Bahtiyar Vahapzade
| Bahtiyar Vahabzade | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 16 Ağustos 1925 Nuha, Azerbaycan SSC, Transkafkasya SFSC, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 13 Şubat 2009 (83 yaşında) Bakü, Azerbaycan |
| Takma ad | Halk Şairi |
| Meslek | Şair ve yazar |
| Milliyet | Azerbaycan Türkü |
| Resmî site | |
Bahtiyar Vahabzade (Azerice: Bəxtiyar Mahmud oğlu Vahabzadə, 16 Ağustos 1925, Şeki – 13 Şubat 2009, Bakü), Azerbaycanlı şair ve yazar.
Yaşam öyküsü
[değiştir | kaynağı değiştir]Bahtiyar Mahmud oğlu Vahabzade, 16 Ağustos 1925 tarihinde Şeki'de doğdu. 9 yaşında ailesiyle beraber Bakü'ye taşındı. İlk ve orta öğrenimini bu şehirde tamamladı. 1942 yılında girdiği Bakü Devlet Üniversitesi Filoloji Bölümü'nden 1947 yılında mezun oldu ve aynı bölümde öğretim üyesi olarak ders vermeye başladı. 1964 yılında tamamladığı ünlü Azeri şair Samed Vurgun'un hayatı ve yaradıcılığı isimli monografisi ile filoloji doktoru unvanını aldı.
1980 yılında Azerbaycan İlimler Akademisi üyeliğine seçilen Vahabzade, 2001 yılında emekli olana kadar üniversitede ders vermiştir.
Vahabzade, 1960'larda başlayan özgürlük hareketlerinin öncülerindendir. Bu konuda kaleme aldığı 1959 tarihli Gülistan isimli şiirinde, ikiye bölünen (İran ve Rusya) Azerbaycan halkının yaşadığı felaketleri anlatmıştır. Adı geçen eserinden dolayı 1962 yılında milliyetçi damgası vurulan şair 2 yıllığına üniversitedeki görevinden de uzaklaştırılmıştır. Bu olumsuzluklara ve Sovyet rejiminin baskılarına rağmen özgürlük mücadelesinden hiç yılmamıştır. Azerbaycan halkının sıkıntılarını konu ettiği pek çok eserini yurt dışına kaçırarak yayınlanmasını sağlamıştır.
1960 yılında başlayan özgürlük hareketine kayıtsız kalamayan Vahabzade, bu konu için kaleme aldığı "Gülistan" isimli şiirinde İran ve Rusya olmak üzere ikiye bölünen Azerbaycan Türkleri'nin yaşadığı felaketleri dillendirmiştir.1962 yılında millî duyguları uyandıran bu şiir, Vahabzade'yi "milliyetçi" olarak damgalamış ve sonra da üniversitedeki görevinden uzaklaştırılmıştır.[1]
Eserlerinde Azerbaycan Türkçesini en temiz şekilde kullanmaya özen gösteren ve halkının duygularına tercüman olan Vahabzade Azerbaycan'da Halk Şairi adıyla anılır. 1995 yılında Azerbaycan özgürlük mücadelesindeki hizmetlerinden dolayı İstiklal nişanı ile ödüllendirilmiştir. Ülkesinin özgürlük simgelerinden biridir. Vahabzade 1980-2000 yılları arasında 5 defa milletvekili seçilmiştir. 2002 yılında kendisine Benim Garibim isimli kitabına istinaden Romanya Kültür Bakanlığı tarafından Komutan Madalyası verilmiştir. 13 Şubat 2009 tarihinde Azerbaycan'ın başkenti Bakü'deki evinde öldü.[2] Bahtiyar Vahabzade'nin cenazesi, uzun yıllar ders verdiği Bakü Devlet Üniversitesinin salonunda düzenlenen törenden sonra tanınmış şair, edebiyatçı, bilim ve siyaset adamlarının mezarlarının bulunduğu Fahri Hıyaban'da toprağa verildi.[3]
Vahabzade Türkiye'de Fuzuli'ye yapılan eleştirilere bir yanıt olarak Varlık dergisinde yayınlanan Yel Kaya'dan Ne Aparır? başlıklı makalesiyle tanınmıştır. Ayrıca yazıları, şiirleri Türk Edebiyatı dergisinde birçok edebi eleştirinin konusu olmuştur. Vahabzade şiirin yanında birçok manzum hikâye ve oyuna imza atmış, çeviriler yapmıştır. Eserlerinden Yollar-Oğulları'ı Cezayir'in bağımsızlık hareketine, Mugam'ı ise bestekâr Üzeyir Hacıbeyli'ye ithaf etmiştir. Lord Byron'ın "Abidon Fellini" isimli eserini Azericeye çevirmiştir.
Edebi Kişiliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Halkı uyandırmak amacıyla eserlerini kaleme alan Bahtiyar Vahabzade şiirlerinde; vatan, millet, aile, tabiat, dil, azadlık (hürriyet) hasreti gibi temaları, en güçlü ve derin mazmunlarla anlatmıştır.
Vahabzade'nin şiirlerine baktığımızda göze çarpan ilk tema vatan sevgisi olmaktadır.[1]
Şiirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Toplumsal yönü ağır basan ve Azerbaycan'da "Halk şairi" olarak tanımlanan Vahabzade'nin toplumsal şiirleri önemli bir yere sahiptir.[1]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bahtiyar Vahabzade, 40'ı aşkın şiir kitabı, 11 ilmi eser, 2 monografi, çeşitli piyesler ve yüzlerce makale yayınlamıştır. Eserlerinde genellikle özgürlük, yurt sevgisi, din gibi temaları işlemiştir.
Türkiye'de Basılan Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ömürden Sayfalar (Ötüken, 2000)
- Vatan, millet, ana dili (Atatürk Kültür Başkanlığı yayınları, 2000)
- Soru işareti (Kaynak yayınları, 2002)
Diğer Dillere Çeviriler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkçe (Türkiye Türkçesi) 15 kitap
- Rusça 14 kitap
- İran'da Azerbaycan Türkçesi 5 kitap
- Ermenice 3 kitap
- Özbek Türkçesi 2 kitap
- Almanca 2 kitap
- İngilizce 2 kitap
- Türkmen Türkçesi 1 kitap
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c KONUR,Erdem,"VATAN MİLLET VE ANADİLİ ŞAİRİ VAHAPZADE 24 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Edebiyat ve Sanat Akademisi
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2009.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bextiyar Vahabzade Bahtiyar Vahabzade'nin resmi web sitesi (Azerice)
- Güney Azerbaycan'ın Sesi5 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
