Bin Günlük Savaş
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Nisan 2012) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Bin Gün Savaşı (1899-1902) yeni kurulan Kolombiya Cumhuriyeti’nde liberal ve muhafazakâr parti ile radikal gruplar arasında gerçekleşen bir iç savaştır.
1899 yılında iktidardaki muhafazakârlar iktadrı korumak için seçimlere hile karıştırmakla suçlanıyordu. Durum uluslararası piyasalarda kahve fiyatlarının düşmesi nedeniyle gerçekleşen ekonomik kriz yüzünden daha da kötüleşti ve liberal parti karşıtları iktidarı kaybetti.
Başlangıç
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyıl boyunca Kolambiya 1886’daki savaşın gerçekleşmesinin ana nedeni olan siyasal dengesizliklerle mücadele ediyordu. Aynı yıl 1863 anayasası değiştirilerek yerini daha mufazakar ve enternalist bir yapı ile değiştirdi. 1863 anayasası federal sistem yanlılarının aşırılıklarının bir sonucu olarak liberal radikallerin iktidarda oldukları süre içerisinden eleştirildi.
Yenilenme ve 1886 anayasasının oluşturulması sürecinde merkezi yönetim sadece siyasi sorunların şiddetlenmesine yardımcı oldu. Bazı departmanlar çok geçmeden bu sorunlar hakkında merkezi hükûmete şikâyette bulunmaya başladı. Ekonomik alanda zayıf siyasi kararlar ekonomik sorunların baş göstermesine yol açtı.
_-_Carta_XIII_-_Divisi%C3%B3n_pol%C3%ADtica_de_Colombia,_1886.jpg)
Savaşı başlatan esas faktör basitçe liberal ve muhafazakâr partilerin kendi aralarında oldukları kadar, birbirleri ile olan anlaşmazlıklarına dayanır.[kaynak belirtilmeli] Muhafazakârlarık iktidarda kalmak için seçimlerde hile yapması, muhalefet arasından aşırı öfkeye yol açtı. Başkan Manuel Antonio Sanclemente ülkeyi yönetemeyecek kadar hastaydı.[kaynak belirtilmeli] Politik çevre ve giderek kötüleşem ekonomik durum, ülkeyi patlamak için çok az miktarda ateşe ihtiyacı olan bir barut fıçısı hâline getirdi.
Liberal Ayaklanma
[değiştir | kaynağı değiştir]Sivil savaşın 20 Ekim 1899’da başlaması planlanıyordu ancak 17 Ekimde başlamasını isteyen bazı liberal generalllerin tebbirsizlikleri nedeniyle ileri bir tarihe bırakıldı. Birçok liberalin tepkisi sayılarının yeterli olmadıklarına inandıklarından beri kuşkuluydu. Buna rağmen, Socorro belediyesinde isyan başladı ve Venezuela’dan askeri takviye beklediler. Muhafazakâr hükûmet bunlara rağmen tüm bu olaylar meydana gelirken basitçe rölantide beklemekteydiler. Santander'in başkenti olan Bucaramanga’ya gönderilmek üzere bir askeri kuvvet hazırladılar. Askeri birlik devletin ekonomik sıkıntılardan dolayı askerlerden bilet için para ödemesi ve askerlerin ödemeyi reddetmesi üzerine asla varış noktasına ulaşamadı. Kimse ülkeyi felakete sürükleyecek üç yıllık bir savaş beklemiyordu ve kimse buna hazırlıklı değildi. Zamanla savaş Kolombiya’nın her köşesine yayıldı.
Liberallerin muhafazakârlara karşı ilk yenilgisi 24 Ekim’de Magdalena Nehri’nde savaşın ilk yıllarında gerçekleşti. Muhafazakâr gup ülkeye düzen getirmek için çılgınca bir girişimle Tarihsel ve Ulusal olarak iki gruba ayrıldı. İlk olarak başkan Sanclemente’yi görevden aldılar ve yerine Jose Manuel Marroquin’i getirdiler. Karşılık olarak liberaller Gabriel Vargas Santos’u başkanlığa aday gösterdiler.
Savaşın ilerlemesi ile birlikte daha zalim ve baskıcı olmaya başladı. İktidarı ele geçirmek içi(kısa zamanda hayali olduğu ortaya çıktı)[kaynak belirtilmeli] nüfus daha fanatik bir şekilde her iki taraftada yer almayı sürdürdü. Hiç şüphesiz Peralonso vve Palonegro’nun Santander’deki çatışması, savaşın ülkeye verdiği büyük zararı gözler önüne serdi.[kaynak belirtilmeli] Peralonso’daki savaşta liberaller Rafael Uribe Uribe’nin liderliği altında zafere ulaştılar. Palonegro’da 26 Mayıs 1990’da muhafazakârlar son derece kanlı bir karşılaşmadan sonra durduruldu.
Sonun Başlangıcı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Palonegro’dan sonra savaş partiler için anlamsız ve amaçtan yoksun olmaya başladı.[kaynak belirtilmeli] Galibiyetlerinden sonra liberaller barışçılar ve savaş çığırtkanları olmak üzeri iki gruba ayrıldı. Muhafazakârların "Ulusal" tarafı savaşın sonuna gelindiğine inanıyorlardı ve Panama ili ile Karayip Denizi sahillerine odaklandılar.
Bu karar ile beraber Venezuela başkanı Cipriano Castro başkanının isteği doğrultusunda savaşın ulusallaştırılmasından vazgeçildi. Marroquín komutasındaki muhafazakâr güçleri yine bir muhafazakâr olan general Juan B. Tovar tarafından ağır yenilgilere uğratılan liberallere Venezuela’nın yardımını kesmeyi başardılar. General Uribe liberallerin muhafazakârlara karşı kazanamayacağını fark etti ve teslim olma eğilimindeydi.
Neerlandia ve Wisconsin Anlaşmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]24 Ekim 1902’de Neerlandia fidanlığında imzalanan barış anlaşmasına rağmen savaş Panama’da o yılın Kasım ayına kadar devam etti. 1901’in sonlarından başlayarak Admiral Padilla(Liberal) ve Lautora(Şili donanmasına ait olan ve muhafazakârlara ödünç verilen) 20 Ocak 1902’de Lautaro’nın Panama Şehri önünde yenilmesine kadar savaştılar.
Daha sonraları Roosevelt yönetimindeki Amerikan Hükûmeti'nden Panama Kanalı’nın inşasındaki ABD’nin ilerideki çıkarları nedeniyle Amerikan donanmasından gözdağı geldi. General Benjamin Herrera yönetimi altındaki liberaller daha sonraları silahlarını bırakmaya zorlandılar.
Esas barış anlaşması 21 Kasım 1902 yılında Amerikan savaş gemisi Wisconsin üzerinde imzalandı. Liberaller Cauca ve Panama birleşik ordularının başındaki general Lucas Caballero Barrera ve general Benjemin Herrera’yı temsilen Colonel Eusebio A. Morales temsil etmiştir. Muahafazakar kısmı ise Panama bölgesi başkanı general Victor M. Salazar ve general Alfredo Vázquez Cobo temsil etmiştir. Her iki tarafın hükûmetleri tarafından savaşın sonunu getiren anlaşmayı imzaladılar.
Romanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Gabriel García Márquez One Hundred Years Of Solitude(Yalnızlığın Yüz Yılı) 1967 yılında yayınlandı. Gabriel García Márquez’in son romanı olan Memories of My Melancholy Whores. (Melankolik Fahişelerimin Anıları)