สนธิสัญญาพอร์ตสมัท

สนธิสัญญาพอร์ตสมัท

สนธิสัญญาสันติภาพญี่ปุ่น-รัสเซีย
ประเภท	สนธิสัญญาสันติภาพ
วันลงนาม	5 กันยายน ค.ศ. 1905
ที่ลงนาม	อู่ต่อเรือพอร์ตสมัท, รัฐนิวแฮมป์เชียร์, สหรัฐอเมริกา
วันตรา	5 กันยายน ค.ศ. 1905
วันมีผล	25 พฤศจิกายน ค.ศ. 1905
ผู้ลงนาม	เซียร์เก วิตเต โรมัน โรเซ็น โคมูระ จูตาโร ทากาฮิระ โคโงโร
ภาคี	จักรวรรดิรัสเซีย จักรวรรดิญี่ปุ่น
ภาษา	อังกฤษ

สนธิสัญญาพอร์ตสมัท (อังกฤษ: Treaty of Portsmouth) เป็นสนธิสัญญาสันติภาพ ซึ่งเกิดขึ้นภายหลังจากที่สงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น ในปี 1904-1905 จบลงโดยที่มีจักรวรรดิญี่ปุ่นเป็นฝ่ายได้รับชัยชนะ โดยสนธิสัญญานี้มีการลงนามและประทับตรา ณ อาคารในอู่ต่อเรือพอร์ตสมัทของกองทัพเรือสหรัฐอเมริกา เมื่อวันที่ 5 กันยายน 1905 และคณะองคมนตรีแห่งสมเด็จพระจักพรรดิได้ให้สัตยาบัน เมื่อวันที่ 4 ตุลาคม 1905

สงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่นในปี 1904-1905 ถือเป็นสงครามครั้งใหญ่ครั้งแรกที่เกิดขึ้นในศตวรรศที่ 20 ฝ่ายหนึ่งมีกองทัพบกที่ใหญ่ที่สุดในโลกอย่างจักรวรรดิรัสเซีย และฝ่ายที่มีกองทัพเรือที่แข็งแกร่งที่สุดในเอเชียตะวันออกอย่างจักรวรรดิญี่ปุ่น

การเจรจา

การเจรจาสนธิสัญญาพอร์ตสมัท โต๊ะที่ใช้จัดการเจรจา ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภันฑ์เมจิ-มุระ ในจังหวัดไอชิ

การเจรจามีขึ้นจากการที่ประธานาธิบดีทีโอดอร์ โรเซอเวลต์แห่งสหรัฐฯ ได้เชิญทั้งสองชาติมาจัดการเจรจากันที่สถานที่ที่เป็นกลาง อย่างรัฐนิวแฮมป์เชียร์ อันเป็นผลมาจากความพยายามของผู้ว่าการ แมคเลน ที่อยากจะให้พอร์ทสมัธเป็นสถานที่ที่มีการลงนามสนธิสัญญาระหว่างประเทศในสหรัฐอเมริกาเป็นครั้งแรก

ผู้แทนในการลงนามครั้งนี้ ได้แก่ เซียร์เก วิตเต (Серге́й Ви́тте) และ โรมัน โรเซ็น (Роман Розен) จากฝ่ายรัสเซีย กับ โคมูระ จูตาโร และ ทากาฮิระ โคโงโร จากญี่ปุ่น และมีเหล่าทูตานุทูตจากนิวแคสเซิลในรัฐนิวแฮมป์เชียร์ ร่วมเป็นสักขีพยาน

สำหรับการเจรจานั้น มีขึ้นที่อาคาร General Stores ในฐานทัพเรือ ซึ่งบรรดาเฟอร์นิเจอร์ไม้มะฮอกกานีในการเจรจาครั้งนี้ ถูกจัดไว้แบบเดียวกับห้องประชุมรัฐบาลในทำเนียบขาว และถูกส่งมาจากวอชิงตัน ดี.ซี.

สำหรับข้อตกลงร่วมกันในสนธิสัญญา ทั้งญี่ปุ่นและรัสเซีย ต่างตกลงที่จะปล่อยแมนจูเรีย คืนแก่เจ้าของที่แท้จริงคือจีน แต่ญี่ปุ่น ขอเช่าคาบสมุทรเหลียวตง (ประกอบด้วยเมืองพอร์ตอาเธอร์ และ ต้าเหลียน) ตลอดจนเช่าทางรถไฟของรัสเซียในภาคใต้ของแมนจูเรีย เพื่อการเข้าถึงทรัพยากรสำคัญทางยุทธศาสตร์ และญี่ปุ่น ยังได้ครอบครองพื้นที่ครึ่งหนึ่งทางใต้ของเกาะซาฮาลินจากรัสเซีย ทั้งหมดนี้ในทางพฤติการณ์ เท่ากับว่าจักรวรรดิญี่ปุ่นได้เข้าปกครองดินแดนแมนจูเรีย

แหล่งข้อมูลอื่น

• The Treaty of Portsmouth, 1905, Russo-Japanese War (อังกฤษ) (ข้อความฉบับจริงในหนังสือสนธิสัญญา)
• Portsmouth Peace Treaty website of the Japan-America Society of New Hampshire เก็บถาวร 2019-05-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (อังกฤษ)
• The Museum Meiji Mura เก็บถาวร 2016-11-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Imperial rescript endorsing the treaty of Portsmouth (from the National Archives of Japan)