Yıldız Moran
Yıldız Moran (24 Temmuz 1932, İstanbul - 15 Nisan 1995, İstanbul) Türkiye’nin akademik eğitim almış ilk kadın fotoğrafçısı, sözlük yazarı ve çevirmendir.
| Yıldız Moran | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum adı | Yıldız Moran |
| Doğum | 24 Temmuz 1932 İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 15 Nisan 1995 (62 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Uyruk | Türk |
| Evlilik(ler)i | Özdemir Asaf (e. 1963) |
| Çocukları | Gün Arun Olgun Arun Etkin Arun |
| Ebeveyni | Ahmed Vahid Moran Nemide Moran |
| Alanı | Fotoğrafçılık |
| Etkin yıllar | 1953-1982 |
| Sanat eğitimi | Robert Kolej Bloomsbury Technical College Ealing Technical College |
Yaşam öyküsü
1951 yılında Robert Kolej’den mezun olmuş ardından da Bloomsbury Technical College ile Ealing Technical Colleg'de eğitimine devam etmiştir. Yıldız Moran bir röportajında; Kolej'de sınıfta kalınca bizzat dayısı Mazhar Şevket İpşiroğlu tarafından fotoğrafçılığa yöneltildiğini açıklamıştır. 18 yaşında iken İngiltere'ye gitmiş ve burada Shakespeare Tiyatrosu'nun fotoğrafçısı John Vicker'den fotoğrafçılık üzerine eğitim almıştır. İlk fotoğraf sergisini 1953 yılında 21 yaşındayken Cambridge'de açmıştır. İngiltere'de kaldığı süre içerisinde Cambridege'de bir, Londra'da ise dört sergi açan Moran, ardından İstanbul, Ankara ve Edinburgh sergileriyle çalışmalarına devam etmiştir. Yıldız Moran, İspanya, Avusturya ve Portekiz’i gezerek bu ülkelerde de fotoğraf çekimleri yapmıştır. Türkiye'ye dönünce de İstanbul Beyoğlu'nda Maya Sanat Galerisi'nin üst katında kendi eserlerini de sergileyebileceği bir stüdyo kiralamıştır. Türkiye'de bulunduğu süre içerisinde: Cemal Gürsel, Muhsin Ertuğrul, Haldun Taner, Mücap Ofluoğlu, Adalet Cimcoz ve Haldun Dormen gibi isimlerin portre fotoğraflarını çekmiştir. 1963 yılında ise Özdemir Asaf'la evlenmiş olup bu evlikten sonra da fotoğrafçılığı bırakmıştır. Bu evliliğinden dört yılda üç çocuk sahibi olmuştur. İyi derecede İngilizce bilen Moran, Özdemir Asaf'a ait şiirleri İngilizce'ye çevirmiş, Türkçe-İngilizce sözlük alanında da çalışmalar yapmıştır. 1981 yılında eşi Özdemir Asaf'ı kaybetmiştir. 1982 yılında ise İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Fotoğraf Enstitüsü'nde Onur Üyesi olarak görev yapmıştır. Yıldız Moran'ın fotoğrafçılık üzerine verdiği eserleri genellikle Anadolu teması üzerine olmuş 15 Nisan 1995 tarihinde İstanbul’da 62 yaşında hayatını kaybetmiştir. Yıldız Moran'ın yapıtları 2013 yılında Pera Müzesi tarafından "Zamansız Fotoğraflar" başlığı ile geniş çaplı olarak yayınlandı.[1][2][3]
Yıldız Moran, kendisi ve fotoğrafçılık alanı hakkında: “Fotoğraf makinesi o denli varlığınızın bir parçası olmalıdır ki; konu ile aranızda bir engel oluşturmasın. Şiirselliği olan her şey sanat fotoğrafının konusudur, fotoğraf aracılığıyla evrensel olan ve işlenen konunun kavramını içeren fotoğrafı çekmek tek amacımdı…” ifadelerini kulanmıştır.[2][4]
Etkisi
Eczacıbaşı Fotoğraf Sanatçıları Dizisi’nin sekizinci kitabı olan Yıldız Moran retrospektifi, Türkçe ve İngilizce olmak üzere iki dilde yayımlandı. Eserin konsept ve tasarımı Bülent Erkmen, editörlüğünü de Merih Akoğul üstlendi. Eserde Moran'a dair kapsamlı bilgiler sunuldu.[5] Nisan 2018'de Türkiye’nin Cenevre Başkonsolosluğu tarafından Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla Cenevre’deki Heritage Galerisi’nde Moran'ın fotoğraf sergisi açıldı.[6]
Kaynakça
- ^ Nisvan " Tarihe Adını Yazdıran Kadınlar" 13 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TRT Belgesel, Erişim tarihi: 12 Haziran 2016
- ^ a b Yıldız Moran - Zamansız Fotoğraflar 23 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Pera Müzesi, Erişim tarihi: 12 Haziran 2016
- ^ 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nde unutulmayan 8 sembol kadın 9 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hürriyet, Erişim tarihi: 12 Haziran 2016
- ^ Dev proje için çalışmalar başladı 19 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CNN Türk, Erişim tarihi: 12 Haziran 2016
- ^ Tanrıyar, Elif. "Fotoğraf sanatının kraliçesi: Yıldız Moran". Milliyet Sanat. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2018.
- ^ "Cenevre'de Yıldız Moran fotoğraf sergisi açıldı". Hürriyet. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2018.