Don Shirley
Don Shirley | |
|---|---|
| Okunuş | Dan Şörli |
| Doğum | Don Shirley 29 Ocak 1927 Pensacola, Florida, ABD |
| Ölüm | 6 Nisan 2013 Manhattan, New York, ABD |
| Ölüm sebebi | Kalp hastalığı |
| Eğitim | Amerikan Katolik Universitesi Chicago Universitesi |
| Meslek | Müzisyen - besteci |
| Etkin yıllar | 1945 - 2013 |
| Evlilik | Jean C. Hill (1952, boşanmış) |
| Ebeveyn(ler) | Stella Gertrude (1903–1936) Edwin S. Shirley (1885–1982) |
Donald Walbridge Shirley (29 Ocak 1927 - 6 Nisan 2013), Amerikalı klasik ve caz piyanisti ve bestecisi. 1950'lerde ve 1960'larda Cadence Records için birçok albüm kaydetti ve klasik bir etki ile cazı denedi. Org senfonileri, piyano konçertosu, viyolonsel konçertosu, üç telli dörtlü, tek perdelik opera, org, piyano ve keman eserleri, James Joyce'un 1939 Finnegans Wake romanından uyarlanan senfonik bir ton şiiri ve 1858'de Yeraltı Dünyasındaki Orpheus operasında bir dizi "Varyasyon" yazdı.
Pensacola, Florida'da doğan Shirley, gelecek vadeden genç bir klasik piyano öğrencisiydi. Kariyerinin başında geleneksel klasik müzik çalarak tanınmasa da çeşitli müzik geleneklerini harmanlamasıyla başarı elde etti.
1960'larda Shirley, bazı Deep South eyaletlerinde bir dizi konser turuna çıktı. Bir süre New York gece kulübü fedaisi Tony "Lip" Vallelonga'yı şoförü ve koruması olarak tuttu.
Hikâyesi, Mahershala Ali tarafından canlandırıldığı 16 Kasım 2018'de vizyona giren Yeşil Rehber filmi olmuştur.
Biyografisi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Shirley 29 Ocak 1927'de Pensacola, Florida'da doğdu. Öğretmen annesi Stella Gertrude (1903-1936) ve piskoposluk rahibi Edwin S. Shirley (1885-1982), Doğum yeri Kingston, Jamaika olarak verildi, çünkü onu Jamaika doğumlu olarak ilan etti. Shirley iki yaşındayken piyano öğrenmeye başladı. Üç yaşına geldiğinde org çalıyordu.
Kısa bir süre Virginia Eyalet Üniversitesi ve Prairie View College'a kaydoldu, daha sonra Washington DC'deki Amerika Katolik Üniversitesi'nde Conrad Bernier ve Thaddeus Jones ile çalıştı ve 1953'te müzik alanında lisans derecesini aldı. "Dr. Shirley" olarak biliniyordu.
Bazı kaynaklara göre, Shirley piyano ve müzik teorisi okumak için Sovyetler Birliği'ne gitti. Edwin'e göre, plak şirketi Avrupa'da müzik okuduğunu iddia etti ve "onu Siyah bir okuldan siyah bir adamın hiç tanınmayacağı alanlarda kabul edilebilir hale getirdi.
Kariyer: 1945 - 1953
[değiştir | kaynağı değiştir]1945'te 18 yaşındayken Shirley, Boston Senfoni Orkestrası ile Çaykovski bemol minör konçertosu'nu seslendirdi. Bir yıl sonra Shirley, bestelerinden birini Londra Filarmoni Orkestrası'nda seslendirdi.
1949'da Haiti hükümetinden Exposition Internationale du Bi-Centenaire de Port-au-Prince'de performansı için davet edildi, ardından Başkan Estimé ve Başpiskopos Joseph-Marie Le Gouaze'den gelecek hafta tekrar performans için bir talep geldi.
Shirley, 23 Aralık 1952'de Cook County, Illinois'deki Jean C. Hill ile evlendi ancak daha sonra boşandılar.
Siyahi müzisyenler için fırsat eksikliğinden cesaretini kıran Shirley, piyanoyu bir süre terk etti. Chicago Üniversitesi'nde psikoloji okudu ve Chicago'da psikolog olarak çalışmaya başladı. Orada müziğe geri döndü. 1950'lerin başlarındaki savaş sonrası dönemde patlak veren müzik ve çocuk suçları arasındaki ilişkiyi incelemek için bir hibe verildi. Küçük bir kulüpte oynarken, izleyicilerin nasıl tepki verdiğini belirlemek için sesle deneyler yaptı. İzleyiciler deneylerinden ve öğrencilerin tepkilerini ölçmek için yerleştirildiklerinden habersizdi.
Kariyer: 1954 - 2013
[değiştir | kaynağı değiştir]Arthur Fiedler'in daveti üzerine Shirley, 1954 Haziran'ında Chicago'da Boston Pops'ta birlikte göründü. 1955'te Ellington'ın Carnegie Hall'daki Piyano Konçertosunun galasında NBC Senfonisi ile sahne aldı. Ayrıca Arthur Godfrey ve Arkadaşlarıda televizyonda göründü.
Shirley'nin ilk albümü Cadence Records için Tonal Expressions'dı. 1955'te Billboard'un En Çok Satan Pop Albüm listesinde 14'üncü sıraya ulaştı. 1950'lerde ve 1960'larda Cadence için birçok albüm kaydetti ve cazı klasik bir etkiyle denedi. 1961'de single'ı "Water Boy", Billboard Hot 100'de 40'üncü sıraya ulaştı ve 14 hafta boyunca listede kaldı. New York'ta Basin Street East'te sahne aldı ve Duke Ellington onu duydu ve bir arkadaşlık kurdular.
1960'larda Shirley, bazı Güney eyaletlerinde, performanslarıyla bazı fikirleri değiştirebileceğine inanan bir dizi konser turuna çıktı. İlk turu için 1962'de New York gece kulübü fedaisi Tony "Lip" Vallelonga'yı şoförü ve koruması olarak işe aldı. Hikâyesi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki siyah sürücüler için bir seyahat rehberinin adı olan 2018 filmi Green Book'da dramatize edildi. Film Shirley'i ailesinden uzaklaşmış ve diğer Afrikalı Amerikalılardan yabancılaşmış olarak tasvir ederken, Shirley'nin hayatta kalan aile üyeleri buna itiraz ediyor. Sivil Haklar Hareketine dahil olduğunu, 1965 Selma'dan Montgomery'ye yürüyüşüne katıldığını ve diğer Afrikalı Amerikalı sanatçıları tanıdığını söylüyorlar. Ayrıca ailesine iletişim halinde olduğu üç erkek kardeşi vardı. 1990'larda besteci Luther Henderson aracılığıyla Shirley ile tanışan ve arkadaş olan yazar David Hajdu şöyle yazdı: "Tanıdığım adam, Ali'nin Yeşil Kitap'ta titiz bir zarafetle canlandırdığı karakterden oldukça farklıydı. Serebral ama silahsızlandırıcı dünyevi, merhametli, kendini koruyan ve her şeydeki kusurlara karşı hoşgörüsüz, özellikle müzik, sui generis müziği kadar karmaşık ve kategorize edilemezdi.
1968'in sonlarında Shirley, Çaykovski 1. Piyano Konçertosu Detroit Senfonisi'ni seslendirdi. Ayrıca Chicago Senfonisi ve Ulusal Senfoni Orkestrası ile çalıştı. New York Filarmoni ve Philadelphia Orkestrası. Milano'daki La Scala opera Binası'nda orkestra ile solist olarak adanmış bir programda çaldı. Shirley'nin hayranı olan Rus asıllı besteci Igor Stravinsky onun hakkında şunları söyledi: "Onun virtüözlüğü Tanrılara layıktır."
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Shirley 6 Nisan 2013'te 86 yaşında kalp hastalığından öldü.
Diskografisi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tonal Expressions (Cadence, 1955)
- Orpheus in the Underworld (Cadence, 1956)
- Piano Perspectives (Cadence, 1956)
- Don Shirley Duo (Cadence, 1956)
- Don Shirley with Two Basses (Cadence, 1957)
- Don Shirley Solos (Cadence, 1957)
- Improvisations (Cadence, 1957)
- Don Shirley (Audio Fidelity, 1959)
- Don Shirley Plays Love Songs (Cadence, 1960)
- Don Shirley Plays Gershwin (Cadence, 1960)
- Don Shirley Plays Standards (Cadence, 1960)
- Don Shirley Plays Birdland Lullabies (Cadence, 1960)
- Don Shirley Plays Showtunes (Cadence, 1960)
- Don Shirley Trio (Cadence, 1961)
- Piano Arrangements of Spirituals (Cadence, 1962)
- Pianist Extraordinary (Cadence, 1962)
- Piano Spirituals (1962)
- Don Shirley Presents Martha Flowers (1962)
- Drown in My Own Tears (Cadence, 1962)
- Water Boy (Columbia, 1965)
- The Gospel According to Don Shirley (Columbia, 1969)
- Don Shirley in Concert (Columbia, 1969)
- The Don Shirley Point of View (Atlantic, 1972)
- Home with Donald Shirley (2001)
- Don Shirley's Best (Cadence, 2010)
