Tingga

Lead, ₈₂Pb

Lead
Bigkas	/ˈlɛd/ ​(led)
Appearance	metallic gray
Standard atomic weight Ar°(Pb)
	[206.14, 207.94] 207.2±1.1 (pinaikli)
Lead sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson Sn ↑ Pb ↓ Fl thallium ← lead → bismuth
Atomikong bilang (Z)	82
Group	14
Period	6
Block	p-block
Electron configuration	[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p2
Electrons per shell	2, 8, 18, 32, 18, 4
Physical properties
Phase at STP	solido
Melting point	600.61 K ​(327.46 °C, ​621.43 °F)
Boiling point	2022 K ​(1749 °C, ​3180 °F)
Density (at 20° C)	11.348 g/cm3
when liquid (at m.p.)	10.66 g/cm3
Heat of fusion	4.77 kJ/mol
Heat of vaporization	179.5 kJ/mol
Molar heat capacity	26.650 J/(mol·K)
Vapor pressure P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 978 1088 1229 1412 1660 2027
Atomic properties
Oxidation states	−4, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4 (isang anpoterong oksido)
Electronegativity	Pauling scale: 2.33 (in +4), 1.87 (in +2)
Ionization energies	1st: 715.6 kJ/mol 2nd: 1450.5 kJ/mol 3rd: 3081.5 kJ/mol
Atomic radius	empirical: 175 pm
Covalent radius	146±5 pm
Van der Waals radius	202 pm
Mga linyang espektral ng lead
Other properties
Crystal structure	​face-centered cubic (fcc) (cF4)
Lattice constant	a = 494.99 pm (at 20 °C)
Thermal expansion	28.73×10−6/K (at 20 °C)
Thermal conductivity	35.3 W/(m⋅K)
Electrical resistivity	208 nΩ⋅m (at 20 °C)
Magnetic ordering	diamagnetic
Molar magnetic susceptibility	−23.0×10−6 cm3/mol (at 298 K)
Young's modulus	16 GPa
Shear modulus	5.6 GPa
Bulk modulus	46 GPa
Speed of sound thin rod	1190 m/s (at r.t.) (annealed)
Poisson ratio	0.44
Mohs hardness	1.5
Brinell hardness	38–50 MPa
CAS Number	7439-92-1
History
Discovery	Middle East (7000 BCE)
Symbol	"Pb": from Latin na plumbum
Isotopes of lead
Main isotopes Decay abun­dance half-life (t1/2) mode pro­duct 202Pb synth 5.25×104 y ε 202Tl 204Pb 1.40% stable 205Pb trace 1.73×107 y ε 205Tl 206Pb 24.1% stable 207Pb 22.1% stable 208Pb 52.4% stable 209Pb trace 3.253 h β− 209Bi 210Pb trace 22.20 y β− 210Bi 211Pb trace 36.1 min β− 211Bi 212Pb trace 10.64 h β− 212Bi 214Pb trace 26.8 min β− 214Bi Isotopic abundances vary greatly by sample

Ang tingga (Ingles: lead) ay isang elementong gumagamit sa sagisag na Pb (Latin: plumbum) at bilang atomikong 82. Isang ito malambot, mahinang klase, at natutuping metal ngunit kabilang ito sa grupo ng mga mabibigat na metal. Kulay bughaw na may puti ang sariwang-hiwa na tingga pero nagiging abo ang kulay nito kapag na hanginan. Nagiging tila pilak ito kapag natunaw.

Ginagamit ang tingga sa paggawa ng mga gusali, mga baterya, mga bala, mga pabigat, bahagi ng mga hinalong mga metal, at pananggalang ng radyasyon. Ito ang may pinakamataas na bilang atomiko sa lahat ng mga matatatag na elemento, ngunit ang ikalawang may pinakamataas na bilang, ang bismuto, ay may half-life o kalahating-buhay na napakahaba (mas mahaba pa sa edad ng kalawakan) na aaari din itong ituring na matatag. Ang apat nitong matatag na isotopyo ay mayroong 82 na proton, isang "mahiwagang numero" sa modelong nukleyar na balat (nuclear shell model) ng mga nukleong atomiko (atomic nuclei).

Nakalalason ang tingga sa mga hayop sa mga pamamaraang pagsira nito sa sistemang pang-ugat at sa pagdulot nito ng mga sakit sa utak. Nakakagawa din ito ng mga sakit sa dugo sa mga hayop. Gaya ng asoge, isa ring mabigat na metal, mabisang lason sa ugat o neurotoxin ang tingga na naiipon sa mga malalambot na laman at sa mga buto. Ang pagkalason sa tingga ay naiulat na sa kasaysayan ng Roma, Gresya, at Tsina.