İçeriğe atla

İnsanda saç biti istilası

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde enfestasyon (istila) hakkındadır. Bu hayvan için Baş biti sayfasına bakınız.
Baş biti istilası (pediculosis capitis)
Boynun arkasındaki baş biti ısırıkları
UzmanlıkEnfeksiyon hastalıkları Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Saç biti istilası (pediculosis capitis,[1] sirke,[2] ya da insanda saç biti istilası (cooties)[3] adlarıyla da bilinir.) kafa derisinde ve saçlarda baş biti (Pediculus humanus capitis) tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır.[4] Bit ısırmaları nedeniyle kaşıntı oldukça yaygındır.[5] Bit kişinin saçında yaşamaya başlamasının ardından kaşıntı altı hafta sonra başlayabilir.[5] Ancak bir kişiye virüs yeniden bulaşırsa, bu durumda belirtiler daha çabuk başlayabilir.[5] Kaşıntı, uyku problemlerine neden olabilir.[6] Bununla birlikte, genel olarak, ciddi bir durum değildir.[7] Baş bitlerinin Afrika'da diğer hastalıları yaydığı görülmüş olsa da Avrupa ve Amerika'da böyle bir durum tespit edilememiştir.[4][6]

Saç biti, enfekte olmuş birinin saçlarıyla doğrudan temas yoluyla yayılır.[6] Baş biti istilasının nedeni temizlik ile ilgili değildir.[5] Diğer hayvanlar, örneğin kedi ve köpekler iletimde rol oynamazlar.[6] Saç biti yalnızca insan kanıyla (ve diğer bazı artıklarla) beslenir ve yalnızca insan saçlarında hayatta kalabilirler.[4][5] Yetişkinler, yaklaşık 2 ila 3 mm uzunluğundadırlar.[8] Bir insan üzerinde yaşamadıkları zaman, üç günden fazla yaşayamazlar.[5] Ayrıca insanlar baş biti ve kasık biti olmak üzere yalnızca iki türü bulaştırabilirler. Tanının koyulabilmesi için yaşayan canlı bitler bulunmalıdır.[5] Bir tarak kullanmak tespit edilmesine yardımcı olabilir.[5] Boş yumurta kabuklar (sirke olarak bilinir) tanı için yeterli değildir.[5]

Olası tedaviler şunlardır: saçları sık sık ince bir diş tarağı ile tarama ya da saçları tamamen tıraş etmek.Malathion, ivermektin ve dimetikon gibi bir dizi topikal ilaç da etkili olmaktadır.[7] Bir silikon yağı olan dimetikon düşük yan etki riski nedeniyle sıklıkla tercih edilir.[7] Permetrin gibi pirothroidler yaygın olarak kullanılmaktadır; Ancak, pestisit direncinin artması nedeniyle daha az etkili olmuştur.[7] Alternatif ilaçlar için çok az kanıt bulunmaktadır.[9]

Baş biti enfestasyonları, özellikle çocuklarda yaygındır.[5] Avrupa'da, farklı grupların %1 ila %20'sinde bulaştırma oluşmaktadır.[4] Amerika Birleşik Devletleri'nde, yılda 6 ila 12 milyon arasında çocuğa bulaşmaktadır.[6] Kızlarda, erkeklerden daha sık görülürler.[5] Tarihsel olarak baş biti enfeksiyonu faydalıydı çünkü insanları daha tehlikeli vücut bitine karşı koruyorlardı.[10] İstilalar, baş biti bulaşmış kişiye hasta gözüyle bakılmasına neden olabilir.[5]

Belirti ve bulgular

[değiştir | kaynağı değiştir]
Saç fırçasında dolaşan bir saç biti
Yetişkin erkek baş biti (sol) ve dişi baş biti (sağ).

Baş bitleri genellikle rahatsız edicidir ancak genellikle ciddi bir durum oluşturmazlar.[7] Isırma reaksiyonu çok yumuşaktır ve tüyler arasında nadiren görülebilir. Isırıklar, özellikle saçları kenara itilen uzun saçlı bireylerin boyunlarında görülebilir. Yerel lenf bezelerinin şişmesi ve ateş nadirdir. Kaşıntı deride bozulmaya neden olabilir ve nadiren bakteriyel bir enfeksiyona neden olabilir.[7]

Etiyopya'da, baş bitinin bartonella quintana kaynalşı tifüs salgınını yayabildiği tespit edilmiştir.[4] Ancak Avrupa'da baş bitinin bu tür enfeksiyonları taşıdığına dair bir bulgu elde edilememiştir.[4]

Nedenleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Baş bitleri, genellikle enfestasyona maruz kalmış biriyle direkt başa-baş teması yoluyla yayılır.[5] Şapkalar, yatak takımları ya da kıyafetlerin paylaşılmasıyla bulaşma daha az yaygındır.[11] Baş biti istilasının nedeni temizlikle ilgili değildir.[5] Ne saç uzunluğu ne de saçların yıkanma sıklığı enfeksiyon riskini etkiler.[12]

Vücut bitleri, vücuda, giysilere ya da biti zaten taşıyan bir kişinin diğer kişisel eşyalarına doğrudan temas yoluyla yayılır. Kasık bitleri, enfestasyon (istila) gören bir kişiyle yakın temasla yaygınlaşmaktadır. Baş biti insan saçlarında, vücut bitin giyim eşyalrında ve kasık bitleri ise kasıktaki kıllarda görülür. Bitler deri içine yuva yapamaz ya da giremezler.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Rapini, Ronald P.; Bolognia, Jean L.; Jorizzo, Joseph L. (2007). Dermatology: 2-Volume Set. St. Louis: Mosby. ISBN 1-4160-2999-0. 
  2. ^ "How to treat nits". nhs.uk. 14 Eylül 2012. 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2014. 
  3. ^ "cootie". dictionary.reference.com/. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2014. 
  4. ^ a b c d e f Feldmeier, H (Eylül 2012). "Pediculosis capitis: new insights into epidemiology, diagnosis and treatment". European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases. 31 (9). ss. 2105-10. doi:10.1007/s10096-012-1575-0. PMID 22382818. 
  5. ^ a b c d e f g h i j k l m n Smith, CH; Goldman, RD (Ağustos 2012). "Tedavi edilemez bir kaşıntı: baş biti". Canadian Family Physician. 58 (8). ss. 839-41. PMID 22893334. 
  6. ^ a b c d e "Parasites - Lice - Head Lice Frequently Asked Questions (FAQs)". cdc.gov. 24 Eylül 2013. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2014. 
  7. ^ a b c d e f "Saç biti. Dimetikon, tercih edilen pediculicide'dır". Prescrire Int. 151 (23). Temmuz 2014. ss. 187-90. PMID 25162097. 
  8. ^ "Parasites - Lice - Head Lice". cdc.gov. 24 Eylül 2013. 15 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2014. 
  9. ^ Takano-Lee M, Edman JD, Mullens BA, Clark JM (Aralık 2004). "Baş bitlerini kontrol altına almak için ilaçlar: insanların baş biti kontrolünde ev ilaçlarının değerlendirilmesi, Pediculus humanus capitis (Anoplura: Pediculidae)". Journal of Pediatric Nursing. 19 (6). ss. 393-8. doi:10.1016/j.pedn.2004.11.002. PMID 15637580. 
  10. ^ Rózsa, L; Apari, P (Mayıs 2012). "Why infest the loved ones--inherent human behaviour indicates former mutualism with head lice". Parasitology. 139 (6). ss. 696-700. doi:10.1017/S0031182012000017. PMID 22309598. 
  11. ^ Division of Parasitic Diseases (DPD), National Center for Zoonotic, Vector-Borne, and Enteric Diseases (ZVED) (16 Mayıs 2008). "Head lice fact sheet". Centers for Disease Control and Prevention website. Atlanta, GA: Department of Health and Human Services, US Government. 23 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010. 
  12. ^ Devore, C. D.; Schutze, G. E. (27 Nisan 2015). "Head Lice". Pediatrics. 135 (5). ss. e1355-e1365. doi:10.1542/peds.2015-0746. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sınıflandırma
Dış kaynaklar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İnsanda_saç_biti_istilası&oldid=31480529" sayfasından alınmıştır