Esaretin Bedeli
Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
Esaretin Bedeli (İngilizce: The Shawshank Redemption), Frank Darabont'un senaryosunu yazdığı ve yönettiği, başrollerinde Tim Robbins ve Morgan Freeman'ın yer aldığı 1994 yapımı Amerikan dram filmidir.
Stephen King'in Rita Hayworth ve Shawshank'in Kefareti adlı novellasından uyarlanan film, masumiyetini iddia etmesine rağmen karısını ve sevgilisini öldürdüğü gerekçesiyle Shawshank Devlet Cezaevi'nde yaklaşık 20 yılını geçiren bankacı Andy Dufresne'in hikâyesini anlatır. Cezaevinde kaldığı süre boyunca diğer mahkûmlardan Ellis Boyd "Red" Redding ile arkadaşlık kuran Dufresne, cezaevi müdürünün para aklama faaliyetlerine yardım etmeye başladıktan sonra gardiyanlar tarafından korunmaya başlanır.
Film, gişe hasılatının bütçesini zor karşılamasına rağmen eleştirmenlerden olumlu eleştiriler aldı ve birçok ödüle aday gösterildi. Sonrasında kablo televizyon, VHS, DVD ve Blu-ray üzerinde büyük bir ilgi gördü. Amerikan Film Enstitüsü'nün hazırladığı AFI'nın 100 Yılı... 100 Film listesinin 10. yıldönüm sayısına dahil edildi. IMDb'de 2.245.319 kişinin oylamasıyla 10 üzerinden 9.3 puan ortalamasını yakalayarak tüm zamanların en beğenilen sinema filmi olarak listenin başındaki yerini halihazırda korumaktadır.[2]
Frank Darabont Stephan King'in hikâyesinin yayın haklarını 1987 yılında satın aldı fakat 5 yıl boyunca bir gelişme yaşanmadı. Ardından senaryoyu sekiz haftalık bir süreçte yazdı. Castle Rock Entertainment şirketine sunduktan iki hafta sonra yapım için 25 milyon dolarlık bir bütçe elde etti. Yapım öncesi çalışmalar Ocak 1993'te başladı. Film Maine'de çekilirken, temel çekim neredeyse tamamen Haziran 1993'ten Ağustos 1993'e kadar hapishane olarak hizmet veren Ohio Devlet Islahevi'nin de bulunduğu Ohio'nun Mensfield şehrinde yapıldı.
Konusu
değiştir1947 yılında başarılı bir bankacı olan Andy Dufrense aynı başarıyı evliliğinde gösterememektedir ve eşi tarafından başka bir erkekle aldatılmaktadır. Bunu kabullenemeyen Andy, eşinin aşığıyla buluştuğu bir gece alkolün de verdiği cesaretle silahına mermileri doldurur ve öfkeyle aracından iner. Eşi ve aşığının bulunduğu eve gidip onları belki de öldürecekken vazgeçer ve geriye döner. Fakat bu dönüş Andy'yi kurtaramaz. Aynı akşam eşi ve aşığı yataklarında mermi yağmuruna tutulmuşlardır. Olay yeri incelemelerinde Andy'nin ayak izlerine rastlayan polis, onu yargının eline teslim eder.
Andy yargılanması sonucunda suçsuzluğunu ispatlayamaz ve iki kez ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkûm edilir. Bir anda yaşamı altüst olur. Aldatılmıştır, eşi öldürülmüştür ve bu ölümde hiçbir suçu olmamasına rağmen artık hayatının geri kalanını hapiste geçirecektir. 1949 yılına gelindiğinde bir çatı yapım işi için arkadaşları ile seçilen ekipte yer alır. Burada çalışırken gardiyanların kaptanı Byron Hadley kendisine kalan bir mirastan arkadaşlarına bahseder ve devletin alacağı vergiden duyduğu rahatsızlıktan bahseder. Bu konuşmaya kulak misafiri olan Andy, Hadley'e doğru yönelerek onun bütün parasını kurtarabileceğini söyler ve nasıl kurtacağını anlatır. Bunun karşılığı olarak Andy arkadaşlarına bira alınmasını ister. Hadley bunu kabul eder ve çatıda çalışmakta olan bütün mahkûmlara bira ısmarlar. Mahkûmlar kısa bir süre de olsa Andy sayesinde kendilerini özgür birer insan gibi hissederler. Bu olaydan sonra Müdür Samuel Norton, Andy ile görüşür ve onu ihtiyar Brooks Halten'a yardım etmesi için cezaevinin kütüphanesine gönderir. Andy'nin yeni görevi kütüphanede çalışma bahanesi ile Norton'un para konusundaki işlerini halletmek olmuştur. Zaman geçtikçe Norton, Andy'e bütün işlerini emanet eder.
Andy ise yeni geldiği kütüphaneyi yenilemek için her hafta devlete mektup yazarak kaynak ister. 1954'te Brooks şartlı tahliye edilir, ancak cezaevinde elli yıl geçirdiğinden dış dünyaya uyum sağlayamaz ve kendisini asarak intihar eder.
Andy'ye en sonunda kütüphane bağışı (kitaplar, dergiler, plak çalar, plaklar ve bir miktar para) gelir. Gelen plak çalar ile Figaro'nun Düğünü'nün bir kaydını bütün mahkûmlara dinletir. Ancak bunun bir cezası olur ve Andy tek kişilik hücreye gönderilir.
1963 yılında Norton, kamusal işlerde hapishanede Andy'nin emeğini kullanmaya başlar, vasıflı iş gücünün maliyetini azaltarak rüşvet almaya başlar. Andy de Randall Stephens takma adını kullanarak bütün parayı kendine aktarmaktadır.
1965'te Tommy Willams hırsızlık yaptığı için Shawshank hapishanesine düşer. Andy ve Red Tommy'e GED sınavını geçmesi için yardım eder. 1966 yılında Tommy, Andy'nin hikâyesini öğrenir ve başka bir hapishanede kalırken asıl suçu işleyen kişinin kendisine, Andy'nin karısını ve sevgilisini nasıl öldürdüğünü anlattığını Andy'ye anlatır. Andy suçsuz olduğunu müdür Norton'a anlatır ve Norton buna inanmak istemez ve Andy Norton'a hakaret eder. Norton da Andy'nin hücreye gönderilmesini emreder. Norton bir tuzak kurarak kaçıyormuş süsü verdirdiği Tommy'yi ortadan kaldırır. Norton hücresindeyken Andy'yi eski işlerine tekrar bakması şartı ile çıkaracağını söyler ve reddederse hem hücrede kalmakla hem de kütüphaneyi yakmakla tehdit eder. Bunun üzerine Andy Norton'un kirli işlerine devam etmek zorunda kalır. Eğer ki Andy hücreye girmemiş ve ceza almamış olsaydı 2 ay sonra şartlı tahliye edilebilirdi fakat şimdi cezasının tamamını çekmek zorunda kalmıştır.
Andy ve Red avluda konuşurken Andy umuttan bahseder, Meksika sahil kasabası Zihuatanejo'da yaşamak istediğini Red'e anlatır. Ancak Red, Andy'ye böyle umutlara kapılmaması gerektiğini belirtir ve umudun böyle bir yer için iyi olmadığını anlatır. Andy, Red'e Maine Buxton yakınlarındaki bir tarladan bahseder. Eğer bir gün buradan çıkarsa oraya gitmesini söyler. Orada bir ağaçtan ve ağacın altındaki bir taştan bahseder. Taşın altında onun (Red) için bir şey olduğunu söyler ve Andy oradan ayrılır.
Sonraki günün sabahında hücre sayımında Andy'nin hücresinden ses gelmeyince gardiyanlar hücreyi kontrol ederler ve hücrenin boş olduğunu görürler. Müdür de hücreye gelir ve çok öfkelenir, elindeki satranç taşlarını sinirle etrafındakilere, duvara ve en son duvardaki resme doğru fırlatır. Herkes şaşkınlıkla resme bakar. Taş resmi delmiştir. Resmi duvardan tamamen kaldırınca, duvarın arkasında bir insanın geçebileceği büyüklükte bir delik görürler. Bu delik kanalizasyon borularına kadar kazılmıştır. Andy çok önceden planladığı gibi bütün akladığı paraların belgelerini, müdürün temiz ve güzel giysilerini bir poşete koyarak kanalizasyon borusunun içinden özgürlüğe doğru kaçmıştır.
Andy, günü sabahında akladığı paraları almak için birkaç bankayı ziyaret eder ve kendisini Randall Stephens olarak tanıtır. Bütün paraları topladıktan sonra, banka görevlisinden elindeki belgeleri verdiği adrese yollanmasını rica eder. Bu belgelerde müdür Norton'un tüm kirli işleri vardır. Gazetelerde çıkan Shawshank haberlerinden sonra polisler Shawsanhk'a doğru yola çıkarlar. Kapıda Hudley tutuklanır. Müdür Norton olaylar karşısındaki şaşkınlığından odasının kapısını kilitler. Kapı zorlanıp içeri girilirken Norton intihar eder.
Kırk yıl boyunca cezaevinde kaldıktan sonra Red, sonunda tahliye olur. Hapishane dışındaki hayata uyum sağlamaya çalışan Red, Andy'ye verdiği sözü hatırlar. Andy'nin anlattığı Buxton'daki tarlayı görmeye gider. Andy'nin bahsettiği ağacı bulur. Yerde taşların altında bir kutu bulur. Kutunun içinde mektup ve bir miktar para vardır. Andy mektupta Zihuatanejo'ya gelmesini söyler. Mektubun sonunda Red ile yaptığı son sohbete gönderme yapmıştır. Umudun iyi bir şey olduğunu ve belki de en iyi şey olduğunu yazar.
Red şartlı tahliyenin kuralını son bir kez ihlal ederek sınır dışına Andy'nin yanına doğru yola çıkar. Yolculuk sonrası Zihuatanejo'da bir kumsalda Andy'yi bulur ve iki arkadaş özlemle birbirlerine sarılırlar.
Oyuncuları
değiştir- Tim Robbins - Andy Dufresne:
Eşini ve onun sevgilisini öldürme suçundan müebbet hapis cezasına çarptırılmış bir bankacı.[3] - Morgan Freeman - Ellis Boyd "Red" Redding:
Andy ile arkadaş olan bir hapishane kaçakçısı.[4][5] - Bob Gunton - Warden Samuel Norton:
Shawshank hapishanesinin müdürü.[3] - William Sadler - Heywood:
Red'in uzun süredir hapis yatan hükümlülerden oluşan grubunun bir üyesi.[4][6] - Clancy Brown - Capt. Byron Hadley:
Hapishane gardiyanlarının lideri.[7][8] - Gil Bellows - Tommy Williams:
1965'te bir hırsızlıktan dolayı hapse giren genç hükümlü.[4] - Mark Rolston - Bogs Diamond
- James Whitmore - Brooks Hatlen:
1900'lerin başından beri hapis yatan yaşlı bir hapishane kütüphanecisi.[9] - Jeffrey DeMunn - Andy Dufresne'nin davasında savcı olarak
Filme olan ilgi
değiştirStephen King'in "Rita Hayworth ve Shawshank'in Kefareti" adlı romanından sinemaya uyarlandı ve gösterildiği ülkelerde büyük ilgiyle karşılandı. 1994'te aralarında en iyi film adaylığı dahil 7 dalda Oscar'a aday gösterildi. Fakat en iyi film ödülüne baş rolünde Tom Hanks'in oynadığı Forrest Gump adlı film layık görüldü.
Film, yayınlandıktan uzun bir süre sonra televizyonlarda ve çeşitli internet sitelerinde yayınlanmış ve çok büyük bir ilgi görmüştür.
Yaygın kulanıma sahip internet sitesi IMDb'de yayınlanan en iyi filmler listesinde 2.184.639 kişinin oyları ile 9.3'lük bir puan elde etmiştir ve çok uzun zamandır listenin üst sırasındadır.
Uyarlamaları
değiştirOwen O'Neill & Dave Johns tarafından Stephen King'in "Rita Haworth ve Shawshank'in Kefareti" adlı romanından tiyatroya uyarlanmıştır. 2009'da West End'de prömiyer yapan oyun, İrlanda Gaiety Theatre'da da sahnelenmiş, ardından 2015-2016 Bill Kenwright prodüksiyonu - Londra'da sahnelenmiş ve turne yapmıştır.[10][11]
Oyun Türkçeye Nazlı Gözde Yolcu tarafından çevrilmiştir.[12]
Kaynakça
değiştir- ^ a b "Shawshank Redemption". Box Office Mojo. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2012.
- ^ IMDb Top 250 18 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 31 Mayıs 2020 tarihinde erişildi.
- ^ a b Hooke, Alexander (May–Haziran 2014). "The Shawshank Redemption". Philosophy Now. June 3, 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ a b c "The Shawshank Redemption". TV Guide. 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2017.
- ^ Gleiberman, Owen (23 Eylül 1994). "The Shawshank Redemption". Entertainment Weekly. 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2017.
- ^ Nichol, John. "Interview: Actor William Sadler Talks Tales From The Crypt, Shawshank, The Mist And More". ComingSoon.net. CraveOnline. 3 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2017.
- ^ Pritchard, Tom (October 29, 2017). "All The Easter Eggs and References Hiding in Thor: Ragnarok". Gizmodo. 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2017.
- ^ Heiderny, Margaret (22 Eylül 2014). "The Little-Known Story of How The Shawshank Redemption Became One of the Most Beloved Films of All Time". Vanity Fair. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: March 5, 2017.
- ^ Devine, J.P. (July 14, 2017). "J.P. Devine MIFF Movie Review: 'The Shawshank Redemption'". Kennebec Journal. 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2017.