Bisnovat R-40

R-40P (üstte) ve R-40T (altta)

Bisnovat (Sonraki adıyla Molniya) R-40 (NATO'daki ismi ile AA-6 'Acrid') 1960'larda Sovyetler Birliği tarafından özellikle MiG-25P önleme uçağı için geliştirilen, ancak daha sonra MiG-31 tarafından da taşınabilen uzun menzilli bir havadan havaya füzedir. Dünyada üretime girmiş en büyük havadan havaya füzelerden biridir. İlk olarak Rusya tarafından kullanılmıştır. İki model olarak kullanılmaktadır:

• R-40 R: Yarı aktif radar başlıklı, 500 kg. menzili 2–70 km.
• R-40 T: Kızıl ötesi ısı arayıcılı, 500 kg. menzili 1,5–50 km.

Geliştirme

North American XB-70 Valkyrie'nin geliştirilmesi, inanılmaz hız ve irtifa performansı sayesinde Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri'nin tüm önleme ve füze gücünü bir anda kullanılmaz hale getirme tehdidinde bulundu. Bu yeni tehdide karşı koymak için MiG-25 tasarlandı, ancak MiG-25'in gereksinimlerin gerektirdiği yüksek hızlarda ve irtifalarda amaçlanan hedeflerine saldırmasını sağlamak için yeni havadan havaya füzeler de gerekiyordu. Bisnovat tasarım bürosu 1962 yılında uzun menzilli havadan havaya füzenin geliştirilmesine başladı. Ortaya çıkan R-40 başlangıçta MiG-25'in Smerch-A (“Tornado-A”) radarı ile eşleştirildi. Füzenin yarı aktif radar güdümlü (R-40R), ters monopulse arayıcı başlıklı, her yönden ve kızılötesi güdümlü (R-40T) versiyonları bulunmaktadır.

Havada bu kadar yüksek hızlarda öldürmeyi garanti etmek için, yeterli patlama etkisine sahip olacak büyük bir savaş başlığına ihtiyaç vardı. Füzeye yüksek irtifada yeterli manevra kabiliyeti kazandırmak için büyük kontrol kanatçıkları gerekiyordu. Bütün bunlar çok büyük bir füze gerektirdi; sonuç olarak, R-40 üretime giren en büyük hava-hava füzesidir. MIM-23 Hawk karadan-havaya füzesinden biraz daha büyüktür.

Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri pilotu Viktor Belenko'nun 1976'da firar etmesinin ve MiG-25P'nin sistemlerinin ve ilişkili R-40'ların tehlikeye atılmasının ardından, Vympel füzenin daha iyi kızılötesi karşı önlemlere (IRCM) dayanıklı ve daha hassas arayıcılara sahip geliştirilmiş bir versiyonunu geliştirdi. Geliştirilmiş füzeler -D ('dorabotannye', "sonlandırılmış") ekiyle adlandırıldı. Daha sonra -D1 versiyonları da geliştirildi.

R-40'ın üretimi 1991'de sona erdi, ancak sınırlı sayıda MiG-25 ve bazı MiG-31 avcı uçaklarında hizmet vermeye devam ediyor.

Operasyonel Geçmiş

Sovyetler döneminde, R-40 füzesi eğitim ve testler dışında hiç kullanılmadı. Standart Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri prosedürüne göre bir hedefe iki füze fırlatılıyordu: önce ısı güdümlü R-40T, ardından radar güdümlü SARH R-40R. Bu, ısı güdümlü füzenin radar güdümlü füzeye kilitlenmesini önlemek içindi.

MiG-25 Orta Doğu'daki çeşitli ülkelere ihraç edildiği için, R-40 füzesi Irak tarafından savaşta kullanıldı ve muhtemelen Suriye ve Libya tarafından da kullanılmıştır.

1991'deki Basra Körfezi Savaşı sırasında, ilk gece, VFA-81'den Scott Speicher'in kullandığı ABD Donanmasına ait bir McDonnell Douglas F/A-18 Hornet, Zuhair Dawood'un kullandığı bir MiG-25 tarafından ateşlenen bir R-40 füzesi tarafından düşürüldü.

Aktif Kullanıcılar

• Cezayir

Eski Kullanıcılar

• Hindistan
• Irak
• Libya
• Sovyetler Birliği
• Suriye
• Afganistan
• Polonya
• Ukrayna
• Vietnam
• Macaristan
• Belarus
• IŞİD − Ele geçirilen örnekler karadan havaya füze olarak kullanıldı.

Dış bağlantılar

• Federation of American Scientists 15 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• GlobalSecurity.org 17 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)