అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 28°N 16°W / 28°N 16°W / 28; -16

కానరీ దీవులు

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
Canary Islands
Islas Canarias  (Spanish)
Autonomous community of Spain
Flag of Canary Islands
Flag
Canary Islands
Coat of arms
Anthem: "Himno de Canarias"
"Anthem of the Canaries"
Location of the Canary Islands within Spain
Location of the Canary Islands within Spain
Coordinates: 28°N 16°W / 28°N 16°W / 28; -16
CountrySpain
Largest cityLas Palmas
CapitalSanta Cruz de Tenerife and Las Palmas[1]
Government
 • PresidentÁngel Víctor Torres (PSOE)
విస్తీర్ణం
 • Total7,493 కి.మీ2 (2,893 చ. మై)
 • Rank1.88% of Spain; ranked 13th
జనాభా
 (2019)[2]
 • Total21,53,389
 • Rank8th
 • జనసాంద్రత290/కి.మీ2 (740/చ. మై.)
 • Percentage
4.58% of Spain
Demonym(s)Canarian
canario/-a (Spanish)
Ethnic groups
 • Spaniards87.1%[3]
 • Foreign nationals12.9%[3][4]
Time zoneUTC (WET)
 • Summer (DST)UTC+1 (WEST)
ISO 3166 code
Most populated islandTenerife
Official languageSpanish
Statute of Autonomy07 November 2018
ParliamentCanarian Parliament
Congress seats15 (of 350)
Senate seats14 (of 265)
HDI (2017)0.855[5]
very high · 13th

కానరీ ద్వీపాలు స్పెయిన్ దక్షిణప్రాంతలోని స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన ప్రాంతం. ఇది అట్లాంటికు మహాసముద్రంలో ఉంది. ఇది మాకరోనేషియా అని పిలువబడే ప్రాంతంలో మొరాకోకు పశ్చిమంలో 100 కిలోమీటర్లు (62 మైళ్ళు) దూరంలో ఉంది. ఇది స్పానిషు ద్వీపసమూహంగా పరిగణించబడుతుంది. 100 కిలోమీటర్లు (62 మైళ్లు) స్పానిష్ జాతీయత కలిగిన 8 ప్రాంతాలలో కానరీద్వీపాలు ఒకటి.[6][7] కానరీ ద్వీపాలు భౌగోళికంగా ఆఫ్రికా టెక్టోనికు ప్లేటులో ఉన్నాయి. ద్వీపసమూహం ఆర్థికంగా, రాజకీయంగా ఐరోకు చెందినవిగా ఉంటూ ఐరోపా సమాఖ్యలో భాగంగా ఉన్నాయి.[8][9]

దీనిలో ఎనిమిది ప్రధాన ద్వీపాలు (అతిపెద్ద, చిన్నవి) ఉన్నాయి: టెనెరిఫే, ఫ్యూర్టెవెంచురా, గ్రాన్ కానరియా, లాంజారోటు, లా పాల్మా, లా గోమెరా, ఎల్ హిరో, లా గ్రాసియోసా. ఈ ద్వీపసమూహంలో చాలా చిన్న ద్వీపాలు ఉన్నాయి: అలెగ్రాంజా, ఇస్లా డి లోబోస్, మోంటానా క్లారా, రోక్ డెల్ ఓస్టే, రోక్ డెల్ ఎస్టే. ఇది ప్రక్కనే ఉన్న రాతి (సాల్మోర్, ఫాస్నియా, బొనాంజా, గరాచికో, అనాగా) వరుసలను కూడా కలిగి ఉన్నాయి. పురాతన కాలంలో, ద్వీపమాలికను తరచుగా "అదృష్ట ద్వీపాలు" అని పిలుస్తారు.[10] కానరీ ద్వీపాలు స్పెయిన్ ఆగ్నేయాంత ప్రాంతంగా ఉన్నాయి. మాకరోనేషియాలోని అతిపెద్ద, అత్యధిక జనాభా కలిగిన ద్వీపసమూహంగా ఇవి గుర్తించబడుతున్నాయి.[11] చారిత్రాత్మకంగా కానరీ ద్వీపాలు నాలుగు ఖండాల మధ్య వంతెనగా పరిగణించబడ్డాయి: ఆఫ్రికా, ఉత్తర అమెరికా, దక్షిణ అమెరికా, ఐరోపా.[12]

2019 నాటికి కానరీ ద్వీపాలలో 2,153,389 మంది ప్రజలు ఉన్నారు.[2] జనసాంధ్రత చ.కి.మీకు 287.39. ఇది స్పెయిన్‌లో ఎనిమిదవ జనాభా కలిగిన స్వయంప్రతిపత్తి ప్రాంతంగా ఉంది. ద్వీపసమూహం జనాభా అధికంగా రెండు రాజధాని ద్వీపాలలో కేంద్రీకృతమై ఉంది. టెనెరిఫే ద్వీపంలో 43%, గ్రాన్ కానరియా ద్వీపంలో 40% ఉన్నారు.

ఈ ద్వీపసమూహాలకు సముద్రతీరాలు, వాతావరణం, ప్రధాన సహజ ఆకర్షణలుగా ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా గ్రాన్ కానరియాలోని మాస్పలోమాస్, టెనెరిఫేలోని టీడ్ నేషనల్ పార్కు, మౌంటు టీడు (ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశం) (ప్రపంచంలోని మూడవ ఎత్తైన అగ్నిపర్వతం ఉంది. సముద్రపు అడుగుభాగం నుండి దాని స్థావరం నుండి కొలుస్తారు). ఇది సంవత్సరానికి 12 మిలియన్ల మంది సందర్శకులతో ఒక ప్రధాన పర్యాటక కేంద్రంగా ఉంది. టెనెరిఫే, గ్రాన్ కానరియా, ఫ్యూర్టెవెంచురా, లాంజారోటు దీవులు పర్యాటకులను అధికంగా ఆకర్షిస్తున్నాయి.[13] ఈ ద్వీపాలు ఉపఉష్ణమండల వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంటాయి. పొడవైన వేడి వేసవి, మధ్యస్తంగా వెచ్చని శీతాకాలాలు ఉంటాయి.[14] స్థానం, ఎత్తును బట్టి వర్షపాత స్థాయిలు, సముద్ర నియంత్రణ స్థాయి మారుతూ ఉంటాయి. ఈ ద్వీపసమూహంలో ఆకుపచ్చ ప్రాంతాలు, ఎడారి ఉన్నాయి. ఉష్ణోగ్రత విలోమ పొర పైన ఉన్న వాటి కారణంగా ఈ ద్వీపాల ఎత్తైన పర్వతాలు ఖగోళ పరిశీలనకు అనువైనవిగా ఉన్నాయి. ఈ కారణంగా టెనెరిఫే ద్వీపంలోని టీడు అబ్జర్వేటరీ, లా పాల్మా ద్వీపంలోని రోక్ డి లాస్ ముచాచోస్ అబ్జర్వేటరీ అనే రెండు ప్రొఫెషనల్ అబ్జర్వేటరీలను ఈ ద్వీపాలలో నిర్మించారు.

1927 లో కానరీ ద్వీపాల ప్రాంతం రెండు ప్రావిన్సులుగా విభజించబడింది. 1982 లో కానరీ ద్వీపాల స్వయంప్రతిపత్తి సంఘం స్థాపించబడింది. దీని రాజధానిగా శాంటా క్రజ్ డి టెనెరిఫే, లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా నగరాలు రెండూ ఉన్నాయి.[15][16] ఇవి శాంటా క్రజ్ డి టెనెరిఫే, లాస్ పాల్మాసు ప్రొవింసులకు రాజధానులుగా ఉంటాయి. లాస్ పాల్మాసు డి గ్రాన్ కానరియా 1768 నుండి (1910 లలో కొద్ది కాలం మినహా) కానరీల బీవులలో అతిపెద్ద నగరంగా ఉంది.[17] 1833 స్పెయిన్ ప్రాదేశిక విభజన తరువాత 1927 మధ్య శాంటా క్రజ్ డి టెనెరిఫే కానరీ ద్వీపాల ఏకైక రాజధానిగా ఉంది. 1927 లో కానరీ ద్వీపాలు రెండింటిలో రాజధానిని ఉండాలని ఒక ఉత్తర్వు జారి చేయబడింది.[18][19] కానరీ ద్వీపాలలో మూడవ అతిపెద్ద నగరం టెనెరిఫేలోని శాన్ క్రిస్టోబల్ డి లా లగున (ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశం).[20][21][22] ఈ నగరంలో కన్సెజో కన్సల్టివో డి కానరియాసు (కానరీ ద్వీపాల అత్యున్నత చర్చల సంస్థ) ఉంది.[23]

స్పానిష్ సామ్రాజ్యం కాలంలో అమెరికాకు వెళ్ళేటప్పుడు స్పానిష్ గాలెయన్లకు కానరీలు ప్రధాన మజిలీగా ఉండేది.[24][25]

పేరు వెనుక చరిత్ర

[మార్చు]

ఇస్లాస్ కానరియాస్ అనే పేరు లాటిన్ పేరు కానరియా ఇన్సులే నుండి ఉద్భవించింది. దీని అర్ధం "డాగ్స్ ఐలాండ్స్". ఇది గ్రాన్ కానరియాకు మాత్రమే వర్తించబడింది.[ఆధారం చూపాలి] చరిత్రకారుడు ప్లినీ ది ఎల్డరు అభిప్రాయం ఆధారంగా మౌరెటేనియా రాజు రెండవ జూబా ఈ ద్వీపానికి కెనరియా ద్వీపం అని పేరుపెట్టాడు. ఎందుకంటే "చాలా పెద్దసంఖ్యలో కుక్కలు ఉన్నాయి" ఉంది".[26] ప్రత్యామ్నాయంగా ద్వీపంలోని స్థానిక నివాసులు గ్వాంచెస్ కుక్కలను ఆరాధించేవారు. వాటిని మమ్మీ చేసారు, సాధారణంగా వాటిని పవిత్ర జంతువులుగా భావించారు.[27] కుక్క-తల దేవుడు అనుబిసు పురాతన ఈజిప్షియను ఆరాధనకు దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉంది.[28] కానీ వీటిలో ఎవరు మొదటి ఆరాధకులో ఉందో వివరణ ఇవ్వబడలేదు.[ఆధారం చూపాలి]

ఇతర సిద్ధాంతాలు మొరాకో అట్లాసులో నివసిస్తున్న నుక్కారి బెర్బెరు తెగ నుండి వచ్చాయని, రోమను మూలాలలో కానరి అని పేరు పెట్టారు. అయితే ప్లీనీ ఈ పదంతో కుక్కలతో ఉన్న సంబంధాన్ని మళ్ళీ ప్రస్తావించాడు.[29]

కుక్కల సంబంధం ద్వీపాల కోట్-ఆఫ్-ఆర్ముసు వర్ణనలో ఉంది.

గ్రాన్ కానరియా ఆదిమవాసులు తమను "కానరియోలు" అని పేర్కొన్నారు.[30] స్పానిషులు ఈ ద్వీపం జయించిన తరువాత ఈ పేరు స్పానిష్ భాషలో బహువచనంలో ఉపయోగించబడింది. అనగా అన్ని ద్వీపాలను కానరి-గా సూచించడానికి ఉపయోగించబడింది[30]

కచ్చితంగా తెలిసినది ఏమిటంటే ద్వీపాల పేరు కానరీ పక్షి నుండి తీసుకోలేదు; బదులుగా, పక్షులకు ఈ ద్వీపాల పేరు పెట్టారు.

భౌగోళిక రూపం

[మార్చు]
Map of the Canary Islands
Hacha Grande, a mountain in the south of Lanzarote, viewed from the road to the Playa de Papagayo.
Panoramic view of Gran Canaria, with Roque Nublo at the left and Roque Bentayga at the center

ఈ ద్వీపసమూహంలో అత్యధిక జనసాంధ్రత కలిగిన ద్వీపం టెనెరిఫే. 8,65,070 మంది నివాసితులతో గ్రాన్ కానరియా, కానరీ ద్వీపాలలో రెండవ అత్యధిక జనసంఖ్య కలిగిన ద్వీపం, మెజోర్కా, టెనెరిఫే తరువాత స్పెయినులో మూడవ అత్యధిక జనాభా కలిగిన ద్వీపం. ఈ ద్వీపసమూహంలో ఫుర్టెవెంచురా ద్వీపం రెండవ అతిపెద్దది, ఆఫ్రికా తీరం నుండి 100 కిమీ (62 మైళ్ళు) దూరంలో ఉంది.

ఈ ద్వీపాలు అజోర్సు, కేప్ వర్దె, మదీరా, సావేజు దీవులతో మాకరోనేషియా పర్యావరణ ప్రాంతాన్ని ఏర్పరుస్తాయి. కానరీ ద్వీపాలు మాకరోనేషియా ప్రాంతంలో అత్యధిక జనాభా కలిగిన ద్వీపసమూహం.[11] ఈ ద్వీపసమూహంలో ఏడు పెద్ద, అనేక చిన్న ద్వీపాలు ఉన్నాయి. ఈ దీవులన్నింటిలో అగ్నిపర్వతాలు ఉన్నాయి.[31]

ఈశాన్య వాణిజ్య పవనాలకు సంబంధించి ద్వీపాల ఉపస్థితి కారణంగా తేలికపాటి, తడి లేదా చాలా పొడి వాతావరణం ఉంటుంది. అనేక స్థానిక జాతులు లారిసిల్వా అడవులను ఏర్పరుస్తాయి.

పర్యవసానంగా కానరీ ద్వీపసమూహంలోని ద్వీపాలు ఒక్కొక్కటీ ప్రత్యేకమైన సూక్ష్మవాతావరణం కలిగి ఉంటాయి. ద్వీపసమూహానికి పశ్చిమాన ఉన్న ఎల్ హిరో, లా పాల్మా, లా గోమెరా వంటి ద్వీపాల వాతావరణాన్ని తేమతో కూడిన కానరీ ద్వీపాల వాతావరణం ప్రభావితం చేస్తుంది. ఇవి చక్కని వృక్షసంపద కలిగి ఉంటాయి. దీవులలో ఉప-ఉష్ణమండల లౌరిసిల్వా అటవీ విస్తరించి ఉంటుంది. ఆఫ్రికా తూర్పు వైపు ప్రయాణించే సమయానికి సముద్రపవనాల ప్రభావం తగ్గుతూ ద్వీపాలు అధిక శుష్కంగా మారుతాయి. ఆఫ్రికా ప్రధాన భూభాగానికి దగ్గరగా ఉన్న ద్వీపాలు ఫ్యూర్టెవెంచురా, లాంజారోటు ఎడారి లేదా పాక్షిక ఎడారిగా ఉంటాయి. గ్రాన్ కానరియాను మాస్పలోమాసు, రోక్ నుబ్లో వంటి విభిన్న ప్రకృతి దృశ్యాల "సూక్ష్మ ఖండం" అని పిలుస్తారు. వాతావరణం పరంగా టెనెరిఫే ముఖ్యంగా ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది. ద్వీపం ఉత్తర ప్రాంతంలో తేమతో కూడిన అట్లాంటికు గాలుల ప్రభావంతో అధిక వృక్షసంపద కలిగి ఉంది. అయితే ద్వీపానికి దక్షిణాన పర్యాటక రిసార్టులు అయిన ప్లాయా డి లాస్ అమెరికాసు, లాస్ క్రిస్టియానోస్ శుష్కంగా ఉన్నాయి. ఈ ద్వీపం సముద్ర మట్టానికి దాదాపు 4,000 మీ (13,000 అడుగులు)ఎత్తు వరకు పెరుగుతుంది. ఎత్తైన ప్రాంతాలు చల్లని తడి వాతావరణంలో స్థానిక పైన్ పినస్ కానరియన్సిసు అడవులు వృద్ధి చెందుతాయి. కానరీ ద్వీపంలోని పైన్, డ్రాగన్ చెట్టు వంటి అనేక వృక్ష జాతులు స్థానికంగా ఉన్నాయని సాబిన్ బెర్తేలోటు, ఫిలిప్ బార్కరు వెబ్ వారి పురాణ రచన అయిన ఎల్ హిస్టోయిరు నేచురెల్ డెస్ ఓల్స్ కానరీస్ (1835-50 ) తెలియజేస్తుంది.

వాతావరణం

[మార్చు]

వాతావరణం ఉష్ణమండల, ఎడారిగా ఉంటుంది. సముద్రం, వేసవి గాలుల ద్వారా నియంత్రించబడుతుంది. ద్వీపాలలో పలు సూక్ష్మవాతావరణాలు ఉన్నాయి. కొప్పెను శీతోష్ణస్థితి వర్గీకరణ ఆధారంగా వర్గీకరణలు ప్రధానంగా పాక్షిక శుష్క, ఎడారి భూభాగాలుగా వర్గీకరించబడు ఉంటుంది.[32] కానరీ ద్వీపాలలో ఎక్కువ భాగం వేడి ఎడారి వాతావరణాన్ని BWh గా సూచిస్తాయి. లా గోమెరా, టెనెరిఫే, లా పాల్మా ద్వీపాల మధ్యలో సముద్రం బాగా ప్రభావితమైన ఉపఉష్ణమండల తేమతో కూడిన వాతావరణం కూడా ఉంది; లౌరిసిల్వా అడవులు పెరుగుతాయి

కానరీ ద్వీపాలలో ఎక్కువ భాగం వేడి ఎడారి వాతావరణంగా సూచిస్తాయి. లా గోమెరా, టెనెరిఫే, లా పాల్మా ద్వీపాల మధ్యలో సముద్రం బాగా ప్రభావితమైన తేమతో కూడిన ఉపఉష్ణమండల వాతావరణం కూడా ఉంది; లౌరిసిల్వా అడవులు పెరుగడానికి అనువైన వాతావరణం ఉంటుంది.

శీతోష్ణస్థితి డేటా - Gran Canaria Airport 24m (1981–2010)
నెల జన ఫిబ్ర మార్చి ఏప్రి మే జూన్ జూలై ఆగ సెప్టెం అక్టో నవం డిసెం సంవత్సరం
సగటు అధిక °C (°F) 20.8
(69.4) 		21.2
(70.2) 		22.3
(72.1) 		22.6
(72.7) 		23.6
(74.5) 		25.3
(77.5) 		26.9
(80.4) 		27.5
(81.5) 		27.2
(81.0) 		26.2
(79.2) 		24.2
(75.6) 		22.2
(72.0) 		24.2
(75.6)
రోజువారీ సగటు °C (°F) 18.1
(64.6) 		18.4
(65.1) 		19.3
(66.7) 		19.5
(67.1) 		20.5
(68.9) 		22.2
(72.0) 		23.8
(74.8) 		24.6
(76.3) 		24.3
(75.7) 		23.1
(73.6) 		21.2
(70.2) 		19.3
(66.7) 		21.2
(70.2)
సగటు అల్ప °C (°F) 15.3
(59.5) 		15.6
(60.1) 		16.2
(61.2) 		16.3
(61.3) 		17.3
(63.1) 		19.2
(66.6) 		20.8
(69.4) 		21.6
(70.9) 		21.4
(70.5) 		20.1
(68.2) 		18.1
(64.6) 		16.5
(61.7) 		18.2
(64.8)
సగటు అవపాతం mm (inches) 25
(1.0) 		24
(0.9) 		13
(0.5) 		6
(0.2) 		1
(0.0) 		0
(0) 		0
(0) 		0
(0) 		9
(0.4) 		16
(0.6) 		22
(0.9) 		31
(1.2) 		151
(5.9)
సగటు అవపాతపు రోజులు (≥ 1 mm) 3 3 2 1 0 0 0 0 1 2 4 5 22
నెలవారీ సరాసరి ఎండ పడే గంటలు 184 191 229 228 272 284 308 300 241 220 185 179 2,821
Source: World Meteorological Organization (UN),[33] Agencia Estatal de Meteorología[34]
శీతోష్ణస్థితి డేటా - Santa Cruz de Tenerife 35m (1981–2010)
నెల జన ఫిబ్ర మార్చి ఏప్రి మే జూన్ జూలై ఆగ సెప్టెం అక్టో నవం డిసెం సంవత్సరం
సగటు అధిక °C (°F) 21.0
(69.8) 		21.2
(70.2) 		22.1
(71.8) 		22.7
(72.9) 		24.1
(75.4) 		26.2
(79.2) 		28.7
(83.7) 		29.0
(84.2) 		28.1
(82.6) 		26.3
(79.3) 		24.1
(75.4) 		22.1
(71.8) 		24.6
(76.3)
రోజువారీ సగటు °C (°F) 18.2
(64.8) 		18.3
(64.9) 		19.0
(66.2) 		19.7
(67.5) 		21.0
(69.8) 		22.9
(73.2) 		25.0
(77.0) 		25.5
(77.9) 		24.9
(76.8) 		23.4
(74.1) 		21.3
(70.3) 		19.4
(66.9) 		21.5
(70.7)
సగటు అల్ప °C (°F) 15.4
(59.7) 		15.3
(59.5) 		15.9
(60.6) 		16.5
(61.7) 		17.8
(64.0) 		19.5
(67.1) 		21.2
(70.2) 		21.9
(71.4) 		21.7
(71.1) 		20.3
(68.5) 		18.4
(65.1) 		16.6
(61.9) 		18.4
(65.1)
సగటు వర్షపాతం mm (inches) 31.5
(1.24) 		35.4
(1.39) 		37.8
(1.49) 		11.6
(0.46) 		3.6
(0.14) 		0.9
(0.04) 		0.1
(0.00) 		2.0
(0.08) 		6.8
(0.27) 		18.7
(0.74) 		34.1
(1.34) 		43.2
(1.70) 		225.7
(8.89)
సగటు వర్షపాతపు రోజులు (≥ 1.0 mm) 8.0 7.2 6.9 5.5 2.9 0.9 0.2 0.8 2.7 6.1 8.8 9.4 59.4
నెలవారీ సరాసరి ఎండ పడే గంటలు 178 186 221 237 282 306 337 319 253 222 178 168 2,887
Source: Agencia Estatal de Meteorología[35]
శీతోష్ణస్థితి డేటా - San Cristóbal de La Laguna (1981–2010) 632 m – Tenerife North Airport
నెల జన ఫిబ్ర మార్చి ఏప్రి మే జూన్ జూలై ఆగ సెప్టెం అక్టో నవం డిసెం సంవత్సరం
సగటు అధిక °C (°F) 16.0
(60.8) 		16.7
(62.1) 		18.2
(64.8) 		18.5
(65.3) 		20.1
(68.2) 		22.2
(72.0) 		24.7
(76.5) 		25.7
(78.3) 		24.9
(76.8) 		22.5
(72.5) 		19.7
(67.5) 		17.1
(62.8) 		20.5
(68.9)
రోజువారీ సగటు °C (°F) 13.1
(55.6) 		13.4
(56.1) 		14.5
(58.1) 		14.7
(58.5) 		16.1
(61.0) 		18.1
(64.6) 		20.2
(68.4) 		21.2
(70.2) 		20.7
(69.3) 		18.9
(66.0) 		16.5
(61.7) 		14.3
(57.7) 		16.8
(62.2)
సగటు అల్ప °C (°F) 10.2
(50.4) 		10.0
(50.0) 		10.7
(51.3) 		10.9
(51.6) 		12.0
(53.6) 		14.0
(57.2) 		15.7
(60.3) 		16.6
(61.9) 		16.5
(61.7) 		15.2
(59.4) 		13.3
(55.9) 		11.5
(52.7) 		13.0
(55.4)
సగటు వర్షపాతం mm (inches) 80
(3.1) 		70
(2.8) 		61
(2.4) 		39
(1.5) 		19
(0.7) 		11
(0.4) 		6
(0.2) 		5
(0.2) 		16
(0.6) 		47
(1.9) 		81
(3.2) 		82
(3.2) 		517
(20.2)
సగటు వర్షపాతపు రోజులు (≥ 1.0 mm) 11 10 10 10 7 4 3 3 5 10 10 12 95
నెలవారీ సరాసరి ఎండ పడే గంటలు 150 168 188 203 234 237 262 269 213 194 155 137 2,410
Source: Agencia Estatal de Meteorología[36]
శీతోష్ణస్థితి డేటా - Tenerife South Airport 64m (1981–2010)
నెల జన ఫిబ్ర మార్చి ఏప్రి మే జూన్ జూలై ఆగ సెప్టెం అక్టో నవం డిసెం సంవత్సరం
సగటు అధిక °C (°F) 21.7
(71.1) 		22.0
(71.6) 		23.1
(73.6) 		23.1
(73.6) 		23.9
(75.0) 		25.4
(77.7) 		27.7
(81.9) 		28.4
(83.1) 		27.9
(82.2) 		26.8
(80.2) 		24.8
(76.6) 		22.8
(73.0) 		24.8
(76.6)
రోజువారీ సగటు °C (°F) 18.4
(65.1) 		18.5
(65.3) 		19.3
(66.7) 		19.5
(67.1) 		20.4
(68.7) 		22.1
(71.8) 		24.0
(75.2) 		24.7
(76.5) 		24.5
(76.1) 		23.4
(74.1) 		21.5
(70.7) 		19.7
(67.5) 		21.4
(70.5)
సగటు అల్ప °C (°F) 15.2
(59.4) 		15.0
(59.0) 		15.6
(60.1) 		16.0
(60.8) 		17.0
(62.6) 		18.8
(65.8) 		20.2
(68.4) 		21.1
(70.0) 		21.1
(70.0) 		20.0
(68.0) 		18.2
(64.8) 		16.5
(61.7) 		17.9
(64.2)
సగటు వర్షపాతం mm (inches) 16.6
(0.65) 		19.9
(0.78) 		14.7
(0.58) 		7.4
(0.29) 		1.1
(0.04) 		0.1
(0.00) 		0.1
(0.00) 		1.3
(0.05) 		3.6
(0.14) 		11.9
(0.47) 		26.3
(1.04) 		30.3
(1.19) 		133.3
(5.23)
సగటు వర్షపాతపు రోజులు (≥ 1.0 mm) 1.8 2.2 1.9 1.1 0.3 0.0 0.0 0.2 0.6 1.6 1.9 3.5 15.1
నెలవారీ సరాసరి ఎండ పడే గంటలు 193 195 226 219 246 259 295 277 213 214 193 195 2,725
Source: Agencia Estatal de Meteorología[34]
శీతోష్ణస్థితి డేటా - La Palma Airport 33m (1981–2010)
నెల జన ఫిబ్ర మార్చి ఏప్రి మే జూన్ జూలై ఆగ సెప్టెం అక్టో నవం డిసెం సంవత్సరం
సగటు అధిక °C (°F) 20.6
(69.1) 		20.7
(69.3) 		21.2
(70.2) 		21.6
(70.9) 		22.6
(72.7) 		24.1
(75.4) 		25.5
(77.9) 		26.3
(79.3) 		26.6
(79.9) 		25.5
(77.9) 		23.5
(74.3) 		21.8
(71.2) 		23.3
(74.0)
రోజువారీ సగటు °C (°F) 18.1
(64.6) 		18.0
(64.4) 		18.5
(65.3) 		18.9
(66.0) 		20.0
(68.0) 		21.7
(71.1) 		23.1
(73.6) 		23.9
(75.0) 		24.0
(75.2) 		22.8
(73.0) 		20.9
(69.6) 		19.3
(66.7) 		20.8
(69.4)
సగటు అల్ప °C (°F) 15.5
(59.9) 		15.3
(59.5) 		15.7
(60.3) 		16.2
(61.2) 		17.4
(63.3) 		19.2
(66.6) 		20.7
(69.3) 		21.4
(70.5) 		21.3
(70.3) 		20.2
(68.4) 		18.3
(64.9) 		16.7
(62.1) 		18.2
(64.7)
సగటు వర్షపాతం mm (inches) 49
(1.9) 		57
(2.2) 		33
(1.3) 		19
(0.7) 		7
(0.3) 		2
(0.1) 		1
(0.0) 		1
(0.0) 		12
(0.5) 		41
(1.6) 		70
(2.8) 		80
(3.1) 		372
(14.5)
సగటు వర్షపాతపు రోజులు 5 4 4 3 1 0 0 0 2 5 7 8 40
నెలవారీ సరాసరి ఎండ పడే గంటలు 141 146 177 174 192 188 222 209 187 175 140 138 2,106
Source: Agencia Estatal de Meteorología[37]

భౌగోళికం

[మార్చు]

ఏడు ప్రధాన ద్వీపాలు, ఒక చిన్న ద్వీపం, అనేక లఘు ద్వీపాలు, అగ్నిపర్వత ద్వీపాలు, ఇవి కానరీ హాటుస్పాట్ చేత ఏర్పడ్డాయి. ఆధునిక యుగంలో స్పెయిన్లో కానరీ ద్వీపాలలో మాత్రమే అగ్నిపర్వత విస్పోటనం జరుగుతూ ఉన్నాయి. కొన్ని అగ్నిపర్వతాలు ఇప్పటికీ చురుకుగా ఉన్నాయి (ఎల్ హిరో, 2011).[38] కానరీ గొలుసు వంటి అగ్నిపర్వత ద్వీపాలలో తరచుగా అగ్నిపర్వత శిథిలాలు, కొండచరియలు విరిగిపడడం వంటి విపత్తులు సంభవిస్తుంటాయి.[39]

టెనెరిఫేలోని టీడ్ అగ్నిపర్వతం స్పెయిన్‌లోని ఎత్తైన పర్వతంగానూ, మహాసముద్ర ద్వీపంలో మూడవ ఎత్తైన అగ్నిపర్వతంగానూ గుర్తించబడుతుంది. లా గోమెరా మినహా అన్ని ద్వీపాలు గత మిలియను సంవత్సరాలుగా చురుకుగా ఉన్నాయి; వాటిలో నాలుగు (లాంజారోట్, టెనెరిఫే, లా పాల్మా, ఎల్ హిరో) యూరోపియా ఆవిష్కరణ నుండి విస్ఫోటనం రికార్డులు ఉన్నాయి. ఈ ద్వీపాలు అట్లాంటికు ప్రారంభంతో సంబంధం ఉన్న జురాసిక్ ఓషియానిక్ క్రస్ట్ నుండి పెరుగుతాయి. క్రెటేషియస్ సమయంలో అండర్వాటర్ మాగ్మాటిజం ప్రారంభమైంది. మియోసిను సమయంలో సముద్రపు ఉపరితలం చేరుకుంది. ఈ ద్వీపాలను అట్లాసు పర్వత ప్రొవింసు ఫిజియోగ్రాఫికు విభాగంగా పరిగణిస్తారు. ఇది పెద్ద ఆఫ్రికా ఆల్పైను సిస్టం విభాగంలో భాగం.

2011 వేసవిలో ఎల్ హిరో క్రింద తక్కువ మాగ్నిటూడు కలిగిన వరుస భూకంపాలు సంభవించాయి. ఇవి ఈశాన్య-నైరుతి సరళ రేఖలో సంభవించాయి. అక్టోబరులో రెస్టింగాకు దక్షిణాన 2 కి.మీ (1 1⁄4 మైళ్ళు) జలాంతర్గామి విస్ఫోటనం జరిగింది. ఈ విస్ఫోటనం వాయువులు, ప్యూమిస్‌లను ఉత్పత్తి చేసింది. కాని పేలుడు కార్యకలాపాల కారణాలు ఏవీ నివేదించబడలేదు

ఒక్కొక్క ద్వీపంలో ఉన్న ఎత్తైన పర్వతాల జాబితా:

Mount Teide, the highest mountain in Spain, is also one of the most visited National Parks in the world.[40][41][42][43]
పర్వతం ఎత్తు ద్వీపం
మీ ఆ
టియడే 3,718 12,198 టెనరిఫే
రొక్యూ డీ లాస్ మచాకొసు 2,426 7,959 లా పాల్మా
పికొ డీ లాస్ నియెవెసు 1,949 6,394 గ్రాన్ కనరియా
పికొ డీ మల్పసొ 1,501 4,925 ఎల్ హియరొ
గరజొనే 1,487 4,879 లా గ్మెరా
పికొ డీ లా జర్జా 812 2,664 ఫ్యూర్టెవెంచురా
పెనాస్ డేల్ కచే 670 2,200 లాంజెరొటే
అగుజ గ్రాండే 266 873 లా గ్రాసియొస
కల్డెరా డీ అలెగ్రంజా 289 948 అలెగ్రంజా
కల్డెరా డీ లోబొసు 126 413 లోబొసు
లా మరియానా 256 840 మొంటానా క్లారా

సహజ చిహ్నాలు

[మార్చు]

కనరీదీవుల అధికారిక జాతీయ చిహ్నాలు సెరినస్ కనరియా (కనరీ), ఫోనిక్స్ కనరియసిస్ తాటిచెట్టు.[44]

  • సెరినస్ కనరియా
    సెరినస్ కనరియా
  • ఫోనిక్స్ కరియంసిసు
    ఫోనిక్స్ కరియంసిసు

జాతీయ పార్కులు

[మార్చు]
కల్డెరా డీ జాతీయ పార్కు (లా పాల్మా)

కానరీ ద్వీపాలలో స్పెయినుకు చెందిన 13 జాతీయ ఉద్యానవనాలు ఉన్నాయి. ఇతర స్వయంప్రతిపత్తి సమాజాల కంటే ఇది అత్యధికం. వీటిలో రెండు యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలుగా ప్రకటించబడ్డాయి. మిగతా రెండు బయోస్పియరు రిజర్వులలో భాగం. ఉద్యానవనాలు:[45]

పార్కు భూమి ప్రాంతం స్థాపించిన సంవత్సరం UNESCO Status
కల్డెరా డీ తిబ్యురియంటే జాతీయ పార్కు లా పాల్మా 46.9 కి.మీ2 (18.1 చ. మై.) 1954 లా పాల్మా రిజర్వు (2002 నుండి)లో భాగం
గరజొనే జాతీయ పార్కు లా గొమెరా 39.86 కి.మీ2 (15.39 చ. మై.) 1981 ప్రపంచ వారసత్వ ప్రాంతం 1986
టియడే జాతీయ పార్కు టెనెరిఫే 18.99 కి.మీ2 (7.33 చ. మై.) 1954 ప్రపంచ వారసత్వ ప్రాంతం 2007
తిమంఫయ జాతీయ పార్కు లాంజరొటే 51.07 కి.మీ2 (19.72 చ. మై.) 1974 లాజెరొటే రిజర్వులో భాగం 1993

టీడు నేషనలు పార్కు కానరీ దీవులలోని పురాతన, అతిపెద్ద జాతీయ ఉద్యానవనంగానూ, స్పెయిన్‌లో పురాతనమైనదిగానూ గుర్తించబడుతుంది. టెనెరిఫే ద్వీపం భౌగోళిక కేంద్రంలో ఉన్న ఇది స్పెయిన్‌లో అత్యధికంగా సందర్శించే జాతీయ ఉద్యానవనంగా ఉంది. 2010 లో ఇది ఐరోపాలో అత్యధికంగా సందర్శించే జాతీయ ఉద్యానవనంగానూ, ప్రపంచవ్యాప్తంగా రెండవదిగానూ గుర్తించబడుతుంది. [40][41] పార్కు హైలైటు టీడు అగ్నిపర్వతం; 3,718 మీటర్లు (12,198 అడుగులు) ఎత్తులో నిలబడి ఇది దేశం ఎత్తైన భూమి మీద ఉన్న మూడవ అతిపెద్ద అగ్నిపర్వతంగా ఉంది. 2007 లో టీడు నేషనలు పార్కు స్పెయిను 12 ట్రెజర్లలో ఒకటిగా ప్రకటించబడింది.

రాజకీయాలు

[మార్చు]
The Province of Las Palmas
The Province of Santa Cruz de Tenerife
Municipalities in the Las Palmas Province
Municipalities in the Santa Cruz de Tenerife Province

పాలన

[మార్చు]

ప్రాంతీయ కార్యనిర్వాహక సంస్థ, కానరీ ద్వీపాల ప్రభుత్వం (ఎస్)లకు కానరీ ద్వీపాల ప్రస్తుత అధ్యక్షుడు ఏంజెలు వెక్టరు టోర్రెసు అధ్యక్షత వహిస్తాడు.[46] ప్రాంతీయ శాసనసభలో ఎన్నికైన 70 మంది శాసనసభ్యులు ఉన్నారు. చివరి ప్రాంతీయ ఎన్నికలు 2019 మేలో జరిగాయి.

ఈ ద్వీపాలకు స్పానిషు సెనేటులో 14 సీట్లు ఉన్నాయి. వీటిలో 11 స్థానాలకు సభ్యులను ఎన్నిక ద్వారా నియమించబడతారు. గ్రాన్ కానరియాకు 3, టెనెరిఫేకు 3, లాంజారోటు (లా గ్రాసియోసాతో సహా), ఫ్యూర్టెవెంచురా, లా పాల్మా, లా గోమెరా, ఎల్ హిరోరోకు 1 చొప్పున ఎన్నుకోగా, మిగిలిన 3 స్థానాలను ప్రాంతీయ శాసనసభ నియమించింది.[47]

భౌగోళిక రాజకీయాలు

[మార్చు]

కానరీ ద్వీపాల స్వయంప్రతిపత్తి కమ్యూనిటీలో రెండు ప్రావిన్సులు (ప్రావిన్షియాస్) ఉన్నాయి. లాస్ పాల్మాస్, శాంటా క్రజ్ డి టెనెరిఫే, దీని రాజధానులు (లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా, శాంటా క్రజ్ డి టెనెరిఫే) స్వయంప్రతిపత్త సమాజానికి రాజధానులు. ఏడు ప్రధాన ద్వీపాలలో ప్రతి ఒక్కటి క్యాబిల్డో ఇన్సులరు అనే ద్వీప కౌన్సిలు చేత పాలించబడుతుంది. ప్రతి ద్వీపం చిన్న మునిసిపాలిటీలుగా (మునిసిపాలియో) విభజించబడింది; లాస్ పాల్మాస్‌ను 34 మునిసిపాలిటీలుగా విభజించారు. శాంటా క్రజ్ డి టెనెరిఫే 54 మునిసిపాలిటీలుగా విభజించబడింది.[48]

స్పెయిన్, మొరాకో మధ్య కానరీల అంతర్జాతీయ సరిహద్దు వివాదస్పదమైనదిగా ఉంది. మొరాకో అధికారిక స్థానం ప్రాదేశిక పరిమితులకు సంబంధించిన అంతర్జాతీయ చట్టాలు కానరీల భూభాగం ఆధారంగా సముద్రతీర సరిహద్దులను క్లెయిమ్ చేయడానికి స్పెయిన్‌కు అధికారం ఇవ్వవు. ఎందుకంటే కానరీ ద్వీపాలు పెద్ద ఎత్తున స్వయంప్రతిపత్తిని కలిగి ఉంటాయి. వాస్తవానికి ద్వీపాలకు ప్రత్యేకమైన స్వయంప్రతిపత్తి ఉండదు. ఎందుకంటే స్పానిషు ప్రాంతాలలో ప్రతి ఒక్కటి ఐరోపాప్రాంతాలకు సమానమైన హోదా కలిగిన స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన సమాజంగా పరిగణించబడుతుంది.

సరిహద్దు సముద్రగర్భ చమురు నిక్షేపాలు, ఇతర సముద్ర వనరుల యాజమాన్యాన్ని నిర్ణయిస్తుంది. మొరాకో, స్పెయిన్ ప్రాదేశిక సరిహద్దుకు సంబంధించి ఒక రాజీకి రాలేకపోయాయి. ఎందుకంటే ఏ దేశం అయినా దాని యాజమాన్యం సరిహద్దు ఆధారిత వనరులకు హక్కును వదలడానికి ఇష్టపడదు. ఉదాహరణకు 2002 లో మొరాకో ఏకపక్ష స్పానిషు ప్రతిపాదనను తిరస్కరించింది.[49]

కనరియన్ జాతీయత

[మార్చు]

నేషనల్ కాంగ్రెస్ ఆఫ్ ది కానరీస్ (సిఎన్‌సి), కానరీ ఐలాండ్సు పాపులరు ఫ్రంట్ వంటి స్వాతంత్ర్య అనుకూల రాజకీయ పార్టీలు ఉన్నాయి. ఈ పార్టీలు అహింసావిధానంలో పోరాడుతుంటాయి. వారికి ప్రజాదరణ దాదాపుగా స్వల్పంగా ఉంది. స్వయంప్రతిపత్త పార్లమెంటులో, క్యాబిల్డోసు ఇన్సులేర్సులలో వారికి ప్రాతినిధ్యం లేదు.

సెంట్రో డి ఇన్వెస్టిగేషన్సు సోషియోలాజికాసు 2012 అధ్యయనం జాతీయ గుర్తింపు గురించి అడిగినప్పుడు కానరీ ద్వీపాల నుండి (49.3%) తమను తాము స్పానిషు కెనరియన్లమని పేర్కొన్నారు. తరువాత 37.1% మంది తమను స్పానిషు కంటే అధికంగా కెనరియన్లుగా భావిస్తున్నామని పేర్కొన్నారు. 6.1% మాత్రమే తమను తాము కెనరియన్ అని మాత్రమే భావిస్తున్నామని పేర్కొన్నారు.

కానరీ ద్వీపాలలో జాతీయ భావన[50]
స్పానిషు మాత్రం 3.5%
కనరియన్ కంటే అధిక స్పానిషు 2.0%
కనరియన్ సమానమైన స్పానిషు 49.3%
స్పానిషు కంటే అధిక కనరియన్ 37.1%
కనరియన్ మాత్రమే 6.1%
జవాబు చెప్పని వారు 2.0%

History

[మార్చు]

పురాతన , కాలనీ పూర్వకాలం

[మార్చు]
Guanche mummy of a woman (830 AD). Museo de la Naturaleza y el Hombre, Santa Cruz de Tenerife.

మానవుల రాకకు ముందు కానరీలు చరిత్రపూర్వకాల జంతువులు నివసించేవి; ఉదాహరణకు రాక్షస బల్లి (గాల్లోటియా గోలియత్), టెనెరిఫే, గ్రాన్ కానరియా రాక్షస ఎలుకలు,[51] చరిత్రపూర్వ రాక్షస తాబేళ్లు, జియోచెలోన్ బుర్చార్డి, జియోచెలోన్ వల్కానికా.

ఈ ద్వీపాలను ఫోనిషియన్లు, గ్రీకులు, కార్తాజినియన్లు సందర్శించి ఉండవచ్చని భావిస్తున్నారు. కింగ్ రెండవజుబా, సీజర్ అగస్టసు, నుమిడియన్ ప్రొటెగే ఈ ద్వీపాలను కనుగొని పాశ్చాత్య ప్రపంచానికి పరిచయం చేసిన గుర్తింపు పొందారు. ప్లినీ ది ఎల్డర్ అభిప్రాయం ఆధారంగా జుబా ద్వీపాలను జనావాసాలు లేనిదిగా గుర్తించినప్పటికీ "ఒక చిన్న రాతి ఆలయం", "భవనాల కొన్ని ఆనవాళ్ళు" ఉన్నాయని కనుగొన్నాడు.[52] సా.శ.. మొదటి శతాబ్దం ప్రారంభంలో పశ్చిమ మొరాకోలో ఉన్న మొగాడోరు వద్ద రంగు ఉత్పత్తి తిరిగి తెరవడానికి జుబా ఒక నావికా దళాన్ని పంపించాడు.[53] అదే నావికా దళం తరువాత కానరీ ద్వీపాల అన్వేషణకు పంపబడిన సమయంలో మొగాడారును వారి మిషన్ స్థావరంగా ఉపయోగించుకుంది.[ఆధారం చూపాలి]

ద్వీపాలకు ప్రత్యేకమైన రోమను పేర్లు
రోమను పేర్లు ఆధునిక పేరు
నిగుయారియా లేక నివారియా టెనెరిఫే
కనరియా గ్రాన్ కానరియా
ప్లువియాలియా లేక ఇంవాలె లాంజరొటే
ఒంబ్రియాన్ లా పాల్మా
ప్లనాసియా ఫ్యూర్టివెంచురా
ఇయునానియా లేక జునానియా ఎల్ హియర్రొ
కపారియా లా గొమెరా
Reconstruction of a Guanche settlement of Tenerife

మధ్య యుగాల చివరలో ఐరోపియన్లు ఈ ద్వీపాలను అన్వేషించడం ప్రారంభించినప్పుడు వారు నవీనశిలాయుగం స్థాయి సాంకేతిక పరిజ్ఞానంలో నివసిస్తున్న అనేక మంది స్థానిక ప్రజలను ఎదుర్కొన్నారు. కానరీ ద్వీపాల స్థావరం పూర్వ చరిత్ర ఇంకా అస్పష్టంగా ఉన్నప్పటికీ భాషా, జన్యు విశ్లేషణలు ఈ నివాసితులలో కొంతమంది సమీప ఉత్తర ఆఫ్రికా తీరంలో బెర్బెర్లతో ఒక సాధారణ మూలాన్ని పంచుకున్నట్లు సూచిస్తున్నాయి. [54] పూర్వ కాలనీలనివాసులు సమష్టిగా గ్వాంచెలు అని పిలువబడ్డారు. అయినప్పటికీ గ్వాంచెలు అనే పేరు టెనెరిఫే స్థానిక నివాసులకు మాత్రమే ఉండేది.[55] 14 వ శతాబ్దం నుండి మాజోర్కా, పోర్చుగల్, జెనోవా నుండి అనేక మంది నావికులు ఈ ద్వీపాలను సందర్శించారు. 1312 లో లాంజారోటు ద్వీపంలో లాన్సెలోట్టో మలోసెల్లో స్థిరపడ్డాడు. 1350 - 1400 వరకు కొనసాగిన ద్వీపాలలో బిషప్పుతో మేజరుకాన్లు ఒక మిషనును స్థాపించాడు.

కాస్టిలియన్ విజయం

[మార్చు]

ఫ్రెంచి అన్వేషకులు జీన్ డి బెథెన్కోర్టు, గాడిఫెరు డి లా సల్లే, కాస్టిలేకు చెందిన మూడవ హెన్రీ, ప్రభువులు, సామ్రాజ్యాల లాంజారోటు యాత్రతో 1402 లో కాస్టిలియా ద్వీపాలను జయించడం ప్రారంభమైంది. అక్కడ నుండి వారు ఫ్యూర్టెవెంచురా (1405), ఎల్ హిర్రోలను జయించారు. బెథెన్‌కోర్ట్ కింగ్ ఆఫ్ ది కానరీ ఐలాండ్సు అనే బిరుదును అందుకున్నప్పటికీ కింగ్ మూడవ హెన్రీను తన అధిపతిగా గుర్తించాడు. కొన్ని ద్వీపాలలో ఆదిమవాసుల ప్రతిఘటనను చూస్తే ఇది సాధారణ సైనికచర్య కాదని భావిస్తున్నారు. ప్రభువుల మద్య ఉన్న (ద్వీపాలను స్వాధీనం చేసుకోవడం ద్వారా వారి ఆర్థిక, రాజకీయ శక్తిని బలోపేతం చేయాలని నిశ్చయించుకున్నాయి) రాష్ట్రాలతో (ముఖ్యంగా కాస్టిలేతో) విభేదాలను ప్రాదేశిక విస్తరణ ప్రక్రియలో ప్రభువులకు కిరీటానికి వ్యతిరేకంగా బలోపేతం చేయడంలో సఫలం అయ్యారు.[56]

అలాంసో ఫెర్నాండెజు డీ లూగొ తాను లొంగతీసుకున్న స్థానిక గుయాంచే ప్రభువులను (టెనెరిఫె) కాథలిక్కు సామ్రాజ్యాధిపతికి అప్పగించుట

కానరీ ద్వీపాలను ఆక్రమించడంలో చరిత్రకారులు రెండు కాలాలుగా విభజించారు:

కులీన విజయం (కాంక్విస్టా సెనోరియల్) ప్రభువులు వారి స్వంత ప్రయోజనం కోసం, కాస్టిలే కిరీటం ప్రత్యక్ష భాగస్వామ్యం లేకుండా నిర్వహించిన ప్రారంభ విజయాలను సూచిస్తుంది. ఇది గొప్ప విజేతలు, కిరీటం మధ్య స్వాధీనం చేసుకున్న ఒప్పందాలకు బదులుగా ప్రభువులకు విజయం హక్కులను ఇచ్చింది. 1402 - 1405 మధ్య జీన్ డి బెథెన్కోర్టు (మొదట నార్మాండీకి చెందినవాడు), గాడిఫెరు డి లా సల్లే బేటాన్కురియను (నార్మన్ కాంక్వెస్టు) విజయం (ఇందులో లాంజారోటు, ఎల్ హిరో, ఫ్యుట్యెవెంచురా ద్వీపాలు ఉన్నాయి) అని పిలువబడే ప్రారంభ దశను ఈ కాలంలో గుర్తించవచ్చు. తరువాతి దశను కాస్టిలియన్ కాంక్వెస్టు అని పిలుస్తారు. కాస్టిలియన్ ప్రభువుల నుండి కొనుగోలు చేసినవి, ఒప్పందాలు, వివాహ సంబంధాల ద్వారా, గతంలో స్వాధీనం చేసుకున్న ద్వీపాలతో 1450 లో లా గోమెరా ద్వీపాన్ని కూడా చేర్చారు.

రాయలు కాంక్వెస్టు (కాంక్విస్టా రిలేంగా). కాథలిక్ చక్రవర్తుల పాలనలో 1478 - 1496 మధ్య కాస్టీల్ కిరీటం తరఫున జయించడాన్ని ఇది నిర్వచిస్తుంది. వీరు ఇప్పటివరకు జయించబడని ఆ ద్వీపాలను స్వాధీనం చేసుకోవడానికి ఆయుధాలు, పాక్షికంగా నిధులు సమకూర్చారు: గ్రాన్ కానరియా, లా పాల్మా, టెనెరిఫే విజయం ఈ దశ 1496 సంవత్సరంలో టెనెరిఫే ద్వీపం ఆధిపత్యంతో ముగిసింది. మొత్తం కెనరియన్ ద్వీపసమూహాన్ని కాస్టిలే కిరీటం నియంత్రణలోకి తెచ్చింది.

క్రిస్టోఫరు కొలంబసు తన మొదటి పర్యటనలో సందర్శించిన కాసా డి కోలన్ (లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా)

లా గోమెరా ద్వీపంలో బెథెన్కోర్టు ఒక స్థావరాన్ని కూడా స్థాపించాడు. కాని ఈ ద్వీపం పూర్తిగా జయించటానికి చాలా సంవత్సరాల ముందు ఇది సంభవించి ఉంటుంది. లా గోమెరా, గ్రాన్ కానరియా, టెనెరిఫే, లా పాల్మా స్థానికులు కాస్టిలియా ఆక్రమణదారులను దాదాపు ఒక శతాబ్దం పాటు ప్రతిఘటించారు. 1448 లో మాసియోటు డి బెథెన్కోర్టు లాంజారోటు ప్రభువును పోర్చుగల్ ప్రిన్స్ హెన్రీ ది నావిగేటరుకు విక్రయించాడు. ఈ చర్యను స్థానికులు లేదా కాస్టిలియన్లు అంగీకరించలేదు. కానరీ ద్వీపాలు పోర్చుగీస్ నియంత్రణలో ఉన్నాయని పోపు ఐదవ నికోలసు తీర్పు ఇచ్చినప్పటికీ ఈ సంక్షోభం తిరుగుబాటుకు దారితీసింది. ఇది పోర్చుగీసులను తుది బహిష్కరణ చేసేవరకు (1459 వరకు) కొనసాగింది. 1479 లో పోర్చుగల్, కాస్టిలే అల్కోవాసు ఒప్పందం మీద సంతకం చేశాయి. ఇది అట్లాంటికు నియంత్రణ మీద కాస్టిలే, పోర్చుగల్ మధ్య వివాదాలను పరిష్కరించుకుంది. ఈ ఒప్పందం కానరీ ద్వీపాల మీద కాస్టిలియన్ నియంత్రణను గుర్తించింది. కానీ అజోర్సు, మదీరా, కేప్ వర్దే ద్వీపాలను పోర్చుగీస్ స్వాధీనం చేసుకున్నట్లు ధ్రువీకరించింది. అలాగే అదనంగా కనుగొన్న ఇతర అట్లాంటిక్లోని ద్వీపాలకు, భూములకు పోర్చుగీసుకు హక్కులను ఇచ్చింది.

కాస్టిలియన్లు ద్వీపాలలో ఆధిపత్యం కొనసాగించారు. కాని స్థలాకృతి, స్థానిక గ్వాంచెలు ప్రతిఘటన కారణంగా వారు 1496 వరకు పూర్తి నియంత్రణను సాధించలేదు. చివరికి అలోన్సో ఫెర్నాండెజ్ డి లుగో టెనెరిఫే, లా పాల్మా ద్వీపాలను ఆక్రమించడంతో ప్రతిఘటన అణచివేయబడింది. ఆ తరువాత కానరీలను కాస్టిలే రాజ్యంలో చేర్చారు.

విజయం తరువాత

[మార్చు]
Maps of the Canary Islands drawn by William Dampier during his voyage to New Holland in 1699.
Coat of arms of the Castilian and Spanish Realm of Canary Islands

ఆక్రమణ తరువాత కాస్టిలియన్లు ఒకే-పంట సాగు ఆధారంగా కొత్త ఆర్థిక నమూనాను విధించారు: మొదట చెరకు; తరువాత వైన్, ఇంగ్లాండుతో వాణిజ్యం చేయడానికి ప్రధానాంశంగా ఉన్నాయి. ఈ యుగంలో వలసరాజ్యాల ప్రభుత్వ మొదటి సంస్థలు స్థాపించబడ్డాయి. 1480 మార్చి 6 నుండి (1556, స్పెయిన్ నుండి) కాస్టిలే కాలనీ అయిన గ్రాన్ కానరియా, 1495 నుండి స్పానిషు కాలనీ అయిన టెనెరిఫేలకు ఒక్కొకదనికి ఒక్కొక రాజప్రతినిధులు (గవర్నరులు) ఉన్నారు. కానరీ ద్వీపాలలోని రోసెల్ల టింక్టోరియా సమృద్ధివలన లభించే ఆదాయాన్ని లక్ష్యంచేసుకుని జీన్ డి బెథెన్కోర్టు ద్వీపాలను స్వాధీనం చేసుకొన్నడని ఊహాగానాలు ఉన్నాయి. లైకెన్ దీవి రంగులు వేయడానికి శతాబ్దాలుగా ఉపయోగించబడుతోంది. ఇందులో రోసెల్లా టింక్టోరియా నుండి సేకరించే రాయల్ పర్పుల్ రంగులు ఉన్నాయి. దీనిని ఆర్సెయిల్ అని కూడా పిలుస్తారు.[57]

శాంటా క్రజ్ డి టెనెరిఫే, లాసు పాల్మాసు డి గ్రాన్ కానరియా నగరాలు ఆధునికకాలంలో ప్రవేశించే సమయంలో స్పానిషు ఆక్రమణదారులు, వ్యాపారులు, మిషనరీలకు మజీలీ ప్రదేశంగా మారాయి. ఈ వాణిజ్య మార్గం ద్వీపాలలో నివసిస్తున్న కొన్ని సామాజిక రంగాలకు గొప్ప సంపదను ఇచ్చింది. ఈ ద్వీపాలు చాలా సంపన్నంగా మారాయి. తరువాత ఐరోపా నలుమూలల నుండి వ్యాపారులు, సాహసికులను ఆకర్షించాయి. ఈ రద్దీలో, సుసంపన్న కాలంలో లా పాల్మాలో అద్భుతమైన రాజభవనాలు, చర్చిలు నిర్మించబడ్డాయి. ఎల్ సాల్వడార్ చర్చి 16 వ శతాబ్దపు ద్వీపంలోని వాస్తుశిల్పానికి ఉత్తమ ఉదాహరణలలో ఒకటిగా మిగిలిపోయింది. పౌర నిర్మాణం కాసాస్ డి లాస్ సాంచెజ్-ఓచాండో లేదా కాసా క్వింటానా రూపాలలో ఉనికిలో ఉంది.

కానరీల సంపద సముద్రపు దొంగల దాడులను ఆహ్వానించింది. ఒట్టోమన్ టర్కిషు అడ్మిరలు, 1501 లో ప్రైవేట్ కెమల్ రీస్ కానరీలలోకి ప్రవేశించగా, 1585 లో మురాతు రీస్ ది ఎల్డరు లాంజారోటును స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.

1599 లో డచ్ తిరుగుబాటు సమయంలో అత్యంత తీవ్రమైన దాడి జరిగింది. 12,000 మంది పురుషులతో కూడిన 74 ఓడలు డచ్ నౌకాదళం పీటర్ వాన్ డెర్ డస్ నేతృత్వంలో రాజధాని లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా మీద దాడి చేసింది (నగరంలో 3,500 గ్రాన్ కానరియా 8,545 మంది నివాసితులు ఉన్నారు). ఓడరేవుకు కాపలాగా ఉన్న కాస్టిల్లో డి లా లుజ్ మీద డచ్ వారు దాడి చేశారు. కానరియన్లు నగరం నుండి పౌరులను తరలించారు. కాస్టిల్లో లొంగిపోయాడు (కాని నగరం కాదు). డచ్ వారు లోతట్టుకు వెళ్లారు కాని కెనరియన్ అశ్వికదళం వారిని తిరిగి నగరానికి సమీపంలో ఉన్న తమరాసైటుకు తరలించింది.

డచ్ వారు ఆ సంపద మొత్తాన్ని అప్పగించాలని డిమాండు చేస్తూ నగరాన్ని ముట్టడించారు. వారికి 12 గొర్రెలు, 3 దూడలు స్వాధీనం అయ్యాయి. కోపంతో డచ్చి 4,000 మంది సైనికులను శాంటా బ్రూగిడా గ్రామంలో ఆశ్రయం పొందుతున్న కౌన్సిల్ ఆఫ్ కానరీల మీద దాడి చేయడానికి పంపింది. 300 మంది కెనరియన్ సైనికులు మోంటే లెంటిస్కల్ గ్రామంలో డచ్చిసైనికుల మీద మెరుపుదాడి చేసారు. పోరాటంలో 150 మంది మృతి చెందారు. మిగిలిన వారిని బలవంతంగా వెనక్కి తీసుకున్నారు. డచ్ వారు లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా మీద దృష్టి కేంద్రీకరించి దానిని కాల్చడానికి ప్రయత్నించారు. డచ్ వారు గ్రాన్ కానరియా దక్షిణ తీరంలో మాస్పలోమాస్, లా గోమెరాలోని శాన్ సెబాస్టియను, లా పాల్మాలోని శాంటా క్రజ్లను దోచుకున్నారు. కాని చివరికి లాస్ పాల్మాస్ ముట్టడిని ఉపసంహరించుకున్నారు.

1618 లో బార్బరీ సముద్రపు దొంగలు లాంజారోటు, లా గోమెరా మీద దాడి చేసి 1000 మంది బందీలను బానిసలుగా అమ్మేందుకు తీసుకున్నారు.[58] 1797 లో శాంటా క్రజ్ డి టెనెరిఫేను జూలై 25 న హొరాషియో నెల్సన్ ఆధ్వర్యంలో బ్రిటిషు నౌకాదళం దాడి చేసినప్పుడు మరో ముఖ్యమైన దాడి జరిగింది. బ్రిటిషు వారు ఆ దాడిని తిప్పికొట్టారు. యుద్ధంలో దాదాపు 400 మంది పురుషులను కోల్పోయారు. ఈ యుద్ధంలోనే నెల్సన్ కుడి చేయి కోల్పోయాడు.

18 వ శతాబ్ధం నుండి 19 వ శతాబ్ధం వరకు

[మార్చు]
Amaro Pargo (1678–1741), corsair and merchant from Tenerife who participated in the Spanish treasure fleet (the Spanish-American trade route).

ద్వీపాల ఆర్థిక వ్యవస్థ స్పెయిను కరేబియను కాలనీల నుండి గట్టి పోటీని ఎదుర్కొంది. 19 వ శతాబ్దంలో చక్కెర ధరలు తరుగుదల ద్వీపాలలో తీవ్రమైన మాంద్యానికి కారణమయ్యాయి. ఈ సమయంలో కొత్త నగదు పంట, కోకినియలు (కొచ్చినిల్లా) సాగులోకి వచ్చింది. ఇది దీవుల ఆర్థిక వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేసింది. ఈ సమయంలో కెనరియన్-అమెరికన్ వాణిజ్యం అభివృద్ధి చేయబడింది. దీనిలో కొకానియల్, చెరకు, రం వంటి కెనరియన్ ఉత్పత్తులు అమెరికన్ ఓడరేవులైన వెరాక్రూజ్, కాంపెచే, లా గైరా, హవానా వంటి వాటిలో విక్రయించబడ్డాయి.[59]

18 వ శతాబ్దం చివరి నాటికి కానరీ ద్వీపవాసులు అప్పటికే స్పానిషు అమెరికా భూభాగాలైన హవానా, వెరాక్రూజు శాంటో డొమింగో,[60] శాన్ ఆంటోనియో, టెక్సాస్,[61] సెయింట్ బెర్నార్డ్ పారిష్, లూసియానాకు వలస వెళ్ళారు.[62][63] ఈ ఆర్థిక ఇబ్బందులు 20 వ శతాబ్దం 19 వశతాబ్దం మొదటి భాగంలో సామూహిక వలసలకు దారితీశాయి. ప్రధానంగా అమెరికాకు విస్తరించాయి. 1840 - 1890 మధ్య 40,000 మంది కానరీ ద్వీపవాసులు వెనిజులాకు వలస వెళ్ళారు. అలాగే వేలాది మంది కానరియన్లు ప్యూర్టో రికోకు వలస వెళ్లారు. అక్కడ స్పెయిన్ ప్రధాన భూభాగం నుండి వచ్చిన ఇతర వలసదారుల కంటే కెనరియన్లు ద్వీప జీవితానికి అనుకూలంగా ఉంటారని స్పానిషు రాచరికం భావించింది. ప్యూర్టో రికోలోని హటిల్లో పట్టణంలో మాస్కరస్ ఫెస్టివల్ వంటి సంప్రదాయాలు ప్యూర్టో రికోలో ఇప్పటికీ సంరక్షించబడిన కెనరియన్ సంస్కృతికి ఉదాహరణ. అదేవిధంగా అనేక వేల మంది కెనరియన్లు క్యూబా తీరాలకు వలస వచ్చారు.[64] 1898 నాటి స్పానిష్-అమెరికన్ యుద్ధంలో, స్పానిషు అమెరికా దాడికి వ్యతిరేకంగా ద్వీపాలను బలపరిచింది.

రోమను కాలం , శాస్త్రీయ దాడులు

[మార్చు]
Coast El Golfo, El Hierro

సిరెరా, రెన్ (2004)[65] 1770–1830 కాలంలో రెండు రకాల యాత్రలు, సముద్రయానాలను వేరు చేస్తాయి. వీటిని "రొమను కాలం" అని పిలుస్తారు:

మొదటిది "రాజ్యాల ఆర్ధిక సహాయంతో చేయబడిన యాత్రలు. అధికారిక శాస్త్రీయ సంస్థలతో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉంటాయి. ఇలస్ట్రేషను, పురోగతి స్ఫూర్తిని, కఠినమైన శాస్త్రీయ లక్ష్యాలు ( ప్రేరణతో)ను కలిగి ఉంటాయి. ఈ రకమైన యాత్రలో సిరెరా, రెన్ ఈ క్రింది ప్రయాణికులను కలిగి ఉన్నారు:

  • జె. ఈడెన్సు దీని 1715 పర్వతారోహణ, పర్వత పరిశీలనలు టీడ్ అనేక తదుపరి యాత్రలను ప్రభావితం చేసాయి.
  • లూయిస్ ఫ్యూలీలీ (1724) దీవిని కొలవడానికి (భౌగోళిక వివరణా చిత్రబద్ధం (మ్యాప్)) ఎల్ హిరో మెరిడియను పంపబడ్డాడు.
  • జీన్-చార్లెస్ డి బోర్డా (1771, 1776) ద్వీపాల అక్షాంశ రేఖాంశాలు, టీడ్ పర్వతం ఎత్తును మరింత ఖచ్చితంగా కొలిచాడు.
  • బౌడిన్-లెడ్రూ యాత్ర (1796) సహజ చారిత్రక వస్తువుల విలువైన సేకరణను పొందాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

సిరెరా, రెన్ గుర్తించిన రెండవ రకం యాత్ర ఎక్కువ లేదా తక్కువ స్థాయిలో ప్రైవేటు కార్యక్రమాల నుండి ప్రారంభమైంది. వీటిలో కీ ఘాతాంకాలు ఈ క్రిందివి:

  • అలెగ్జాండరు వాన్ హంబోల్ట్ట్ (1799)
  • బుచ్, స్మిత్ (1815)
  • బ్రౌస్సోనేటు
  • వెబ్
  • సబిన్ బెర్తేలోటు.

సిరెరా, రెన్ కాలం 1770–1830 గా గుర్తించారు. అందులో "ఆ క్షణం వరకు ఫ్రాన్సు, ఇంగ్లాండు ఆధిపత్యం వహించిన ప్రాంతాలలో రోమను కాలానికి బ్రియో జర్మనీతో ప్రవేశించి ద్వీపాలలో ఉనికిని అభివృద్ధి చేసింది. పెరుగుతుంది".

20 వ శతాబ్ధం

[మార్చు]
The port of Las Palmas in 1912.

20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో బ్రిటిషు ఇటువంటి ఫిఫ్ఫే వంటి కంపెనీలు నియంత్రణలో ఎగుమతి చేయడానికి నూతన వాణిజ్య పంటగా అరటిని ప్రవేశపెట్టారు.

లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా, శాంటా క్రుజు డి టెనెరిఫే, నగరాల ఉన్నత వర్గాల మధ్య అధికరించిన శత్రుత్వం కారణంగా 1927 లో ద్వీపసమూహం రెండు ప్రాంతాలుగా విభజించడానికి దారితీసింది. ఈ రెండు నగరాల మధ్య శత్రుత్వం కొనసాగుతోంది తొలగించడానికి వీలుపడని విధంగా మారింది.

రెండవ స్పానిషు గణతంత్ర కాలంలో జోస్ మైక్వేల్ పెరెజు, గుల్లెర్మో అస్కానియో వంటి వ్యక్తుల నేతృత్వంలో మార్క్సిస్టు, అరాచక కార్మికుల ఉద్యమాల అభివృద్ధి ప్రారంభమైంది. అయితే స్పానిషు అంతర్యుద్ధం సమయంలో కొన్ని నగరాల వెలుపల ఈ సంస్థలు జాతీయవాద దళాల చేతిలో తేలికగా ఓడిపోయాయి.

ఫ్రాంకో పాలన

[మార్చు]

1936 లో ఫ్రాన్సిస్కో ఫ్రాంకో కానరీల సైన్యాధ్యక్షుడిగా నియమించబడ్డాడు. ఆయన స్పానిషు సివిల్ యుద్ధం ప్రారంభమైన జూలై 17 న సైనిక తిరుగుబాటులో చేరాడు. లా పాల్మ, వల్లెహెర్మొసొ పట్టణం, లా గోమెర వంటి కొన్ని ప్రాంతాలు మినహాయింపుగా ద్వీపసమూహంలోని మిగిలిన ప్రాతాంల మీద వెంటనే ఫ్రాన్సు నియంత్రణ సాధించింది. ద్వీపంలో యుద్ధం లేనప్పటికీ యుద్ధానంతరం కానరీలలో రాజకీయ అసమ్మతి అత్యంత తీవ్రంగా ఉంది.[66]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో బ్రిటిషు నావికా స్థావరంగా చేసుకోవడానికి విన్స్టన్ చర్చిల్ కానరీ దీవులు ఆక్రమించుకోవడానికి రూపొందించిన ప్రణాళికను గిబ్రాల్టరు ఈవెంటు సందర్భంలో కార్యరూపందాల్చింది. ఆక్రమణ స్పానిషు ప్రధాన భూభాగం నుండి మొదలైంది.

1950 నాటికి అనేక కమ్యూనిస్టు పార్టీ (స్పెయిన్), జాతీయవాద, వామపక్ష పార్టీల ఏర్పాటు పార్టీల ఆకస్మిక అభివృద్ధి వరకు ఫ్రాంకో పాలనకు వ్యతిరేకత ప్రారంభం కాలేదు.

స్వయం పాలన

[మార్చు]
కానరీ ద్వీపాలలోని శాటా క్రుజు డీ టెనెరెఫే ద్వీపంలోని సమకాలీన వాస్తుకళకు చిహ్నం అడిటోరియో డీ టెనెరెఫె, (శాటియాగొ కలత్రవా)
ఐరోపాసమాఖ్య భౌగోళిక వివరణా చిత్రం

ఫ్రాన్సిసు మరణం తరువాత అల్జీరియా ఆధారంగా కానరీల స్వాతంత్ర్యం, స్వయం నిర్వహణ హక్కు కోసం ఒక స్వాతంత్ర్య-అనుకూల సాయుధ ఉద్యమం జరుగింది. 1968 లో విదేశీ పాలనలో ఉన్నప్పటికీ " ఆర్గనైజేషన్ ఆఫ్ ఆఫ్రికన్ యూనిటీ " స్వాతంత్ర్య ఉద్యమానికి న్యాయమైన గుర్తింపు ఇస్తూ కానరీ దీవులను ఆఫ్రికన్ భూభాగంగా ప్రకటించింది.[67]

స్పెయినులో ప్రజాస్వామ్య రాజ్యాంగబద్ధమైన రాచరికం ఏర్పడిన తరువాత 1982 లో పార్లమెంటులో ఆమోదించబడిన ఒక చట్టం ద్వారా కానరీద్వీప సమూహాలు స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన ప్రభుత్వంగా స్థాపించబడింది. 1983 లో మొట్టమొదటి స్వతంత్ర ఎన్నికలు జరిగాయి. స్పానిషు సోషలిస్టు వర్కర్సు పార్టీ గెలుపొందింది. 2007 ఎన్నికలలో ఫొసు బహుళ స్థానాలను సాధించినప్పటికీ ప్రభుత్వం ఏర్పాటుకు తగినంత బలం తగ్గిన కారణంగా జాతీయవాద కానరియన్ కోయలిషన్, సాంప్రదాయవాద పార్టిడో పాపులర్ సంకీర్ణ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసాయి.[68]

సామర్ధ్యం

[మార్చు]

ప్రస్తుతం స్పెయిన్ స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన ప్రాంతాలలో కానరీ దీవులకు మాత్రమే రెండు రాజధానులు ఉన్నాయి: శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే, లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా. 1982 లో సృష్టించబడింది.[15][16]

ద్వీపసమూహం రాజకీయ రాజధాని పందొమ్మిదో శతాబ్దం వరకు ఉనికిలో లేదు. 15 వ శతాబ్దం కానరీ దీవుల్లోని ఆక్రమణ సమయంలో ఐరోపియన్లు స్థాపించిన మొదటి నగరాలు ఉన్నాయి: (గ్రాన్ కానరియా న) టెల్డెసు, శాన్ మార్సియలు డెల్ రుబికాన్ (లంజారోట్ లో), బెటాంక్యురియా (ఫ్యూర్టెవేంచుర). మొదటి ఐరోపా సంస్థలు (బిషోప్రీలు కాథలిక్ చర్చి) ద్వీపసమూహంలో స్థాపించబడ్డాయని ఈ నగరాలు సగర్వంగా చెప్పుకుంటాయి.[69] అయినప్పటికీ ద్వీపసమూహం మీద మొత్తం గెలుపు సాధించక ముందుగానే అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. ఇది కాస్టిల్ క్రౌనులో విలీనం కాక ముందుగానే ఈ నగరాలు ఉనికిలో ఉన్నాయి.

లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా అవలోకనం
శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే చూడండి

కానరీ దీవులు ఆక్రమణ తర్వాత మొత్తం ద్వీపసమూహం పరిధిలో ఒక కానరియన్ సిటీ మాత్రమే న్యాయపూర్వక అధికారాలతో ఉనికిలో ఉంది.

లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా ఇలా స్వీయన్యాయపూర్వ అధికారాలు కలిగిన మొదటి నగరం. ఈ నగరంలో పదహారవ, పదిహేడవ శతాబ్దాలలో కానరీ ద్వీపాల కెప్టెన్ జనరలు నివాసించిన కారణంగా ఈ నగరం విశేషాధికారాలు కలిగి ఉంది.[70] 1661 మేలో కానరీ దీవులు కెప్టెన్ జనరల్ జెరోనిమొ డీ బెనవెంటే వై క్వినోనెసు కెప్టెన్సీ ప్రధాన కార్యాలయం టేనేరిఫ్ ద్వీపంలోని శాన్ క్రిస్టోబలు డి లా లగున నగరానికి తరలించబడింది.[71] ఈ కారణంగా ఆక్రమణ నుండి ఈ ద్వీపం అత్యధిక జనసాంధ్రత, సారవంతమైన ఉత్పత్తితో ఆర్థికాభివృద్ధికి అవకాశం కలిగించేలా ఉంది.[72] లా లగున ద్వీపసమూహానికి రాధానిగా ప్రాధాన్యత సంతరించుకుంది.[73] 19 వ శతాబ్దంలో శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే నగరానికి కానరీ దీవులు రాజధాని అధికారిక హోదా ఇవ్వడానికి ముందు ద్వీపసమూహం ఆర్థిక, రాజకీయ, సంస్థల ఆధిపత్యం కొరకు శాన్ క్రిస్టోబలు డి లా లగున, లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా బూర్జువాల మధ్య వివాదాలు కొనసాగాయి.[74]

1723 నాటికి కానరీ దీవుల కెప్టెన్ జనరల్ లోరెంజో ఫెర్నాండెజ్ డి విల్లవిసెంసియో తన కార్యాలయాన్ని శాన్ క్రిస్టోబల్ డి లా లగున నుండి శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే నగరానికి మార్చుకున్నాడు. ఈ నిర్ణయం గ్రాన్ కానరియా ద్వీపం సమాజాన్ని అసంతృప్తికి గురిచేసింది.[75] శాంటాక్రూజు కానరీ దీవులు మొట్టమొదటగా పూర్తిగా అధికారిక రాజధాని (చట్టం, గతంలో జరిగిన వాస్తవం)ఉంది. 1833 నవంబరు కానరీ దీవులు ప్రావిన్సు సృష్టించబడింది.[18][19] రాజధాని లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా, శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే లాస్ పాల్మాస్: 1927 లో శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే, కానరీ దీవులు రెండు ప్రావిన్సు ప్రాంతాలుగా విడగొట్టారు. వీటికి హొమొనిమసు రాజధానిగా ఉంది.

చివరిగా 1982 లో కానరీ ద్వీపాల స్వయంప్రతిపత్తి చట్టం కానరీ ద్వీపాల స్వతంత్ర కమ్యూనిటీ, లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా, శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే మధ్య ద్వీపసమూహం రాజధాని సమస్య పరిష్కరించబడింది.

గణాంకాలు

[మార్చు]
Population history
సంవత్సరంజనాభా±%
percentages 1,768—    
155,763 1,787+1.1%
168,928 1,797+0.6%
173,865 1,842+2.5%
241,266 1,860+1.0%
237,036 1,887+1.5%
301,983 1,900+0.7%
364,408 1,920+1.1%
488,483 1,940+1.0%
687,937 1,960+1.0%
966,177 1,981+1.1%
1,367,646 1,990+0.5%
1,589,403 2,000+0.5%
1,716,276 2,010+0.5%
2,118,519 2,011+0.0%
2,082,655 2,014+0.1%
2,128,647 2,017+0.1%
2154905 2,018+0.0%
2127685 2,019+0.0%
2153389 —    

కానరీ దీవులు దీనిని స్పెయిన్ స్వతంత్ర సమాజంగా అత్యధిక జనసంఖ్య కలిగి ఉంది. ఈ దీవులలో 2.153.389 నివాసులు (2019) జనాభా కలిగి. ద్వీపసమూహం జనసాంధ్రత చదరపు కిలోమీటరుకు 287,4. వైశాల్యం 7,493 చ.క్.మీ ఉంది.

కానరీ దీవుల జనసంఖ్య 2019
జన్మస్థానం జనసంఖ్య శాతం
కానరీ ద్వీపాలు 1,553,517 72.1
ఇతర ప్రాంతాలు (స్పెయిన్) 176,302 8.2
మొత్తం, స్పెయిన్ 1,735,457 80.6
విదేశాలలో పుట్టిన వారు 417,932 19.4
అమెరికాలు 201,257 9.3
వెనెజులా 66,573 -
క్యూబా 41,792 -
కొలంబియా 31,361 -
అర్జెంటీనా 17.429 -
ఉరుగ్వే 8,687 -
మిగిలిన ఐరోపా 154,511 7.2
ఇటలీ 39,469 -
జర్మనీ 25,921 -
యునైటెడ్ కింగ్డం 25,339 -
ఆఫ్రికా 38,768 1.8
మొరాకో 24,268 -
ఆసియా 23,082 1.1
చైనా 9,848 -
ఓషనియా 314 0.0
మొత్తం 2,153,389 100.0%
ఆధారాలు[76][77]

కానరియన్ జనాభా దీర్ఘ-కాలిక నివాసితులతో పాటు స్పానిషు వలసవాదుల కొత్త తరాల ప్రజలు ఉన్నారు.[4] 2019 లో మొత్తం జనాభా 2.153.389 (72.1%) ఉంది.[77] 1.735.457 (80.6%) ప్రజలు స్పెయినులో జన్మించారు, 417,932 (19.4% లో) స్పెయిను వెలుపల జన్మించిన వారు ఉన్నారు. వీరిలో వీరిలో ప్రధానంగా కొలంబియ (31,368), వెనిజులా (66,593), క్యూబా (41,807) నుండి, అమెరికా నుండి ఉన్నారు. దాదాపు 40,000 మంది (వీరిలో మొరాకో ప్రజలు 24,281) ఆఫ్రికా ప్రజలు ఉన్నారు.[4][76]

ద్వీపల ప్రత్యేక జనసంఖ్య

[మార్చు]

2019 గణాంకాల ప్రకారం ద్వీపం జనాభా: [2]

  • టెనెరిఫే - 9,17,841
  • గ్రాన్ కానరియా - 8,51,231
  • లాంజారోటే - 1,52,289 (లా గ్రసియోస జనాభాతో కలుపుకొని)
  • ఫ్యూయరుతెవెంచురా - 1,16,886
  • లా పాల్మ - 82,671
  • లా గోమెర - 21,503
  • ఎల్ హియర్రో - 10.968

మతం

[మార్చు]
Basilica of the Virgin of Candelaria (Patroness of the Canary Islands) in Candelaria, Tenerife

కానరీ దీవులు ఆక్రమణ తరువాత ఐదు శతాబ్దాలకంటే పూర్వం నుండి క్రైస్తవమతం (రోమన్ కాథలికిఉలు) ఆధిక్యతలో ఉంది. అనేక ఇతర మత సమాజాలు కూడా ఉన్నాయి.

రోమను కాథలిజం

[మార్చు]

స్థానిక కానరియన్లు ప్రజల ఆధిక్యతతో రోమన్ కాథలిక్కులు (85%) ఉన్నారు.[78] ఇటువంటి ఉత్తర ఐరోపా నుండి ప్రొటెస్టంటు క్రైస్తవ విశ్వాసాలకు చెందిన చిన్న విదేశీ జనాభా కూడా ఉన్నారు.

కండెలరియా వర్జిన్ (కానరీ ద్వీపాల పాట్రన్) ద్వీపాలలో క్రైస్తవ మతప్రచారానికి కారణం అయ్యారు. ఇద్దరు కాథలిక్ సన్యాసులు కానరీ దీవులలో జన్మించారు. సెయింట్ పీటర్ జోసెఫ్ బెటాంకురు.[79] జోస్ డి అంచియేటా? [80] ఇఅద్దరు టేనేరిఫే ద్వీపంలో జన్మించారు. వారికి వరుసగా పెరు బ్రెజిలులో మిషనరీలు ఉన్నాయి.

కానరీ దీవులు రెండు కాథలిక్ డియోసెసుగా విభజించబడ్డాయి. ఇవి రెండింటికీ ఇద్దరు బిషపు పాలకులు ఉన్నారు:

  • డియోసిస్ కానరిఎన్స్: గ్రాన్ కానరియా, ఫ్యుర్టేవెంచురా, లాంజారోటు: తూర్పు విభాగంలోని ద్వీపాలను కలిగిఉంది. దీని రాజధాని శాన్ మార్సియల్ ఎల్ రుబికాన్ (1404), లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా (1483-ప్రస్తుతం) ఉంది. ఇది టెలెడెసు కేంద్రంగా ఒక మునుపటి బిషోర్పికు ఉంది. అయితే తరువాత ఇది రద్దు చేయబడింది.
  • టెనెరిఫే, లా పాల్మ, లా గోమెర, ఎల్ హిఎర్రో: డియోసిస్ నివారిఎన్స్, పశ్చిమ ప్రావిన్స్ ద్వీపాలుగా ఉన్నాయి. దీని రాజధాని శాన్ క్రిస్టోబల్ డి లా లగున (1819-ప్రస్తుతం).

ఇతర మతాలు

[మార్చు]

క్రైస్తవుల ఆధిక్యతలో ఉండగా ముస్లింలు అల్పసంఖ్యాక వర్గంగా ఉన్నారు.[81] ఇస్లాం మత అనుచరుల మధ్య ఇస్లామిక్ ఫెడరేషన్ ఆఫ్ కానరీ ఐలాండ్సు ఇస్లామిక్ సమాహానికి మద్ధతు అందించడానికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తూ ఉనికిలో ఉంది.[82]

ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న ఇతర మత విశ్వాసాల యెహోవా సాక్షులు, ది చర్చ్ ఆఫ్ జీసస్ క్రైస్టు ఆఫ్ లేటర్ డే సెయింట్స్, హిందూ మతం ఉన్నాయి.[81]" చర్చి ఆఫ్ ది గుయాంచే పీపుల్ (నియో పాగనుగా వర్గీకరించబడింది) స్థానిక అల్పసంఖ్యాక మతాలు ఉన్నాయి.[81] అలాగే ప్రస్తుతం బౌద్ధమతం,[81] జుడాయిజం,[81] బహాయి,[81] ఆఫ్రికన్ మతం,[81] చైనీస్ మతాలు ఉన్నాయి.[81]

గణాంకాలు

[మార్చు]

సి.ఐ.ఎస్. బేరోమీటర్ స్వయంప్రతిపత్తి వంటి క్రింది ప్రకారం 2012 లో నమ్మకాలు పంపిణీ:[83]

  • కాథలిక్కులు 84.9%
  • అథిస్టి/అగ్నొస్టిక్/అవిశ్వాసులు 12.3%
  • ఇతర మతాలు 1.7%

ద్వీపాలు

[మార్చు]

కానరీ దీవులు పశ్చిమం నుండి తూర్పుకు ఎల్ హియర్రో, లా పాల్మ, లా గోమెర, టెనెరిఫే, గ్రాన్ కానరియా, ఫ్యుర్టేవెంచురా, లాంజారోటె, లా గ్రాసియోస ఉన్నాయి. అదనంగా లాంజారోటె ఉత్తరంగా చినిజో ద్వీపసమూహానికి చెందిన మోంటానా క్లారా, అలెగ్రాన్జా, రొక్యూ డెల్ ఎస్టే, రోక్యూ డెల్ ఒయస్తె దీవులు ఉన్నాయి. ఫ్యూర్టెవెంచురా ఈశాన్యంగా లోబోస్ ఐల్ చిరుద్వీపం ఉంది. కానరీ దీవులు చిన్న ప్రక్కనే రోకీ డి అనగా, గరంచికొ, టెనెరిఫే ఫంసే, ఎల్ హియర్రో వద్ద సాల్మన్, బొనంజా అనే రాళ్ళు వరుస కూడా

  • కానరీ ద్వీపాలు
  • ఎల్ హియర్రొ
    ఎల్ హియర్రొ
  • లా పాల్మా
    లా పాల్మా
  • లా గొమెరా
    లా గొమెరా
  • టెనెరిఫె
    టెనెరిఫె
  • గ్రాన్ కనరియా
    గ్రాన్ కనరియా
  • ఫ్యూర్టెవెంచురా
    ఫ్యూర్టెవెంచురా
  • లాంజరోటే
    లాంజరోటే
  • లా గ్రాసియోసా
    లా గ్రాసియోసా

ఎల్ హియర్రొ

[మార్చు]

ఎల్ హిఎర్రో, పశ్చిమ ద్వీపం వైశాల్యం 268,71 చ.కి.మీ 2తో ప్రధాన దీవులలో రెండవ అతిచిన్న ద్వీపంగా ఉంది. 10,798 నివాసితులతో అత్యల్ప జనాభా కలిగిన ద్వీపంగా గుర్తించబడుతుంది. 2000 లో మొత్తం ద్వీపం బయోస్పియరు రిజర్వుగా ప్రకటించబడింది. దీని రాజధాని నగరంగా వల్వర్డె (ఫెర్రో అని కూడా పిలుస్తారు) ఉంది. పురాతనకాలంలో బీనిని భూమికి పశ్చిమాంత ప్రాతంగా విశ్వసించేవారు.

ఫ్యూర్టెవెంచురా

[మార్చు]

ఫ్యూర్టెవెంచురా 1,660 చ.కి.మీ వైశాల్యంతో ద్వీప సమూహం రెండవ అత్యంత విశాలమైన ద్వీపంగా ఉంది. యునెస్కొ దీనిని ఒక జీవావరణ రిజర్వుగా ప్రకటించింది. ఈ ద్వీపం జనసంఖ్య 1,13,275. ద్వీపం అత్యంత పురాతనమైనది. ఈ ద్వీపం మరింత భూక్షయానికి గురైంది. ద్వీపంలోని బ్రాంబ్లె శిఖరం 807 మీటర్ల (2,648 అడుగులు) ఎత్తుతో ఈ ద్వీపంలో అత్యంత ఎత్తైన ప్రాతంగా ఉంది. దీని రాజధాని ప్యూర్టో డెల్ రోసారియో.

గ్రాన్ కనరియా

[మార్చు]
గ్రాన్ కనరియా ద్వీపంలోని ఫటగా

గ్రాన్ కానరియా జనసంఖ్య 8,46,717. రాజధాని లాస్ పాల్మాస్ డి గ్రాన్ కానరియా (3,77,203 నివాసితులు). అత్యధిక జనాభా కలిగిన నగరంగా గుర్తించబడుతుంది. ఈ ద్వీపానికి షేర్లు శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే కానరీస్ రాజధాని హోదా ఉంది. గ్రాన్ కానరియా వైశాల్యం 1,560 చ.కి.మి. ద్వీపం మధ్యభాగంలో రోకి నుబ్లో శిఖరం (1,813 5,948 అడుగులు), పికో డి లాస్ నీవ్స్ ("మంచు శిఖరం"), ఎత్తు 1,949 మీటర్ల (6,394 అడుగులు) ఉంటాయి. ద్వీపం దక్షిణ భాగంలోని మస్పలోమాసు దిబ్బలు (గ్రాన్ కానరియా) ప్రత్యేక పర్యాటక ఆకర్షణలుగా ఉన్నాయి.

లా గొమెరా

[మార్చు]

లా గోమెర వైశాల్యం 369.76 చ.కి.మీ. 21,136 నివాసితులతో రెండవ అత్యల్ప జనసంఖ్య కలిగిన ద్వీపంగా గుర్తించబడుతుంది. భౌగోళికంగా ఇది అత్యంత పురాతన ద్వీపాలలో ఒకటిగా ఉంది. ఈ ద్వీపానికి శాన్ సెబాస్టియన్ డి లా గోమెర రాజధానిగా ఉంది. ఈ దీవిలో గరజోనాయ్ నేషనలు పార్కు ఉంది.

లాంజారోటే

[మార్చు]

ద్వీపసమూహం తూర్పున ఉన్న చివరి ద్వీపం లాంజారోటె. ఇది అత్యంత పురాతనమైన దీవులలో ఒకటి. ఈద్వీపంలో ఇటీవల అగ్నిపర్వతంచర్యల ఆధారాలు సూచించబడ్డాయి. ఇది 845,94 చ.కి.మీ. చినిజో ద్వీపసమూహం ప్రక్కనే ద్వీపాలతో చేర్చిన తరువాత మొత్తం జనసంఖ్య 1,49,183. రాజధాని నగరం అర్రెసిఫీ జనసంఖ్య 56,834.

చినిజొ ద్వీపమాలిక

[మార్చు]

చినిజో ద్వీపసమూహం ద్వీపం లా గ్రాసియోస, అలెగ్రాన్జా, మోంటానా క్లారా, రాకీ డెల్ ఎస్టే, రాకీ డెల్ ఒయస్తె ద్వీపాలు ఉన్నాయి. ఈ దీవి వైశాల్యం 40.8 చ.కి.మీ (439,000,000 చ .అ). లా గ్రాసియోస మొత్తం జనసంఖ్య 658. 29 చ.కి.మీ (3,10,000,000 చ .అ), లా గ్రసియోసతో కలిసి చినిజో ద్వీపసమూహం ప్రధాన ద్వీపం కనరియా ద్వీపసమూహంలో అత్యంత చిన్న నివాసిత ద్వీపంగా గుర్తించబడుతూ ఉంది.

లా పాల్మా

[మార్చు]

ఈ ద్వీపం జనసంఖ్య 81,863. జనసంఖ్య 7,08,32 చ.కి.మీ. లా పాల్మ ద్వీపం మొత్తం జీవావరణ రిజర్వుగా ఉంది. 1971 లో అగ్నిపర్వతం తెనెక్వియా చివరి విస్ఫోటనం నమోదుచేయబడింది. ఈ శిఖరం కానరీస్ రెండవ ఎత్తైన ( మొదటి స్థానంలో 2,423 మీ ఎత్తైన రోకీ డి లాస్ ముచచోసు శిఖరం ఉంఫి) శిఖరంగా ఉంది. దీని రాజధాని శాంటా క్రుజ్ డి లా పాల్మ (కేవలం "శాంతా క్రజ్"గా ద్వీపవాసులు వ్యవహరిస్తారు).

టెనెరిఫె

[మార్చు]
San Cristóbal de La Laguna in 1880 (Tenerife)

టెనెరిఫే వైశాల్యం 2,034 చ.కి.మీ. కానరీ ద్వీపాలలో అత్యంత విశాలమైన ద్వీపంగా ఉంది. అదనంగా 9,04,713 నివాసితులతో ఇది ద్వీపకల్పం, స్పెయిన్ లలో అత్యధిక జనసంఖ్య కలిగిన ద్వీపంగా ఉంది. ఈ ద్వీపంలో ఈ ద్వీపసమూహంలోని రెండు ముఖ్యమైన నగరాలు ఉన్నాయి: రాజధాని శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే, శాన్ క్రిస్టోబల్ డి లా లగున (ఒక ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశం). ద్వీపం రెండవ పెద్ద నగరమైన శాన్ క్రిస్టోబల్ డి లా లగున నగరంలో కానరీ దీవులలోని అతి పురాతనమైన లా లగున విశ్వవిద్యాలయం ఉంది. టైడె శిఖరం 3,718 మీటర్ల (12,198 అడుగులు)ఎత్తు. ఈ శిఖరం స్పెయిన్లో అత్యంత ఎత్తైన శిఖరంగా గుర్తించబడుతుంది.ఇది ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా గుర్తించబడింది. 1977 మార్చి 27 న టెనెరెఫె ప్రాంతంలో రెండు బోయింగ్ 747 ఢీకొన్న కారణంగా 583 మంది మరణించారు. విమానయాన చరిత్రలో విషాదకరమైన ఎయిర్ విపత్తుగా ఇది గుర్తించబడుతుంది.

లా గ్రాసియొస

[మార్చు]

లా గ్రసియోస ద్వీపం లేదా సాధారణంగా లా గ్రసియోస ఒక అగ్నిపర్వత ద్వీపం. ఈ ద్వీపం లాంజెరొటే ఉత్తరంలో 2 కిలోమీటర్ల (1.2 మై) వెడల్పైన ఎల్ రియో జలసంధి తీరంలో ఉంది. ఇది కానరీ హాట్స్పాటు కారణంగా ఏర్పడింది. ఈ ద్వీపం చినిజో ద్వీపసమూహం, ద్వీపసమూహం నేచురల్ పార్కు (పార్క్వే నేచురల్ డెల్ చినిజోద్వీపసమూహం) భాగం. ఇది టెక్విసె మున్సిపాలిటీ ద్వారా పరిపాలించబడుతుంది. 2018 లో లా గ్రసియోస అధికారికంగా ఎనిమిదవ కానరీ ద్వీపంగా మారింది.[84][85][86] ప్రధాన ద్వీపం జనసంఖ్య 700.

ఆర్ధికం, పర్యావరణం

[మార్చు]
కానరీ ద్వీపసమూహంలో పర్యాటకం]][87]
సంవత్సరం సందర్శకులు
2009
(Jan–Jun)		 4,002,013
2008 9,210,509
2007 9,326,116
2006 9,530,039
2005 9,276,963
2004 9,427,265
2003 9,836,785
2002 9,778,512
2001 10,137,205
2000 9,975,977
1993 6,545,396
Largest by
Country (2008) 		Population
Germany 2,498,847
United Kingdom 3,355,942
గ్రాన్ కనరియాలో పర్యాటక ఆకర్షణలలో ఒకటిగా ఉన్న దిబ్బలు

ఆర్ధికరంగం ప్రధానంగా పర్యాటక ఆధారిమై ఉంది. ఇది జిడిపిలో 32% భాగస్వాయం వహిస్తుంది. కానరీ దీవులను ప్రతి సంవత్సరం 12 మిలియన్ల పర్యాటకులు సందర్శిస్తుంటారు. నిర్మాణంరగం జి.డి.పి.లో 20% నికి భాగస్వామ్యం వహిస్తుంది. ఉష్ణమండల వ్యవసాయంలో భాగంగా సాగుచేయబడుతున్న అరటి, పొగాకు పంటలను ఐరోపా, అమెరికా దేశాలకు ఎగుమతి చేయబడుతున్నాయి. ప్రత్యేకించి అధిక శుష్క ద్వీపాలు అతి దోపిడీకి గురవుతున్నాయని పర్యావరణవేత్తలు ఆందోళనపడితున్నారు. అయితే టమోటాలు, బంగాళాదుంపలు, ఉల్లిపాయలు మిఠాయిరంగు, చెరకు, ద్రాక్ష, తీగలు, ఖర్జూరం, నారింజ, నిమ్మ, అత్తి, గోధుమ, బార్లీ, మొక్కజొన్నలు, అప్రికాటు, పీచు, బాదం వంటి అనేక పంటలు ఉత్పత్తి చేయబడుతున్నాయి.

పర్యాటకులు అత్యధికంగా మంచినీటిని ఉపయోగిస్తున్న కారణంగా నీటి వనరులు అతివినియోగం చేయబడుతున్నాయి.[88]

అలాగే కొన్ని ద్వీపాల (గ్రాన్ కానరియా, టెనెరిఫే వంటి) భూగర్భ జలాలు అతివినియోగం చేయబడుతున్నాయి. ఐరోపా, స్పానిషు న్యాయ నిబంధనల మేరకు ప్రస్తుత పరిస్థితి అంగీకారయోగ్యం కాదని భావించబడుతుంది. సమస్యలుపరిష్కరించడానికి, సుపరిపాలన అందించడానికి నీటి వినియోగంలో మార్పుచేయాలని ప్రతిపాదించారు. ఈ పరిష్కారప్రక్రియలు అవసరం, నీటి వినియోగాలను నియత్రించడం మీద ఆధారపడి ఉంటాయి. ఈ పాలనాపరంగా కష్టమైన, రాజకీయంగా సాధ్యంకానిదిగా పరిగణించబడినందున ప్రజలనీటి అవసరాలను పూర్తి చేయడానికి ప్రస్తుతం బయట నుండి మంచినీటిని దిగుమతి చేయబడుతుంది. ఈ నిర్ణయం రాజకీయంగా, పర్యావరణపరంగా, ఆర్థికపరంగా ప్రశ్నార్థకంగా మారింది.[89]

పర్యావరణ రక్షణ, ఆవిష్కరణ, శిక్షణ, నీటి పారిశుధ్యం ఆవశ్యకత ఒత్తిడి కారణంగా 2018 లో పర్యావరణ రెట్టింపు పాటు చేయాలని [90]

ఆర్థిక € 25 బిలియన్ల (2001 జి.డి.పి). ద్వీపసమూహం 20 సంవత్సరాల కాలంలో ద్వీపాలు నిరంతర అభివృద్ధిని సాధించింది. 2001 వరకు సుమారు వార్షికంగా 5%తో అభివృద్ధి జరిగింది. ఈ పెరుగుదల పర్యాటక, రియల్ ఎస్టేట్ అభివృద్ధి, ప్రధానంగా విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడుల కారణంగా సాధ్యమైంది.[ఆధారం చూపాలి] అదనంగా ఐరోపాసమాఖ్య కానరీ ద్వీపాల ప్రభుత్వం జొనా ఎస్పేషల్ కానరియా వ్యవస్థ స్థాపించి పెట్టుబడిదారులకు ప్రత్యేక పన్ను మినహాయింపులను ఇవ్వడానికి, ఎక్కువ ఉద్యోగాలు సృష్టించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది.[ఆధారం చూపాలి]

2014 న స్పెయిన్ అనుమతి సమయంలో రెప్సోల్ ఆయన భాగస్వాములు చమురు, సహజవాయువుల అన్వేషణ కొరకు € 7.5 బిలియన్ల (నాలుగు సంవత్సరాల వ్యవధి) పెట్టుబడిపెట్టారు. ఆసమయంలో రెప్సోల్ 2016 నాటికి ఇది ఒకరోజుకు 10,000 బారెళ్ళను ఉత్పత్తి చేస్తుందని స్పెయిన్ విద్యుచ్చక్తి అవసరాలలో 10 % తీరుస్తుందని పేర్కొన్నాడు.[91] అయితే వాల్యూమ్ లేదా నాణ్యత నమూనాల విశ్లేషణ భవిష్యత్తులో వెలికితీత పరిగణలోకితీసుకుని ప్రాజెక్టు విఫలం అయింది.[92]

కానరీ దీవులు గొప్ప ప్రాకృతిక ఆకర్షణలు, ఆహ్లాదకరమైన శీతోష్ణస్థితి, సముద్రతీరాలు ఈ ద్వీపసహాన్ని ప్రధాన పర్యాటక గమ్యంగా చేసాయి. వార్షికంగా ఈ ద్వీపాలను 12 మిలియన్ల మంది (2007 లో 11,986,059) సందర్శిస్తున్నారు. వీరిలో బ్రిటను పౌరులు 29%, స్పానిషు పౌరులు 22%, జర్మనీ పౌరులు 21% మంది ఉన్నారు. ఈ ద్వీపాలలో టెనెరిఫే వార్షికంగా అత్యధిక పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తుండగా తరువాతి స్థానాలలో గ్రాన్ కానరియా, లాంజారోటె ఉన్న.[13] ద్వీప సమూహం ప్రధాన పర్యాటక ఆకర్షణ అయిన టెయిడు నేషనల్ పార్కు (టెనెరిఫే) 2.8 మిలియన్ల వీక్షకులను ఆకర్షిస్తుంది. ప్రపంచంలో మూడవ పెద్ద అగ్నిపర్వతం, స్పెయిన్ లో ఎత్తైన పర్వతం అయిన టియడే అగ్నిపర్వతం ఈ ద్వీవిలోనే ఉంది.[93]

ఐరోపాకు సమీపంగా ఉండటం, ఎత్తైన పర్వతాలు, శుభ్రమైన గాలుల సమ్మేళనం రోకీ డి లాస్ ముచచోసు శిఖరాన్ని (లా పాల్మ ద్వీపం) గ్రాన్టేకాన్ వంటి దూరదర్శినుల స్థాపనకు అనుకూలమైన ప్రదేశంగా మారింది.[94]

స్పెయిన్ స్వతంత్ర ప్రాంతంగా ఈ ద్వీపాలు ఐరోపా సమాఖ్య, స్కెంజెన్ ప్రాంతంలో భాగంగా ఉన్నాయి. కనుక విలువ ఆధారిత పన్నుకు బదులుగా స్థానిక అమ్మకపు పన్ను 7%తో మొదలై 13.5% వృద్ధి చెందుతూ ఉంటుంది. తగ్గించిన పన్ను రేటు 3% ఉండగా, అత్యవసర వస్తువులకు 0% పన్ను ఉంటుంది. ఐరోపా సమాఖ్య, ప్రధానభూభాగం స్పెయినుకు ఎగుమతి చేయబడుతున్న వస్తువులకు అదనపు విలువ ఆధారిత పన్ను విధించబడుతుంది.

కానరియన్ టైం వెస్ట్రన్ యూరోపియన్ టైం ( జి.ఎం.టి, వేసవిలో జి.ఎం.టి కంటే ఒక గంట ముందుకు) ఉంది. కాబట్టి కానరియన్ టైం ప్రధాన భూభాగం స్పెయిన్ వెనుక ఒక గంట, యు.కె, ఐర్లాండు, ప్రధాన భూభాగం పోర్చుగలులతో సంవత్సరం పొడవునా ఒకే మాదిరిగానే ఉంది.

పర్యాటక గణాంకాలు

[మార్చు]

2017 లో కానరీ ద్వీపాలను 1,59,76,000 సందర్శించారు. ద్వీపాలను సందర్శించిన పర్యాటకుల గణాంకాలు:[95][ఆధారం యివ్వలేదు]

2017 లో ద్వీపాలను సందర్శించిన పర్యాటకులు గణాంకాల వివరణ
ర్యాంకు ద్వీపం పర్యాటకుల సంఖ్య
1 టెనెరిఫె 5,928,000
2 గ్రాన్ కనరియా 4,478,000
3 లాంజారొటె 2,929,000
4 ఫ్యూర్టెవెంచురా 2,219,000
5 లా పాల్మా 294,000
6 లా గొమెరా - ఎల్ హియర్రొ 128,000

ప్రయాణ సౌకర్యాలు

[మార్చు]
Bus Station—Estación de Guaguas also known as El Hoyo (The hole), on the left, out of the image—at San Telmo Park, Las Palmas de Gran Canaria
Tenerife Tram

కానరీ ద్వీపాలు మొత్తం ఎనిమిది విమానాశ్రయాలున్నాయి. వీటిలో రెండు ప్రధానభూభాగం స్పెయినుకు చెందినవి ఉన్నాయి. విస్తారమైన రహదారి (హైవే), ఇతర రోడ్ల అనుసంధానాన్ని కలిగి ఉన్నాయి.[96] కొన్నిసార్లు గ్రాండ్ కానరీ, టెనెరిఫే దీవులకు ట్రాఫిక్ రద్దీ ఒక సమస్య.[97][98][99]

పెద్ద ఫెర్రీ పడవల లింక్, అలాగే వేగవంతమైన ఫెర్రీలు ద్వీపాలలో ఒకదానితో మరొకదానిని అనుసంధానిస్తూ ఉన్నాయి. రెండు రకాల ఫెర్రీలు ప్రయాణికులు (వాహనాలతో) సరుకును పెద్ద సంఖ్యలో రవాణా చేయడానికి అనుకూలంగా ఉంటాయి. సాంప్రదాయక ఫెర్రీలు ఉక్కు చట్రంతో చమురు శక్తిని భారీగ ఉపయోగించుకుంటూ పని చేస్తాయి. వేగవంతమైన ఫెర్రీలు అల్యూమినియంతో తయారుచేయబడి ఆధునికమైన సమర్ధవంతమైన డీజిల్ ఇంజిన్ల ఆధారంగా పనిచేస్తాయి. వేగవంతమైన ఫెర్రీలు గంటకు (30 నాటిక్ కి.మీ (56 కి.మీ)), సాంప్రదాయ ఫెర్రీల కన్నా వేగవంతంగా రవాణా (కొన్ని [విడమరచి రాయాలి] 20 నాటిక్ కి.మీ (37 కి.మీ)) చేస్తూ ఉన్నాయి . టెనెరిఫె - లా ఫాల్మా మధ్య ప్రయాణించడానికి వేగవంతమైన ఫెర్రీ 2.5 గంటల సమయం తీసుకుంటుంది.

అతిపెద్ద విమానాశ్రయంగా గ్రాన్ కానరియా విమానాశ్రయం ఉంది. టెనెరిఫేలో రెండు విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి: టెనెరిఫే నార్త్ ఎయిర్పోర్టు, టెనెరిఫే సౌత్ ఎయిర్పోర్టు.[100] కానరీ ద్వీపాలను సందర్శించే ప్రయాణీకులకు అధికంగా టేనేరిఫె ద్వీపంలో ఉన్న రెండు విమానాశ్రయాలు సేవలు అందిస్తున్నాయి.[101] రెండు ప్రధాన ద్వీపాలు (టెనెరిఫే, గ్రాన్ కానరియా) అత్యధిక సంఖ్యలో ప్రయాణికుల అందుకుంటారు.[102] టెనెరిఫే 62,04,499 ప్రయాణికులు, గ్రాన్ కానరియా 50,11,176 ప్రయాణికులు.[103]

లాస్ పాల్మాస్ నౌకాశ్రయం, ద్వీపాలలో సరుకు రవాణాలో ప్రథమ స్థానంలో ఉంది.[104] శాంటా క్రుజ్ డి టెనెరిఫే స్పానిషు ప్రభుత్వ ప్రచురణ గేటు స్టాటిస్టికల్ ఇయర్ బుక్ ఆధారంగా సుమారు 7,500 టన్నుల చేపల రవాణాతో " పోర్ట్ ఆఫ్ శాంటా క్రజ్ డీ టెనెరెఫె " మొదటి నౌకాశ్రయంగా గుర్తించబడుతుంది. అదేవిధంగా నౌకల రాకపోకల ఆధారంగా ఇది స్పెయిన్లోని రెండవ నౌకాశ్రయంగా (మొదటి స్థానంలో అల్జిసిరాస్ బే ఉంది) ఉంది. Algeciras బే పోర్ట్ ద్వారా మాత్రమే అధిగమించింది.[105] నౌకాశ్రయం సౌకర్యాలలో ఐరోపా సమాఖ్య అనుమతించిన " ఇంస్పెక్షన్ పోస్టు " చేర్చబడింది. ఇది ఆర్థిక ప్రాంతం వెలుపలి దేశాల దిగుమతులకు, ఐరోపాసమాఖ్యకు ఎగుమతులను పరిశీలించే బాధ్యతను నిర్వహిస్తుంది. కానరీ దీవుల రికార్డులో లాస్ క్రిస్టియనోసు నౌకాశ్రయం (టెనెరిఫే) శాంతా క్రజ్ డి (టెనెరిఫే తరువాత) అత్యధిక సంఖ్యలో ప్రయాణికులకు సేవలు అందిస్తూ ఉన్నట్లు నమోదుచేయబడింది. లాస్ పాల్మాస్ నౌకాశ్రయం ప్రయాణీకుల రవాణాలో మూడవస్థానంలో, వాహనాల సంఖ్యలో మొదటి స్థానంలో ఉంది.

1994 జనవరి 18 న ఎస్.ఎస్. అమెరికా నౌక కానరీ ద్వీపసమూహం వద్ద పగులుబారింది. కొన్నిసవత్సరాల తరువాత ఓషన్ లైనరు రెండుగా విడిపోయి తరువాత సముద్రగర్భంలోకి మునిగిపోయింది.

రైలు రవాణా

[మార్చు]

The Tenerife Tram opened in 2007 and is currently the only one in the Canary Islands, travelling between the cities of Santa Cruz de Tenerife and San Cristóbal de La Laguna.

Three more railway lines are being planned for the Canary Islands:

Line Island Terminus A Terminus B
Tren de Gran Canaria[106] Gran Canaria Las Palmas de Gran Canaria Maspalomas
Tren del Sur Tenerife Santa Cruz de Tenerife Los Cristianos
Tren del Norte[107] Tenerife Santa Cruz de Tenerife Los Realejos

విమానాశ్రయాలు

[మార్చు]

నౌకాశ్రయాలు

[మార్చు]
Port of Santa Cruz de La Palma

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "Ley Orgánica 1/2018, de 5 de noviembre, de reforma del Estatuto de Autonomía de Canarias". BOE (in స్పానిష్). 6 November 2018. Retrieved 23 September 2019.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "Real Decreto 743/2019, de 20 de diciembre, por el que se declaran oficiales las cifras de población resultantes de la revisión del Padrón municipal referidas al 1 de enero de 2019". BOE (in స్పానిష్). 27 December 2019. Retrieved 20 February 2020.
  3. ↑ 3.0 3.1 "Estadística del Padrón Continuo a 1 de enero de 2019. Datos a nivel nacional, comunidad autónoma y provincia". Retrieved 20 February 2020.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 Suárez, Borja (25 June 2018). "El 91% de los nuevos habitantes de Canarias viene del extranjero". www.canarias7.es. Archived from the original on 3 అక్టోబరు 2018. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  5. ↑ "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2018-09-13.
  6. ↑ "GOBIERNO DE CANARIAS :: Reforma del Estatuto de Autonomía de Canarias". 15 May 2006. Archived from the original on 15 May 2006.
  7. ↑ "Canarias en la España contemporánea: La formación de una nacionalidad histórica". Archived from the original on 7 జూలై 2016. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  8. ↑ Utreta, Federico (1996). Canarias, secreto de estado: episodios inéditos de la transición política y militar en las islas. Madrid: Mateos López Editores. p. 291.
  9. ↑ Tamaimos. "Canarias está en África". tamaimos.com.
  10. ↑ Benjamin, Thomas (2009). The Atlantic World: Europeans, Africans, Indians and Their Shared HIstory, 1400–1900. Cambridge University Press. p. 107. ISBN 9780521850995.
  11. ↑ 11.0 11.1 "La Macaronesia. Consideraciones geológicas, biogeográficas y paleoecológicas". Archived from the original on 17 నవంబరు 2015. Retrieved 10 ఫిబ్రవరి 2010.
  12. ↑ "Canarias, un puente entre continentes". Lanacion.com.ar. Archived from the original on 2021-06-09. Retrieved 2020-03-18.
  13. ↑ 13.0 13.1 Página web Archived 29 ఆగస్టు 2010 at the Wayback Machine del ISTAC sobre entrada de turistas en Canarias.
  14. ↑ "Canary Islands Weather and Climate". Worldtravelguide.net. Archived from the original on 31 May 2008. Retrieved 21 January 2010.
  15. ↑ 15.0 15.1 Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 en wikisource
  16. ↑ 16.0 16.1 Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 Archived 22 జూలై 2012 at the Wayback Machine en el sitio web oficial del Gobierno de Canarias
  17. ↑ "La población de Canarias se ha multiplicado por trece en los últimos 250 años". Canarias7.es. Archived from the original on 2015-12-08. Retrieved 2020-03-18.
  18. ↑ 18.0 18.1 Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 on wikisource
  19. ↑ 19.0 19.1 Real Decreto de 30 de noviembre de 1833 Archived 22 జూలై 2012 at the Wayback Machine at the official website of the Canary Islands Government
  20. ↑ "La Laguna. Guía turística de Tenerife. Tenerife, la isla de la eterna primavera". Tenerife2.com. Publiceuta S.L. 5 January 2009. Retrieved 21 January 2010.
  21. ↑ "2.2.6. Diagnóstico" (PDF). Plan Territorial Especial De Ordenación Del Sistema Viario Del Área Metropolitana De Tenerife (in స్పానిష్). Retrieved 21 January 2010.
  22. ↑ "Presentación general de la isla". Dracma (in స్పానిష్). Archived from the original on 3 మార్చి 2016. Retrieved 21 January 2010.
  23. ↑ "La Casa Montañés". Consultivodecanarias.org (in స్పానిష్). Consejo Consultivo de Canarias. Archived from the original on 2015-02-09. Retrieved 2020-03-18.
  24. ↑ "1733 Spanish Galleon Trail, Plate Fleets". flheritage.com. Florida Department of State. Retrieved 30 August 2016.
  25. ↑ "Trade Winds and the Hadley Cell". earthguide.ucsd.edu. Calspace, University of California, San Diego. 24 June 2013. Retrieved 30 August 2016.
  26. ↑ Pliny the Elder, The Natural History, Book 6, Chap. 37. (32.) Archived 2019-04-29 at the Wayback Machine —The Fortunate Islands
  27. ↑ 10 Facts about the Canary Islands – Touropia.com – Retrieved 22 August 2011.
  28. ↑ Frank Joseph (2005). The Atlantis Encyclopedia. New Page Books. p. 131. ISBN 978-1-56414-795-0. Archived from the original on 23 June 2016. Retrieved 14 October 2015.
  29. ↑ Pliny the Elder, The Natural History, Book 5, Chap. 1. —The Two Mauritanias.
  30. ↑ 30.0 30.1 COOK, ALICE CARTER (1900-07-09). "The Aborigines of the Canary Islands". American Anthropologist. 2 (3): 451–493. doi:10.1525/aa.1900.2.3.02a00040. ISSN 0002-7294.
  31. ↑ (Universidad de Las Palmas,) José Mangas Viñuela, "The Canary Islands Hot Spot" This is the source for the geological history that follows.
  32. ↑ [1] Archived 24 ఆగస్టు 2015 at the Wayback Machine
  33. ↑ "Weather Information for Las Palmas".
  34. ↑ 34.0 34.1 "Guía resumida del clima en España (1981–2010)". Archived from the original on 26 డిసెంబరు 2018. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  35. ↑ "Valores Climatológicos Normales. Santa Cruz De Tenerife". Archived from the original on 26 డిసెంబరు 2018. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  36. ↑ "Guía resumida del clima en España (1981–2010)". AEMET (in స్పానిష్). 2010. Archived from the original on 18 నవంబరు 2012. Retrieved 10 జూలై 2018.
  37. ↑ "Valores climatológicos normales. La Palma Aeropuerto".
  38. ↑ "Instituto Geográfico Nacional". Fomento.es. 10 నవంబరు 1949. Archived from the original on 1 ఏప్రిల్ 2010. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  39. ↑ Pararas-Carayannis, G. (2002). "Evaluation of the Threat of Mega Tsunami Generation from Postulated Massive Slope Failure of Island Stratovolcanoes on La Palma, Canary Islands, and on The Island of Hawaii, George". Science of Tsunami Hazards 20 (5): 251–277.
  40. ↑ 40.0 40.1 "El Teide, el parque más visitado de Europa y el segundo del mundo". Diariodeavisos.com. Canaria de Avisos S.A. 30 జూలై 2010. Archived from the original on 26 సెప్టెంబరు 2010. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  41. ↑ 41.0 41.1 "El parque nacional del Teide es el primero más visitado de Europa y el segundo del mundo". Sanborondon.info. Archived from the original on 24 సెప్టెంబరు 2010. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  42. ↑ "El Teide (Tenerife) es el parque nacional más visitado de Canarias con 2,8 millones de visitantes en 2008". Europapress.es. 31 August 2009. Retrieved 26 April 2010.
  43. ↑ "Official Website of Tenerife Tourism Corporation". Webtenerife.com. Archived from the original on 16 జనవరి 2010. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  44. ↑ "Ley 7/1991, de 30 de abril, de símbolos de la naturaleza para las Islas Canarias – in Spanish". Gobcan.es. 10 May 1991. Archived from the original on 8 August 2011. Retrieved 26 April 2010.
  45. ↑ "Parques Nacionales de Canarias". Pueblos10.com. Archived from the original on 7 మార్చి 2009. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  46. ↑ laprovincia.es. "Investidura de Ángel Víctor Torres como presidente de Canarias". www.laprovincia.es (in స్పానిష్). Retrieved 2019-07-12.
  47. ↑ "Senators by geographical origin, Comunidad Autónoma de Canarias". Senate of Spain. Archived from the original on 4 March 2019. Retrieved 2020-01-29.
  48. ↑ Herms, Franziska (2006). Alternative Tourism on Gran Canaria: The diversification of tourism products as an alternative to mass tourism (in ఇంగ్లీష్). diplom.de. p. 24. ISBN 9783832492816. Retrieved 18 February 2019.
  49. ↑ "CIA World Factbook". Archived from the original on 14 మే 2011. Retrieved 31 January 2020.
  50. ↑ "Barómetro Autonómico (III), (Comunidad autónoma de Canarias)" (PDF) (in స్పానిష్). Centro de Investigaciones Sociológicas. 2012. Archived from the original (PDF) on 2016-05-18. Retrieved 2019-09-23.
  51. ↑ "Según la Página Web del Gobierno de Canarias". Archived from the original on 28 డిసెంబరు 2009. Retrieved 19 మార్చి 2020.
  52. ↑ Pliny the Elder. "Book 6 Chapter 37". Natural History : 77–79 AD (in ఇంగ్లీష్). Translated by Bostock, John. Retrieved 22 April 2017.
  53. ↑ Hogan, C. Michael. Burnham, Andy (ed.). "Chellah". Megalithic.co.uk. The Megalithic Portal. Retrieved 26 April 2010.
  54. ↑ "Old World Contacts/Colonists/Canary Islands". Archived from the original on 3 June 2008.
  55. ↑ Benjamin, Thomas (2009). The Atlantic World: Europeans, Africans, Indians and their shared history, 1400–1900. Cambridge University Press. p. 73.
  56. ↑ John Mercer, The Canary Islanders: their prehistory, conquest, and survival (1980).
  57. ↑ Randi W. (December 12, 2006). "Dyeing with Lichens & Mushrooms". blog.mycology.cornell.edu. Retrieved August 22, 2019.
  58. ↑ John Mercer (1980), The Canary Islanders : their prehistory, conquest, and survival, p. 236, Collings.
  59. ↑ "El comercio canario-americano en el siglo XVIII (I parte)". Canariascnnews.com. Archived from the original on 7 జూలై 2018. Retrieved 8 నవంబరు 2017.
  60. ↑ "The Spanish of the Canary Islands". Personal.psu.edu. Archived from the original on 6 జూన్ 2011. Retrieved 26 April 2010.
  61. ↑ "Handbook of Texas Online – Canary Islanders". Tshaonline.org. Retrieved 26 April 2010.
  62. ↑ "Los Isleños Heritage & Cultural Society website". Losislenos.org. Archived from the original on 7 May 2010. Retrieved 26 April 2010.
  63. ↑ "Isleños Society of St. Bernard Parish". Americaslibrary.gov. Archived from the original on 7 అక్టోబరు 2009. Retrieved 19 మార్చి 2020.
  64. ↑ "THE SPANISH OF THE CANARY ISLANDS". www.personal.psu.edu. Archived from the original on 20 మార్చి 2012. Retrieved 31 January 2020.
  65. ↑ "Montesinos Sirera, Jose Luis and Jurgen Renn (2004) Expeditions to the Canary Islands in the romantic period (1770–1830)". Humboldt.mpiwg-berlin.mpg.de. Archived from the original on 31 January 2006. Retrieved 26 April 2010.
  66. ↑ León Álvarez, Aarón. "La represión franquista en Canarias: una guerra de 40 años". canariasahora (in స్పానిష్). Retrieved 18 January 2017 – via eldiario.es.
  67. ↑ James B. Minahan (2002), Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World, p. 377, Greenwood.
  68. ↑ "Parlamento de Canarias - Parlamento de Canarias". www.parcan.es. Archived from the original on 18 మార్చి 2020. Retrieved 31 January 2020.
  69. ↑ Julio Sánchez Rodríguez. "San Marcial de Rubicón y los obispados de Canarias" (PDF) (in స్పానిష్). Archived from the original (PDF) on 3 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 24 May 2016.
  70. ↑ La Junta Suprema de Canarias. Volumen I. Buenaventura Bonnet y Riveron. Real Sociedad Económica de Amigos del País de Tenerife, Editorial: Editorial Interinsular Canaria SA, publicado en Santa Cruz de Tenerife en 1980 (reedición de 1948) Páginas 104–106
  71. ↑ "Archivo Intermedio Militar de Canarias. Gobierno de España" (in స్పానిష్). Archived from the original on 2017-02-22. Retrieved 5 April 2017.
  72. ↑ "La Diócesis de San Cristóbal de La Laguna en los inicios del siglo XIX: el Obispo Folgueras Sión, el Cabildo Catedral y la jurisdicción eclesiástica" (in స్పానిష్). Archived from the original on 2018-06-17. Retrieved 2020-03-19.
  73. ↑ "Capital de facto de Canarias" (in స్పానిష్). Archived from the original on 2009-01-05. Retrieved 2020-03-19.
  74. ↑ "Pleito Insular; Autonomía y Nacionalidad". Gran Enciclopedia Virtual Islas Canarias (in స్పానిష్). Archived from the original on 2020-04-22. Retrieved 2020-03-19 – via www.gevic.net.
  75. ↑ "Su Origen". Gran Enciclopedia Virtual Islas Canarias (in స్పానిష్). Archived from the original on 2018-11-10. Retrieved 2020-03-19 – via www.gevic.net.
  76. ↑ 76.0 76.1 "Estadística del Padrón Continuo a 1 de enero de 2019. Datos a nivel nacional, comunidad autónoma y provincia". Retrieved 20 February 2020.
  77. ↑ 77.0 77.1 "Estadística del Padrón Continuo a 1 de enero de 2019. Datos a nivel nacional, comunidad autónoma y provincia (Canarias)". Retrieved 20 February 2020.
  78. ↑ "Interactivo: Creencias y prácticas religiosas en España". Lavanguardia.com.
  79. ↑ "Pedro de San José Betancurt, Santo". Es.catholic.net.
  80. ↑ "José de Anchieta, Santo". Es.catholic.net.
  81. ↑ 81.0 81.1 81.2 81.3 81.4 81.5 81.6 81.7 Tenerife, La Opinión de. "Un 5% de canarios profesa una religión minoritaria". Laopinion.es.
  82. ↑ Tenerife, La Opinión de. "Los musulmanes de la Isla constituyen la primera Federación Islámica de Canarias". Laopinion.es.
  83. ↑ "Frecuencias marginales unidimensionales del estudio 2956.5.0". Cis.es.
  84. ↑ Agustín Monzón (26 June 2018). "La Graciosa se convierte en la octava isla de Canarias". El Independiente (in స్పానిష్). El Independiente. Archived from the original on 16 ఏప్రిల్ 2019. Retrieved 3 December 2019.
  85. ↑ Morris, Hugh. "Nine fascinating facts about the newest Canary Island". The Telegraph (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2019-12-03.
  86. ↑ "El Senado reconoce a La Graciosa como la octava isla canaria habitada". La Vanguardia (in స్పానిష్). 2018-06-26. Retrieved 2019-12-03.
  87. ↑ "Statistics". Gobiernodecanarias.org. Archived from the original on 26 మార్చి 2010. Retrieved 4 ఏప్రిల్ 2022.
  88. ↑ Santamarta, Juan; Rodríguez-Martín, Jesica (1 January 2013). INTRODUCTION TO WATER PROBLEMS IN CANARY ISLANDS. pp. 169–179. Retrieved 31 January 2020 – via ResearchGate.
  89. ↑ Custodio, Emilio; Albiac, José; Cermerón, Manuel; Hernández, Marta; Llamas, M. Ramón; Sahuquillo, Andrés (1 September 2017). "Groundwater mining: benefits, problems and consequences in Spain". Sustainable Water Resources Management. 3 (3): 213–226. doi:10.1007/s40899-017-0099-2. Retrieved 31 January 2020 – via Springer Link.
  90. ↑ Soo Kim, Travel writer. "The Canary Islands could become the next holiday hotspot to introduce a tourist tax". The Telegraph. Retrieved 31 January 2020.
  91. ↑ "Spain's Repsol gets long awaited green signal to explore off Canary Islands". Spain News.Net. 13 August 2014. Archived from the original on 14 ఆగస్టు 2014. Retrieved 13 August 2014.
  92. ↑ "Repsol completes its exploration well in the Canary Islands - repsol.com". Repsol.com. Archived from the original on 20 డిసెంబరు 2016. Retrieved 8 డిసెంబరు 2016.
  93. ↑ "Página Web Oficial de Turismo de Tenerife; El Teide". Webtenerife.com. Archived from the original on 16 జనవరి 2010. Retrieved 18 మార్చి 2020.
  94. ↑ Territorial status of EU countries and certain territories – European Commission, retrieved 18 December 2018
  95. ↑ "Número de turistas por isla en Canarias España 2017 – Estadística". Statista.
  96. ↑ "Canary Islands road map: Spain – Multimap". Multimap.de. Archived from the original on 18 August 2013. Retrieved 21 January 2010.
  97. ↑ "Cabildo announce changes to reduce massive traffic jams caused by GC1 daytime resurfacing work | The Canary - News, Views & Sunshine". Archived from the original on 31 జనవరి 2020. Retrieved 31 January 2020.
  98. ↑ "Arona leads fight against south's "unbearable" traffic jams". Tenerife News - Official Website. 2 July 2017. Archived from the original on 31 జనవరి 2020. Retrieved 31 January 2020.
  99. ↑ "Traffic - Information about the trafic on Canaria". www.canariainfo.com. Archived from the original on 7 సెప్టెంబరు 2017. Retrieved 31 January 2020.
  100. ↑ "Airport traffic". Archived from the original on 30 ఆగస్టు 2010. Retrieved 22 మార్చి 2020.
  101. ↑ "AENA statistics for 2012" (PDF). Estadisticas.aena.es. Archived from the original (PDF) on 2019-08-08. Retrieved 2020-03-22.
  102. ↑ "Passengers in airports". Archived from the original on 13 నవంబరు 2010. Retrieved 22 మార్చి 2020.
  103. ↑ "TURISTAS EXTRANJEROS ENTRADOS SEGÚN PAIS DE ORIGEN, POR ISLAS. 1997–2001". Gobiernodecanarias.org. 22 January 2003. Archived from the original on 22 January 2003.
  104. ↑ "Freight traffic". Archived from the original on 30 ఆగస్టు 2010. Retrieved 22 మార్చి 2020.
  105. ↑ "04-CAPITULO 4-2006" (PDF). Archived from the original (PDF) on 31 మార్చి 2010. Retrieved 22 మార్చి 2020.
  106. ↑ "Gran Canaria Train". Playa-del-ingles.biz. Archived from the original on 18 మే 2010. Retrieved 26 ఏప్రిల్ 2010.
  107. ↑ "Aprobado el avance del proyecto del tren del norte de Tenerife con 7 paradas entre Los Realejos y S/C". Canarias7. Archived from the original on 18 జనవరి 2017.
  108. ↑ "Airports by passenger traffic, 2010, July". Archived from the original on 30 ఆగస్టు 2010. Retrieved 22 మార్చి 2020.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=కానరీ_దీవులు&oldid=4334332" నుండి వెలికితీశారు