Amriko
 | |
| Parvandaho dar Vikianbor |
Amérika — qit'ai olam iborat az du materik; Amerikai Şimolī va Amerikai Çanubī. Mafhumi Amerika ma'mulan nisbati jak davlati qit'a – IMA va baroi ifodai mansubijat ba on (masalan, dollari amerikoī, saforati Amerika, tarzi zisti amerikoī va ƣajra) istifoda meşavad.
.svg)
Gardanai Panama sarhadi bajni in du materik ast. Dar Nimkurai Ƣarbī, bajni Uqjonusi Atlantik va Uqjonusi Orom voqe' gaştaast. Ba Amerika kalontarin çazirai olam Grenlandija va jakcand çazirahoi digari atrof taalluq dorand. Masohat 42,5 mln km². Aholiaş 890 mln nafar (2010). Kişvarhoi bajni Amerikai Şimolī va Amerikai Çanubiro Amerikai Markazī, çazirahoi voqe' dar Uqjonusi Atlantik va Bahri Karibro Vest-Indija (jo Amerikai Karib) va mamlakathoi bajni sarhadi çanubiji IMA va Antarktida voqe'gaştaro Amerikai Lotinī menomand.
Ta'rix[viroiş | edit source]
5 asr peş az kaşfi rasmiji Amerika Aburajhon Berunī dar Nimkurai Ƣarbī mavçud budani xuşkiro taxmin karda bud. Ba Grenlandija va sohilhoi şimol şarqiji Amerikai Şimolī dar asrhoi 10 — 11 normannho omadaand (naxustin kaşfi in çojho taqriban ba solhoi 900-um mansub ast). Çazirahoi Antil, qismi şimoliji sohilhoi Amerikai Çanubī va qismi çanubiji Bahri Karibi sohilhoi Amerikai Şimoliro solhoi 1492—1503 Xristofor Kolumb kaşf kardaast. Nomi in qit'aro xaritasozi lotaringī Valdzemjuller soli 1507 dar asari xud «Muqaddimai kosmografija» ba şarafi bahrnavardi italijavī Amerigo Vespuccī dodaast, ki ū bori avval sarzamini dar Nimkurai Ƣarbī kaşfşudaro qit'ai navi olam taxmin karda bud. Muvofiqi taxmini digar Amerika az nomi toçiri bristolī Ricard Amerik, ki ekspeditsijai transatlantikiji Çon Kabotro (soli 1497, du sol peş az Vespucci ba sohilhoi Labrador rasidaast) mablaƣguzorī karda bud, barmeojad.
Aholī[viroiş | edit source]
Aholiji tahçoiji Amerikai to davrai Kolumb qavmu qabilahoi gunoguni hindujoni amerikoī va eskimoshoi mahallī budand. Az zamoni dar Amerika şurū' şudani hukmroniji evropoiho qismi beştari aholiji bunī nobud gardid. Aksarijati aholiji kununiji Amerika avlodi evropoiho, afrikoiho (ƣulomoni az Afrika ovardaşuda) va hinduhoi mahallī meboşand.
Dar Amerika şumorai amerikoiho, anglisu kanadagiho, meksikoiju brazilijagiho, argentinagiho, kolumbijagiho, ciligiju venesuelagiho, kubagiho afzuntar ast.
Zabon[viroiş | edit source]
Zaboni aksarijati aholiji Amerika ba zabonhoi hinduavrupoī mutaalliq ast (ispanī, portugalī, fransavī).
Din[viroiş | edit source]
Dar Amerika asosan dini katolikī hukmron buda, adjoni digar ba ham daromextaand (mazhabhoi protestantī, dini mulatho va afrikoiho).
Kişvarho[viroiş | edit source]
Dar qit'ai Amerika 50 mamlakat çojgir ast. Dar borai tabiat, ta'rix va iqtisodijoti Amerika nigar maqolahoi Amerikai Şimolī, Amerikai Çanubī.
- Antiguaju Barbuda
- Argentina
- Çazirahoi Baƣama
- Barbados
- Beliz
- Bolivija
- Brazilija
- Kanada
- Cili
- Kolumbija
- Kosta Rika
- Kuba
- Dominika
- Çumhuriji Dominikana
- Ekvador
- Salvador
- Grenada
- Grenlandija
- Gvatemala
- Gajana
- Gaiti
- Gonduras
- Jamajka
- Meksika
- Nikaragua
- Panama
- Kitsi Muqaddas va Nevis
- Ljusijai Muqaddas
- Vinsenti Muqaddas va Çazirahoi Grenadin
- Surinam
- Trinidad va Tobago
- Ijoloti Muttahidai Amriko
- Urugvaj
- Venesuela
- Peru
Pajvandho[viroiş | edit source]
|
Amriko dar Vikianbor |
|---|
- Opisanie raspoloƶenija mikrogeograficeskix (kontinentalьnыx) regionov, geograficeskix podregionov, i otdelьnыx ekonomik i drugix grupp na ofitsialьnom sajte OON(angl.)
| Qit'aho | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Avrupo |
 Afriqo |
 Amriko |
 Antarktida |
 Osijo |
 Uqjonusija | |||||||||||||||||||||||