Maleik asit

Maleik Asit veya cis-bütendioik Asit olarak da bilinir, HO₂CCH=CHCO₂H formüllü, dibazik özellikte doymamış organik asit. Başlıca poliesterlerin yapımında kullanılan bu asitten fumarik asit gibi pek çok kimyasal bileşiğin üretiminde de yararlanılır. Maleik asit ve bunun susuz türevi sanayide benzenin bir katalizör eşliğinde yükseltgenmesiyle üretilir.

Maleik Asit/cis-bütendioik Asit

Adlandırmalar
IUPAC adı (2Z)-but-2-enedioic acid
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Reaksiyonlar/Tepkimeler

Maleik asit olefin ve karboksilli asitlerinkine benzer tepkimelere girer. Glikollerle esterleşerek poliesterleri ve suyunu kaybederek susuz maleik asiti oluşturduğu tepkimeler asit gruplarıyla, fumarik ve sülfosüksinik asite dönüştüğü tepkimeler ise çift bağıyla ilgili tepkimelerdir.

Fiziksel Özellikleri

Maleik asit 139 °C-140 °C'de erir; daha yüksek sıcaklıklarda su kaybederek susuz maleik asite dönüşür. Susuz maleik asit, maleik asit gibi deriyi tahriş eden, zehirli bir bileşiktir ve çoğu kez maleik asit yerine kullanılır.

Üretim ve Endüstriyel Uygulamaları

Maleik asitin trans izomeri fumarik asit (trans-butendioik asit) ise başta şahtere bitkisi, İzlanda likeni ve mantarlar olmak üzere doğada çeşitli canlılarda bulunur. Maleik asit gibi polyesterin üretiminde ve zehirli olmadığı için maleik asitten farklı olarak bazı gıdaların hazırlanmasında kullanılan bu bileşik maleik asitin izomerleştirilmesi ya da melasın mayalandırılmasıyla elde edilir. Fumarik asit suzus molekül oluşturamaması ve sudaki çözünürlüğünün oldukça düşük olması gibi özellikleriyle maleik asitten ayrılır.