Jump to content

Ион Илиеску

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Ион Илиеску
рум. Ion Iliescu
парчам
Президенти Руминия
20 декабри 2000 — 20 декабри 2004
Пешгузашта Эмил Константинеску
Ҷонишин Траян Бэсеску
Пешгузашта Николае Чаушеску
Ҷонишин Эмил Константинеску
Таваллуд 3 март 1930(1930-03-03)[1][2][3][…] (94 сол)
Падар Александру Василе Илиеску
Модар Мария Думитру Тома
Ҳамсар Нина Илиеску (с.т. 1930)
Ҳизб
Таҳсилот
Фаъолият сиёсат[4]
Эътиқод freethought[d][5] ва атеизм[5]
Соядаст
Ҷоизаҳо
National Maltese Order of Merit Collar of the Spanish Order of the Civil Merit Independence Order Order of Civil Merit Order of the Star of Romania Order of Faithful Service National Order of Merit Grand Cross of the National Order For Merit Collar of the Order of the Cross of Terra Mariana Order of the Cross of Terra Mariana Grand Cross of the Order of the White Double Cross‎ Order of the White Double Cross Order of Freedom of the Republic of Slovenia
Collar of the Order of the Star of Romania
Grand Order of King Tomislav Dostyk Order of grade I Star of the Republic of Indonesia Hungarian Order of Merit Royal Order of the Seraphim Order of the Elephant ордени Уқоби сафед Order of Merit of the Republic of Poland Grand Cross of the Order of Merit of the Republic of Poland Grand Cross of the Order of Vytautas the Great Order of Vytautas the Great Knight Grand Cross with Collar of the Order of Merit of the Italian Republic Ордени ситораи Югославия Ордени ситораи Ҷумҳурии Сотсиалистии Руминия Order 23rd of August Order of the Yugoslavian Great Star Order of Sikatuna Medal of the Oriental Republic of Uruguay Grand Order of Mugunghwa
 Парвандаҳо дар Викианбор

 

Ион Илиеску (рум. Ion Iliescu; тав 3 март 1930 , Олтенитса , Шоҳигарии Руминия) — сиёсатмадори руминӣ, сенатори Ҳизби сотсиал -демократ. Вай ҳамчун президенти Руминия (1990-1996; 2000-2004) кор кардааст.

Зиндагинома

[вироиш | вироиши манбаъ]

3 марти 1930 дар шаҳри Олтенитса таваллуд шудааст. Падари Ион, Александру Илиеску (1901-1945), коргари роҳи оҳан буд ва узви ҳизби пинҳонии коммунистӣ буд. Модар — лӯлӣ буд [6], вақте ки Ион 1-сола буд, вай оиларо тарк кард. Дере нагузашта падар ба Мария Илиеску, ки писарро тарбия мекард, дубора издивоҷ кард.

Соли 1955 Донишкадаи энергетикии Маскавро хатм кардааст [7], ҳамчунин дар Донишкадаи политехникии Бухарест таҳсил кардааст [8]. Илова ба забони руминии худ, ӯ забонҳои русӣ ва англисиро хуб медонад.

Елена Чаушеску ва Ион Илиеску дар соли 1976

Узви Иттифоқи ҷавонони коммунистии Руминия (1944) ва ҲКР (1953). Номзад ба аъзогии КМ ҲКР (1965), узви КМ ҲКР (1968), номзад ба аъзогии Кумитаи иҷроияи сиёсии КМ ҲКР (1969-1974). Дар соли 1957 вай ба Маҷлиси бузурги миллӣ интихоб шуд. Ӯ дар Иттифоқи Ассотсиатсияҳои донишҷӯёни коммунист кор мекард, мудири шуъбаи таблиғотии КМ ҲКР (1965-1968) буд. Соли 1967 котиби якуми Кумитаи марказии Иттифоқи ҷавонони коммунист ва вазири корҳои ҷавонон таъйин шуд [8]. Дар миёнаи солҳои 70-ум Николае Чаушеску ӯро рақиб медонист [9] ва ӯро аз фаъолияти сиёсӣ дур кард (Илиеску дар солҳои 1974-1979 котиби якуми кумитаи ҳизбии ноҳияи Ясси ва соли 1979 раиси Шӯрои миллии захираҳои об буд). Соли 1984 аз тамоми вазифаҳо барканор ва аз Кумитаи марказӣ хориҷ карда шуд [8]. Ҳамзамон, Чаушеску ӯро таъқиб накард.

Соли 1979 таъйинот аз рӯи ихтисоси ӯ сурат гирифт: ӯ раиси Шӯрои миллии захираҳои об шуд. Аммо инженер Илиеску лоихаи бесаводи канали Дунай-Баҳри Сиёҳро, ки муаллифи он худи Чаушеску буд, танқид кард. Мувофиқи дастури қиматбаҳо оби Дунай бояд баргардонда мешуд. Аммо ин, албатта, рух надод ва канали кандашуда аз сабаби оби камбараш корношоям шуд. Илиеску барои якравии худ бо пастравии нав пардохт. Соли 1984 директори Нашриёти адабиёти илмӣ ва техникии Бухарест шуд, ки дар он ҷо бо рӯйдодҳои декабри соли 1989 вохӯрд.[10]

Соли 1989 ӯ нооромиҳоро бар зидди Чаушеску раҳбарӣ кард ва пас аз сарнагунии ӯ Фронти наҷоти миллии Руминия (ФНМ)-ро таъсис дод ва раиси он шуд. Дар соли 1990 табдил додани ФНМ ба ҳизб, дар ҳоле ки вазифаҳои қудратии худро нигоҳ медошт, боиси эътирозҳои оммавии мардум гашт. Дар робита ба ин Илиеску ба мақоми раёсати ҷумҳури Руминия номзад шуд ва ба ин мақом интихоб шуд. 20 июни 1990, дар қасри Атенеул Ромин, Илиеску пирӯзии худро бо натиҷаҳои қариб ғайриимкон табрик карданд: 85 фоизи интихобкунандагон ба ӯ овоз доданд [10].

Соли 1992 ӯ дубора президенти Руминия интихоб шуд. Аз соли 1995 - доктори фахрии MPEI [11]. Соли 1996 ӯ дар интихобот ба тими "руминҳои нав" таҳти роҳбарии Эмил Константинеску мағлуб шуд. Ҳизб таҳти роҳбарии Илиеску ба хотири баргаштан дар 4 сол ба қудрат ба мухолифон гузашт [10].

Дар давоми ҳукмронии худ Илиеску бар зидди рақибони сиёсӣ борҳо аз усулҳои авторитарӣ истифода кардааст; аз ҷумла, ба монанди пешгузаштаи худ Чаушеску, шахтёрҳои бо панҷараҳои оҳанин мусаллаҳро барои пароканда кардани намоишҳои мухолифин ба Бухарест овардааст. Дар робита ба ин, алайҳи ӯ бо иттиҳоми ҷиноят алайҳи башарият парвандаи ҷиноӣ боз шуд: алалхусус, Илиеску дар марги моҳи июни соли 1990 дар Минерадаи чаҳор конкан, инчунин тақрибан 1000 нафар маҷрӯҳкунӣ (дар маҷмӯъ, дар давоми ҳукмронии Илиеску, дар натиҷаи ошӯбҳо ва амалҳои зӯроварӣ беш аз 800 нафарро кушт) айбдор шуд. Бо вуҷуди талоши додгоҳи Руминия барои бастани парвандаи ҷиноӣ, дар соли 2015 Додгоҳи ҳуқуқи башари Аврупо Руминияро ба боз кардани тафтишот водор кард. Сарвазири пешин Петре Роман ва собиқ муовини сарвазир Гелу Войкан Войкулеску [12][13] низ ба суд ҳозир шуданд.

Дар моҳи апрели соли 2019, парвандаи марги одамон ҳангоми инқилоб дар моҳи декабри соли 1989, ки дар он Илиеску ва Гелу-Войкан Войкулеску муҳокима мешаванд, ба суд кашида шуд.[14] Аксари қурбониёни ҳодисаҳои декабр пас аз сарнагунии Чаушеску ҷони худро аз даст доданд. Илиеску ба дидаву дониста гумроҳ кардани одамон ва паҳн кардани маълумоти бардурӯғ айбдор карда мешавад, бинобар ин, тибқи маълумоти прокуратура, шаҳрвандон ва қувваҳои амниятӣ ба сӯи якдигар тир андохта, ҷонибҳои муқобили агентҳои собиқи Securitate-ро гирифтаанд [15].

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ Encyclopædia Britannica (ингл.)
  2. ↑ Энциклопедия Брокгауз (нем.)
  3. ↑ Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
  4. ↑ 4.0 4.1 Encyklopedie Kroměříže (чеш.) — 2020.
  5. ↑ 5.0 5.1 http://www.libertatea.ro/detalii/articol/la-80-de-ani-ion-iliescu-este-in-continuare-un-ateu-convins-iisus-a-fost-un-rebel-290773.html
  6. ↑ Предпоследний суд. Экс-президент Румынии Илиеску ответит за провокацию кровавого хаоса в стране 30 лет назад
  7. ↑ Enciclopedia universală Britannica, B., Ed. Litera, vol.7
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 Ежегодник БСЭ 1990 года. — М.: СЭ, 1990. — С. 536
  9. ↑ Sebetsyen, Victor. Revolution 1989: The Fall of the Soviet Empire. — New York City: Pantheon Books(англ.)тҷк., 2009. — ISBN 0-375-42532-2.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 Ион Илиеску, президент Румынии — Архив — ТАСС
  11. ↑ Почетные доктора МЭИ
  12. ↑ Первого президента Румынии обвинили в преступлениях против человечности(рус.)
  13. ↑ Экс-президент Румынии Илиеску обвинен в преступлениях против человечности(рус.)
  14. ↑ Бывший президент Румынии Илиеску предстанет перед судом. Радио «Свобода» (8 апрели 2019). 8 апрели 2019 санҷида шуд.
  15. ↑ 30 лет назад в Румынии свергли коммунистического диктатора. Теперь лидера революции обвиняют в преступлениях против человечности. Meduza (10 апрели 2019). 10 апрели 2019 санҷида шуд.

Пайвандҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]
  • Официальная биография(рум.)
  • Ион Илиеску — почетный доктор Технического Университета Молдовы. I. Bostan (preş), A. Marinciuc (aut), Iu. Colesnic (edit), Universitatea tehnică a Moldovei. Chişinău, Ed. Museum., 2004, p. 41
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Ион_Илиеску&oldid=1293610"