitrojen besleme ihtiyacını ortadan kaldıran dahili bir soğutma sistemi içerir.

Raporlara göre NASAMS, "NATO ve müttefiklerinin, özellikle hava savunma sistemi için sağlayabileceği çok çeişitli füzeleri ateşleyebilme kabiliyeti nedeniyle Ukrayna için son derece uygun" olarak tanımlanmıştır.[42][43] Özellikle eski AMRAAM A ve B modelleri Ukrayna'ya gönderilebilip NASAMS sistemleri tarafından ateşlenebilecek durumdadır.[44] Örneğin Birleşik Krallık hükümeti, AMRAAM'lar da dahil olmak üzere "yüzlerce ek hava savunma füzesi" bağışlamayı teklif etti.[45]

Servis geçmişi

[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 ABD başkanlık yemin töreni sırasında Washington, DC ve Beyaz Saray çevresindeki hava sahasını korumak için NASAMS kullanıldı.[46][47][48]

2017'de Litvanya, kendi hava savunma yeteneklerini geliştirmesi amacıyla NASAMS-3 sipariş etti. 2020 yılında iki batarya teslim edildi[49]

Nisan 2017'de Avustralya kısa mezilli hava savunma ihtiyacı doğrultusunda özgün NASAMS sistemlerinin kendi ülkesinde üretilmesine karar verdi.[50] 20 Haziran 2019'da Kongsberg Defence & Aerospace AS (Norveç) ile ana yüklenici Raytheon Australia arasında 185 milyon USD değerinde anlaşma imzalandı.[51][52] NASAMS'inn Avustralya versiyonu yerel olarak üretilen bileşenleri kullanılarak üretilecektir.[31] Eylül 2021'de, Avustralya NASAMS için ilk iki Ateş Dağıtım Merkezi kabul testlerini geçti.[37] Şubat 2022'de, NASAMS bataryaları için Mk2 fırlatıcılar tamamlandı; 2022'de ilk üç fırlatıcının teslim edilmesi planlandı.[53]

2019'da Katar, NASAMS sistemi ile birlikte kullanılmak üzere AMRAAM-ER füzeleri siparişi verdi.[24]

2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden sonra, 1 Temmuz 2022'de ABD Hükümeti, Ukrayna'ya gönderilmesi planlanan 820 milyon dolarlık askeri yardım paketinin bir parçası olarak, Ukrayna Güvenlik Yardım Girişimi (USAI) aracılığıyla NASAMS hava savunma sistemlerinin teslim edileceğini duyurdu.[54] Bir Amerikan Savunma yetkilisi, Ukrayna'nın elindeki tüm sistemlern Sovyet sistemleri olduğunu, uzun vadede sovyet hava savunma sistemlerinin kullanılmasının sürdürülebilir olmayacağını söyledi. Bu girişim, Ukrayna hava savunmasının Sovyet döneminden kalma sistemlerden, modern bir hava savunmasına güncellenmesinin bir parçasıdır.[55] Tedarik edilen sistemler Norveç stoklarından edilmesi veya envanter dışı kalmış birimler olması planlanmıştır.[56]

29 Temmuz 2022'de ABD Savunma Bakanlığı, Ukrayna ya gönderilmek üzere her biri altı füzeye sahip 12 mobil fırlatıcıdan oluşan iki NASAMS bataryasının satın alınması için resmi sürecini başlattığını açıkladı.[57] 24 Ağustos 2022'de ABD Savunma Bakanlığı, Ukrayna Güvenlik Yardım Girişimi (USAI) kapsamında Ukrayna'ya ek altı NASAMS bataryası ve ek mühimmat sağlayacağını duyurdu.[58] Pentagon, Eylül 2022'de Ukrayna için gönderilmesi planlanan NASAMS'in iki ay içinde teslim edilmeye başlayacağını söyledi.[59]

Gönderilen ilk NASAMS bataryaları, Ukrayna'ya Kasım 2022'de ulaştı.[60] Pentagon, NASAMS'ın 15 Kasım 2022'de gerçekleşen Rus füze saldırıları sırasında sistemin %100 başarı oranına sahip olduğunu açıkladı ve Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskyy, saldırı sırasında sistemin hedeflenen 10 füzeden 10'unu düşürdüğünü açıklamıştır.[61][62] ABD hükümeti, mevcut üretim oranlarıyla sıfırdan yeni bir sistem üretmek iki yıl sürebileceğinden, Orta Doğu ülkelerine daha önce satılmış NASAMS sistemerini Ukrayna'ya yönlendirmeye çalışmaktadır. Raytheon CEO'su Greg Hayes'e göre Orta Doğu ülkelerinden alınan sistemlerin daha sonra yenileriyle değiştirilmesi planlanmaktadır. Ancak Hayes, NASAMS sistemleri Ukrayna'ya gönderilen Orta Doğu ülkelerinin yeni NASAMS'ları elde etmek için 2 yıl beklemek zorunda kalacaklarını yalanlamıştır: "İnşanın 24 ay sürmesi, teslimantın 24 ay süreceği anlamına gelmez." dedi.[63]

Nisan 2023'te Ukrayna Hava Kuvvetleri, o tarihe kadar NASAMS'ın 100'den fazla düşman füzesi ve insansız hava aracını imha ettiğini açıkladı.[64]

Kullanıcılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  NASAMS-1 Kullanıcıları

Eylül 2022 itibarıyla 13 resmi operatör vardı. Kongsberg şunları söyledi: "NASAMS, Norveç, İspanya, ABD, Hollanda, Finlandiya, Umman, Litvanya, Endonezya ve açıklanmayan bir müşteride operasyonel kullanımda. Sistem Avustralya, Katar, Macaristan ve Ukrayna için üretim aşamasındadır. NASAMS, dünya çapında hem Ordularda hem de Hava Kuvvetlerinde kullanılmaktadır. Ayrıca Polonya, Yunanistan ve Türkiye, çeşitli silah sistemleri için Kongsberg Komuta ve Kontrol çözümünü işletmektedir."[6] :10

Gelecek operatörler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  •  Australia – İlk bataryalar teslim edildi.[81]
  •  Macaristan – 2020 yılında sipariş verildi, tahmini teslimat 2023.[82][83][84]
  •  Kuwait: Ekim 2022 de sipariş görüşmelerine başlandı.
  •  Taiwan – 2022 yılında ABD hükümeti alım onayı verdi. UKrayna Krizi sebebiyle teslimat 2024'te planlandı.[85]
  •  Katar – Temmuz 2019'da sipariş verildi.[86] AMRAAM-ER versiyonunu satın alan ilk ülkedir.[24]

Potansiyel Kullanıcılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  •  Estonia and  Latvia: 2022 yılında orta menzilli hava savunmaların geliştirilmesi amacıyla işbirliği anlaşması imzalandı.[87]
  •  India: 2018 yılında sistemin satın alınması düşünüldüyse de daha sonra ülkenin kendi geliştirme çabaları nedeniyle vazgeçildi.[88]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • ÇAM
  • HİSAR
  • Çoklu Görev Başlatıcı
  • Gökyüzü Ejderhası 50
  • ÖRÜMCEK
  • VL MİKA
  • VL-SRSAM

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Air Defense: India Gets Integrated". strategypage.com. 6 Mart 2020. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
  2. ^ "AIM-120 AMRAAM-Extended Range". GlobalSecurity.org. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Surface-Launched AMRAAM (SL-AMRAAM / CLAWS), United States of America 7 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Army Technology.com
  4. ^ "Raytheon MPQ-64F1 Improved Sentinel Radar – NASAMS". Kongsberg Defence and Aerospace. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022. 
  5. ^ "National Advanced Surface-to-Air Missile System (NASAMS)". Missile Defense Advocacy Alliance. September 2022. 27 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ a b c "NASAMS Air Defence System" (PDF). Kongsberg. September 2022. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  7. ^ "nasams". www.raytheonmissilesanddefense.com (İngilizce). 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  8. ^ "Diehl Defence: IRIS-T, the short-distance missile of the latest generation". Diehl.com. 30 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. 
  9. ^ "NASAMS Air Defence System". Kongsberg. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022. 
  10. ^ "NASAMS Replaces Nike: Norway updates layered air defense". International Defense Review. 22 (3): 351. 1989 – Internet Archive vasıtasıyla.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ "Military Review: The Professional Journal of the United States Army". 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  12. ^ "NASAMS suitability for cruise missile defence". 27 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Air Defense: SLAMRAAM Dies From Loneliness". www.strategypage.com. 16 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2016. 
  14. ^ Defense Update. "Finland Selects Norwegian/U.S. NASAMS for SA-11 Replacement". 27 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2014. 
  15. ^ a b Terje Johnsen; Brita Hafskjold; Svein Fagerlund (23 Aralık 2005). "Data Fusion for Improved Air Picture Generation in Air Defence Systems" (PDF). 26 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  16. ^ "MSP – Multi Sensor Platform". Rheinmetall Defence. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022. 
  17. ^ "Breakthrough in network-based defence". Kongsberg Defence & Aerospace. 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022. 
  18. ^ "Kongsberg Annual Report 2004: An Ocean of Opportunities" (PDF). Kongsberg Gruppen. 4 Mayıs 2005. s. 38. 29 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022. 
  19. ^ "Tester ut NASAMS III for første gang". Norwegian Armed Forces – Forsvaret (Norveççe). 7 Mayıs 2019. 11 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "Fire Distribution Center – NASAMS – KDA". Kongsberg. 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ "Kongsberg Defence Australia starts building FDC shelter for ground-based air defence". 28 Temmuz 2020. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ "Multi-Missile Launcher – NASAMS – KDA". www.kongsberg.com. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ Raytheon completes first AMRAAM-ER missile flight tests from NASAMS air defense system 28 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Armyrecognition.com, 5 October 2016
  24. ^ a b c "Qatar To Get New AMRAAM-ER Surface To Air Missiles, U.S. Capital May Be Next". The War Zone. The Drive Media, Inc. 12 Temmuz 2019. 12 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2019.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  25. ^ "Norway's Air Force tests Sidewinder missile". defensenews.com. Defense News. 19 Haziran 2019. Erişim tarihi: 20 Haziran 2019. 
  26. ^ "Contract to deliver Mobile Ground Based Air Defence to the Norwegian Army worth 583 MNOK". Kongsberg. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022. 
  27. ^ "New NASAMS HML Deployed on Cold Response 2022". 26 Mart 2022. 26 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  28. ^ "For the first time in 14 years, the Army itself can protect itself from air strikes". tu.no (Norveççe). 6 Şubat 2017. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
  29. ^ "New capability in the NASAMS air defence system". Kongsberg.com. 21 Haziran 2013. 1 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2016. 
  30. ^ "Raytheon delivers first NASAMS High Mobility Launcher to Norway". prnewswire.com. 25 Haziran 2013. 1 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
  31. ^ a b c "World Leader!" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  32. ^ "Nesten 20 år som "forsvarsløse": Nå skal Hæren igjen få luftvern". 4 Kasım 2019. 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  33. ^ "SHORAD ⇒ Short Range Air Defense Radar". Weibel Scientific. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022. 
  34. ^ "Danish radar manufacturer wins major supply contract for the Norwegian Army". Armada International. 26 Kasım 2019. 29 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  35. ^ "Weibel radars for mobile air defense of the Norwegian Armed Forces". Europäische Sicherheit & Technik. 22 Kasım 2019. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  36. ^ "One Beam Hits All?". 2 Mart 2021. 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  37. ^ a b "Land 19 Short-Range-Ground-Based Air Defence System". Defence SA (İngilizce). 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  38. ^ "Raytheon Missiles & Defense unveils GhostEye MR, a new medium-range air and missile defense radar for NASAMS". www.raytheonmissilesanddefense.com. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  39. ^ "Raytheon Announces New Medium-Range Radar System". 11 Ekim 2021. 11 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  40. ^ "Soldiers See – And Touch – Full-Scale LTAMDS". www.raytheonmissilesanddefense.com. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  41. ^ "RI&S' HELWS taps NASAMS air defence system to destroy drones". April 2022. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  42. ^ Anthony Capaccio (11 Ekim 2022). "Pentagon speeds up shipping of air defense systems for Ukraine after Biden's promise". Bloomberg. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2022. 
  43. ^ Andrew Greene (14 Ekim 2022). "Difficult choices for Ukraine in scramble to secure air defences against Russian missiles". ABC News. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2022. 
  44. ^ Tyler Rogoway (13 Ekim 2022). "The Common Missile NASAMS Uses Is Its Biggest Advantage For Ukraine (Updated)". The Drive. 13 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2022. 
  45. ^ "Britain to donate air defence missiles to Ukraine". Reuters. 12 Ekim 2022. 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2022. 
  46. ^ Lund, Elisabeth (16 Şubat 2006). "Norske våpen vokter presidenten". Økonomisk Rapport (Norveççe). 19 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2012. 
  47. ^ Christensen, Maj. Ola K. (8 Mart 2005). "The Norwegian Solution!". Battle Griffin 2005 (Norveççe). 16 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2012. 
  48. ^ a b c d e "NASAMS Air Defence System – brochure". www.kongsberg.com. 14 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  49. ^ "Lithuania buys Norwegian air defence system amid Russia fears". spacedaily.com. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017. 
  50. ^ "$2 billion for NASAMS GBAD system – Australian Defence Magazine". www.australiandefence.com.au (İngilizce). 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  51. ^ "Kongsberg Wins $185.5M To Supply NASAMS Components To Australia". www.defenseworld.net. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  52. ^ "Kongsberg awarded NASAMS contract with Australia worth 1.6 billion NOK". www.epicos.com (İngilizce). 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021. 
  53. ^ "Kongsberg To Deliver Three Mk2 NASAMS Canisters Launcher To Australia". Global Defense Corp (İngilizce). 1 Şubat 2022. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2022. 
  54. ^ "US to send Ukraine advanced NASAMS air defense weapons in $820 million package". Defense News (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  55. ^ "U.S. announces $820 million in Ukraine military aid, including missile systems". PBS Newshour. PBS. 1 Temmuz 2022. 11 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  56. ^ "Ukraine Situation Report: U.S. Confirms NASAMS Air Defense System Transfer". The Drive. 1 Temmuz 2022. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022. 
  57. ^ Boyko Nikolov (1 Ağustos 2022). "NASAMS air defense will face Russian aircraft for the first time". bulgarianmilitary.com. 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  58. ^ "Nearly $3 Billion in Additional Security Assistance for Ukraine". U.S. Department of Defense (İngilizce). 24 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2022. 
  59. ^ "U.S. has not yet delivered NASAMS air defenses to Ukraine -Pentagon". Reuters. 27 Eylül 2022. 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  60. ^ "NASAMS, Aspide sytems already in Ukraine - defense chief". 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  61. ^ "NASAMS air defense system have 100% success rate in Ukraine- Pentagon chief". Reuters. 16 Kasım 2022. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022. 
  62. ^ "Зеленський про системи NASAMS: Із 10 пусків було 10 влучань" [Zelenskyy about NASAMS systems: there were 10 hits out of 10 launches]. Ukrinform (Ukraynaca). 15 Kasım 2022. 15 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022. 
  63. ^ LEE HUDSON (1 Aralık 2022). "U.S. looks to shift air defense systems from Middle East to Ukraine, Raytheon chief says". Politico. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  64. ^ "Over 100 enemy targets downed by NASAMS, Air Force says". The New Voice of Ukaine. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2023. 
  65. ^ "Чили получит норвежские зенитные комплексы NASAMS". lenta.ru (Rusça). 10 Ekim 2011. 11 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  66. ^ "Finland selects KONGSBERG/Raytheon air defence system". www.kongsberg.com. 29 Nisan 2009. 7 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  67. ^ "Indonesia receives, deploys first NASAMS 2 air defense system". asiapacificdefensejournal.com. 16 Kasım 2020. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
  68. ^ Rupšys, Valdemaras (10 Haziran 2020). "Military chief: Lithuanian air defence system reached a new level". Lithuanian National Radio and Television. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2022. 
  69. ^ "Army Ground Based Air Defence System". www.defensie.nl (Felemenkçe). 7 Ekim 2015. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  70. ^ "Air defence contract with the Netherlands". www.ksat.no. 6 Aralık 2006. 31 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  71. ^ "Oman to spend more". janes.com. IHS Janes. 5 Mayıs 2014. 2 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  72. ^ "Raytheon Receives Contract for Ground Based Air Defense System for Oman". investor.raytheon.com. 23 Ocak 2014. 30 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  73. ^ "NASAMS Air Defence System" (PDF). Kongsberg Defence & Aerospace. 24 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2022. 
  74. ^ "Spanish Army Conducts Successful NASAMS Live-Fire Exercise". www.defense-aerospace.com. 30 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  75. ^ "Ukraine hails new air defences, warns power situation 'tense'". 8 Kasım 2022. 8 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2022. 
  76. ^ @ (10 Ocak 2023). "Dear @JustinTrudeau, your true leadership in standing for democracy and human rights has been vividly proven again. Thank you for helping us to protect our sky. NASAMS procured for us by Canada will be a strong shield for our cities and citizens" (X gönderisi). |arşiv-url= kullanmak için |arşiv-tarihi= gerekiyor (yardım) tarihinde kaynağından arşivlendi – X vasıtasıyla. ; Eksik ya da boş |kullanıcı= (yardım); Eksik ya da boş |numara= (yardım)
  77. ^ Pugliese, David (10 Ocak 2023). "Canada buys Ukraine $400M air-defence system that Canadian Army has been waiting for since 2012". nationalpost.com. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. 
  78. ^ "Canadian donations and military support to Ukraine". Canadian Department of National Defence. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2023. 
  79. ^ Bisht, Inder Singh (13 Mart 2023). "Norway to Send Two NASAMS Air Defense Systems to Ukraine". The Defense Post (İngilizce). 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2023. 
  80. ^ Marc Ambinder (16 Nisan 2015). "The futuristic air defense system of Washington, D.C. was defeated by a postman". The Week. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
  81. ^ "First NASAMS Mk2 cannister launchers arrive in Australia". Australian Defence Business Review. 7 Haziran 2022. 30 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2022. 
  82. ^ "Controversial agreement in box: Replaces Soviet Kub air defense with Norwegian-developed Nasams". tu.no (Norveççe). 23 Kasım 2020. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
  83. ^ "Hungary to order AMRAAM-ER". dsca.mil. 10 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  84. ^ "magyarnemzet.hu – NASAMS légvédelmi rakétarendszert kap a Magyar Honvédség". 19 Kasım 2020. 4 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  85. ^ "Taiwan will buy NASAMS air defense systems to defend against China". gagadget.com. 1 Ekim 2022. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  86. ^ "Qatar to become first AMRAAM-ER user". janes.com. IHS Janes. 10 Temmuz 2019. 1 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2019. 
  87. ^ "Latvia and Estonia sign letter of intent on purchase of medium-range air defense systems". The Baltic Times. 1 Temmuz 2022. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022. 
  88. ^ "Once 'Rejected' By India, Ukraine To Get 'Game Changing' NASAMS From US; Will The Game Now Change For Ukraine?". The EurAsian Times. 12 Ekim 2022. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=NASAMS&oldid=34269944" sayfasından alınmıştır