I. Aleksandr (Rusya)
| I. Aleksandr | |
|---|---|
.png) | |
| Rusya imparatoru | |
| Hüküm süresi | 23 Mart 1801 – 1 Aralık 1825 |
| Taç giymesi | 15 Eylül 1801 |
| Önce gelen | I. Pavel |
| Sonra gelen | I. Nikolay |
| Polonya kralı Litvanya büyük dükü | |
| Hüküm süresi | 1815 – 1825 |
| Önce gelen | Stanisław August |
| Sonra gelen | I. Nikolay |
| Finlandiya grandükü | |
| Hüküm süresi | 1809 – 1825 |
| Önce gelen | IV. Gustav Adolf |
| Sonra gelen | I. Nikolay |
| Doğum | 23 Aralık 1777 Sankt-Peterburg |
| Ölüm | 1 Aralık 1864 (86 yaşında) Taganrog |
| Eş(ler)i | Louise of Baden |
| Hanedan | Romanov Hanedanı |
| Babası | I. Pavel |
| Annesi | Sophie Dorothea of Württemberg |
| Dini | Rus Ortodoks |
| İmza |  |
I. Aleksandr (Rusça: Александр I Павлович, Aleksandr I Pavloviç), (23 Aralık [EU 12 Aralık] 1777 - 1 Aralık [EU 19 Kasım] 1825)[1], Rusya imparatoru. Ayrıca ilk Romanov mensubu Polonya kralı, Litvanya ve Finlandiya grandüküydü.[2]
Çocukluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]23 Aralık 1777 Sankt-Peterburg'da, daha sonra İmparator I. Pavel olacak olan, Grandük Pavel Petroviç ile Württemberg Dükü'nün kızı Maria Fyodorovna'nın çocuğu olarak dünyaya geldi. Küçük kardeşi Kostantin ile beraber, II. Katerina tarafından yetiştirildi. 15 yaşındayken, Baden Prensi'nin kızı Louise ile evlendi. Louise, evlendikten sonra Elizabeth Alexeievna ismini aldı. Askeri, dini ve idari eğitimlerini çok iyi öğrendi.[3]
Tahta geçişi ve saltanatı
[değiştir | kaynağı değiştir]23 Mart 1801 (Rus takvimiyle 11 Mart 1801) tarihinde, I. Pavel’e saray darbesi düzenlenerek öldürüldü. Ertesi gün, I. Aleksandr tahta çıktı. Aynı yıl, 15 Eylül’de taç giydi.
Reformlar
[değiştir | kaynağı değiştir]1. Aleksandr, 1. (Deli) Petro’nun kurduğu idari düzeni değiştirerek, ülkeyi anayasal monarşiyle yönetmeye başladı. İlk önce, Petro’nun kurduğu Loncaları (Collegium) kaldırıp, yerine bakanlık sistemini getirdi. Ülke, ‘’Guberniya’' denilen bölgere bölündü. 1810 yılında, arkadaşı Mikhail Speransky'nin önerisi üzerine, Rus Senato Konsülü ve Rus Parlamentosu açıldı. Senato Konsülü 4 bölümden oluşmaktaydı: Yasama Bölümü, Sivil ve Dini Bölüm, Ekonomi Bölümü, Bilim ve Ticaret Bölümü. Bu yılda, Napolyon Devrim Savaşları'ndan dolayı, reformlar durdurulmak zorunda kaldı.
Napolyon Devrim Savaşları
[değiştir | kaynağı değiştir]1801 yılında Birleşik Krallıkla barış yaptı. Aynı yıl, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu ve Prusya Krallığı ile görüşmelere başladı. Aynı yılın ekiminde yaşanan kısa süreli barış, yapılan görüşmeleri geçersiz kıldı. Bu barış döneminde, Fransızlar ile Ruslar birbirine yaklaşır oldular. Ama sonra araları bozuldu.
1804'ün sonlarında, Birleşik Krallık, İsveç ve Rusya koalisyon kurdu. 1805 yılının başında, Avusturya da bu koalisyona katıldı. Koalisyon ve Fransızlar arasında, 1805 yılında Austerlitz Muharebesi ve 1807 yılında Eylau Muharebesi meydana geldi. Koalisyon, ikisinde de yenildi. Kıta Avrupası'nda tek kalan Rusya İmparatorluğu, Fransa'yla barış imzalamak zorunda kaldı.
Fransızlarla savaşı bitiren Ruslar, diğer düşmanlarına karşı odaklanma şansı buldu. Osmanlılarla olan 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nı ve İsveçle olan Finlandiya Savaşı'nı bitirdi. İki savaştan da karlı çıkmasına karşın, Rusya Tilsit Antlaşması maddesi uyarınca, Fransa'dan beklediği yardımı bulamadı.
Bunun üzerine Rusya, Avusturya ve Prusya ile ittifak kurup, Fransa'ya savaş ilan etti. Fransa’da, Rusya’yı işgale etmeye başladı (24 Haziran). Fransızların Rusya'da yenilmesi üzerine, Napolyon ülkesine geri döndü. 1815'te Paris Antlaşması'yla Napolyon Devrim Savaşları bitti.
Napolyon Devrim Savaşları sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Napolyon Devrim Savaşları bittikten sonra Aleksandr, yaptığı reformların devamını getirmedi. Keyfi bir yönetim yapmaya başladı. Bu dönemde önemli sayılabilecek tek olay, Rusların Yunan İhtilali'nde Yunanlara destek verip Navarin’de Osmanlı Donanması’nı yakmasıdır.[4][5]İskender'in gençliğinden kız kardeşi Ekaterina Pavlovna ile yakın ve çok kişisel bir ilişkisi vardı. 1793'te Ortodoksluk'ta Elizaveta Alekseevna adını alan Baden Karl Ludwig'in Uçbeyi'nin kızı Louise Maria Augusta (1779-1826) ile evlendi. Her iki kızı da erken çocukluk döneminde öldü:
- Maria (18 (29) 1799 - 27 Haziran (8 Temmuz) 1800)
- Elizabeth (3 (15) Kasım 1806 - 30 Nisan (12 Mayıs) 1808)
15 yıl boyunca, Maria Naryshkina (kızlık soyadı Chetvertinskaya) ile açıkça ilişkilendirildi ve ancak sadakatsizliğinden emin olduktan sonra ondan ayrılmak zorunda kaldı. Naryshkina'dan ayrıldıktan sonra, bir süre Babolovsky Sarayı'nda bir saray bankacısının kızı olan Portekizli Sophie Velho ile bir araya geldi.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]1825 yılının sonbaharında, Aleksandr'ın eşi hastalanır. Tedavisi için, eşiyle beraber Taganrog'a gider. Yolda giderken tifo hastalığını kapar. Aynı yıl, 1 Aralık'ta (Rus takvimine göre 19 Kasım) Taganrog'da ölür. Rusların resmi kayıtlarına göre, ceset Sankt Petersburg'a gömülür. Halk arasındaki yaygın söyletiye göre, Aleksandr Taganrog'da 1825 yılında ölmemiştir. Bazı araştırmacılar izin belgeleri almadan Alexandre'ın mezarını açtıktan sonra mezarın boş çıktığını duyurmuştur. Tarihçilere göre o inzivaya çekilebilmek için kendini ölü gibi göstermiştir. Tagangrog'dan ayrılıp, Tomsk şehrine yerleşmiştir.[6] 1864 yılında gerçekten ölmüştür.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Maiorova 2010, s. 114.
- ^ "Biography of Emperor Alexander I of Russia". Saint-petersburg.com. 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2019.
- ^ "Alexander I". 13 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 January 2009.
- ^ Phillips 1911, s. 557.
- ^ Esdaile 2009, s. 192–193.
- ^ https://archive.org/details/alexanderitsarof00palm [yalın URL]
Diğer kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Avery, Peter; Fisher, William Bayne; Hambly, Gavin; Melville, Charles (1991). The Cambridge history of Iran: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge University Press. s. 332. ISBN 978-0-521-20095-0.
- Baddeley, John F. (1908). The Russian Conquest of the Caucasus. Londra: Longmans, Green and Company. s. 67.
- Berlin, A. (1768). "Table 23". Genealogie ascendante jusqu'au quatrieme degre inclusivement de tous les Rois et Princes de maisons souveraines de l'Europe actuellement vivans [Genealogy up to the fourth degree inclusive of all the Kings and Princes of sovereign houses of Europe currently living] (Fransızca). Bourdeaux: Frederic Guillaume Birnstiel. s. 23.
| Önce gelen: I. Pavel |
 Rusya imparatoru 23 Mart 1801 - 1 Aralık 1825 |
Sonra gelen: I. Nikolay |
| Önce gelen: IV. Gustav Adolf |
 Finlandiya Grandükü 1809–1825 |
Sonra gelen: I. Nikolay |
| Önce gelen: Stanisław August |
 Polonya kralı 1809–1825 |
Sonra gelen: I. Nikolay |
.svg)
.svg)
