Hualien

Hualien (u sulit nu Hulam: 花蓮市)

a sakuwan ku Hualien(花蓮縣).

u siwkay

Hualien a sakuwan ku Hualien.kumud nu kalesakan, 29.31 km². （kalesakan nu linpanti 0 km², kalesakan nu pawliwti 0.22 km²）, u kasabinawlan, 53,601 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 21,389 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 13,788 ku ingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 26%(Pangcah, Sakizaya) ku kasabinawlan. u tademaw ilabu nu siyang u paylang ku alumanay. u tapang nu Hualien city sa(2017) ,ci Weijiasian (Hulam: 魏嘉賢), siyancumin a izang ciniza.

tapang nu Hualien city

魏嘉賢，台灣政治人物，中國國民黨籍，現任花蓮市市長，曾任三屆花蓮縣縣議員。2016年代表國民黨參與因時任花蓮市長田智宣逝世而舉行的市長補選，以五成四得票率擊敗民進黨提名的田智宣遺孀張美慧而當選。

nikasakuwakuwan

Hualien mala 45 a cuwen atu 12 ku niyazu’.

kina 12 a niyazu’sa, Cibarbaran（主農部落）, Cipawkan（德安部落）, Cikep（幾可普部落）, Tuwapun（華東部落）, Singsiya（新夏部落）, Kenuy（根努夷部落）, Ciku（磯固部落）， Sakul（撒固兒部落）, Takubuwan Sakul（達固部灣撒固兒部落）, Lasutan（拉署旦部落）, Kanian（嘎尼按部落）, Tasutasunan（達蘇達蘇湳部落）

lahud

cacay bulad	sabaw tusa bulad	tulu bulad	sepat bulad	lima bulad	enem bulad	pitu bulad	walu bulad	siwa bulad	cacay bataan bulad	sabaw cacay bulad	sabaw tusa bulad	laled lahud	mihca
18.0	18.4	20.2	22.7	25.1	27.1	28.5	28.2	26.8	24.8	22.2	19.3	23.4	1981-2010

u Sakizaya a niyazu’

katuud ku Sakizaya a tademaw itini, yadah ku niyazu'. u Sakizaya a niyazu' sa ,u Sakul, u Takubuwan Sakul , u Tasutasuna, u Lasutan, u Tuapun atu Singsiya.

Hualien(Hualien(花蓮市)（臺灣話：Hua-lian-chhī；臺灣客家語四縣腔：faˊ lienˇ sii，海陸腔：faˋ lien shi+；撒奇萊雅語：Nabakuwan；阿美語：Kalinko），為花蓮縣治及縣內唯一的縣轄市，位於臺灣花蓮縣東部北段，花東縱谷北側的開口處，北接新城鄉，南毗吉安鄉，西鄰秀林鄉，東臨太平洋（菲律賓海），全市下轄44個里，且共分為6個聯合里。

Hualien/Kalingku(花蓮市), Taywan a kamu：Hua-lian-chhī, Taywan a sakuwan ngayngay a se-kamu, ；臺灣客家語四縣腔：faˊ lienˇ sii，ngayngay nubayu’ay a hekal a ngiha, faˋ lien shi+, Sakizaya a kamu, Nabakuwan, Amis a kamu, Kalingko, u Kaingku dada’ ku mikuwanay kukenis a niyazu’, tini i Kalingku nuwalian tu satipan a kenis, Kalingku a sahelung(縱谷) tu pasamisan tu sacumudan, nuwamisan mitules tu Masikasik(新城鄉), a sakuwan, nutimulan micapi tu Usinu(吉安鄉), satipan u belaw u Siu-lin-siang, micapi tu nuwalian a bayu, Fey-lu-bin a bayu, hamin tuse a sakuwan sepat bataan izaw ku sepat a kasasiniyazu’, pulung han enem ku pulung nu kasasiniyazu’(里).

面積為29.4095平方公里，與毗臨的新城鄉皆為全縣面積最小的鄉鎮；人口約為10.2萬人，為宜花東地區的人口第二大城（僅次於臺東市），人口密度則為花東第一；在全國所有縣轄市之中，是全國面積次小、人口第三密集的縣轄市。Hualien(花蓮市)與毗鄰的吉安與新城兩鄉共組成的微型都會區，粗估約20萬人口，在台灣都會區中則排在第8位。

u hekal 29.4095 pin-bang-kung-li, micapi tu Masikasik a kenis pulung sakuwan a hekal u sa adidi’ay a nuyzu’ , tademaw pakalatu 10.2 mang, i Kalingku a kakitizaan sakatusa tabakiay a niyazu’ a tademaw, sakatusa Pusung a kuwan, u sakatuuday i tini i Kalingku, i Kalingku hamin i sakuwan a tuse, u saadidi’ay sakatusa a didi’y a hekal nu hamin nu kanatal, u sakatulu a sakuwan a niyazu’ a tademaw, Hualien/Kalingku(花蓮市) atu biyaw tuYusinu atu Masikasik tusa a kasiniyazu’an pulung tu sakasaniyazu’an tu kakitizan, u piasip tu tademaw pakala tu tusa bataan mang, i Taywan a tuse a kakitizaan pasilut(排在)tu ngangan u sakawalu kakatuud nu tademaw.

laylay歷史

花蓮古稱「奇萊」，是阿美族稱其為「Sakiraya」取「kiray」的音譯，1909年花蓮地區脫離台東獨立設治。本市前身為鯉浪港，位於美崙溪口。亦稱新港，此名係與花蓮溪口的花蓮港舊港（南濱仔）相對。

Hualien/Kalingku(花蓮市) sasumamadan Kilay han pangangan, “Sakiraya” han nu Amis, “kiray” han a pakungiha, 1909 a mihcaan Hualien/Kalingku(花蓮市) a kakitizaan malaliyas tu Pusung sakaku a patizeng a mikuwan, uynian a tuse i ayaw u Li-lang a minatu, i tini i Pazek sacumut sauwac, Sin-kang han ku ngangan uynin a sakasingangn atu Kalingku sacumut nu sauwac u Kalingku a minatu(港) atu malumanay a minatu “ Nan-bin-zay” masasuayaw.

hekal a lala’(地理)

亦有部分人認為，花蓮和加拿大第三大城溫哥華有幾分相似，如：在地形結構(兩城皆位於太平洋兩端板塊的斷層帶上，以致地震頻仍)、坐落位置(兩城皆為單面毗山、單面傍海，其餘兩面接內陸平原)、水文(兩城皆位於大河下游的沖積平原上)以及東、西經度呈對比(東、西經120度)洋流(兩城皆有暖流流經，分別為黑潮和阿拉斯加暖流，冬暖夏涼)。

hizasa hawsa iza henay ku zumaay a tademaw, Hualien/Kalingku(花蓮市) atu Ciya-na-ta sakatusa tabakiay a tuse tu Wen-ke-hua masasengi (相似), mahiniay(如) kunikasa lala’an ” tusaay a tuse i tini i wali bayu tusaay a kasaba’tu, hina ninelay, kakitizaan i tini i tusaay a tuse tu atu micapi tu buyu’ misuayaw tapiingan misuayaw tu bayu, u zuma tusa a nu ayawan matadulas tu enal a tukus, caculilan nu nanum tusaay a tuse i tini i talawadaw i sasa’ay tu kalikidan kasaupu kasaenalan(沖積平原) i tini i nuwalian satipan tele’ tu 120 du, u culil nu bayu, tusa izaw ku lababay(暖流) tatelek culil nu nanum, pasazuma’ u salikiday nanum nu bayu atu A-la-se-ciya tu a babaay a likit nu nanum kasienawan akuti’ saepi tu lalut.

在降水方面，兩城之乾、濕季較不明顯，花蓮夏季降雨量略多於冬季，溫哥華則反之。除上述之外，公共工程相似點尚有臨港優勢(兩城皆有國際港)、機場坐落(皆不在兩市的行政區劃內，而是坐落於毗鄰的行政區)等因素。

i kaselep(降水) nu nanum hawsa tusaay a tuse makedal kasemetan a puu’ mahapinang maazih, Hualien/Kalingku(花蓮市) lalut u kaudadan kayadahan kunu kasienawan a udad, Wen-ke-huwa masasubelih caay kunian dada’, kapulungan tu nisangan a kawaw misengiay tu izaw henay ku capiay a minatu kakapah, tusaay a tuse nu kitakitay a minatu, pahikukian i tini i cayay a tuseay lalabu a sakuwan a kenis,a tini aca i belaw nu pikawawan sakuwan a kakitizaan a kahini.

liwliw nu lala’(地形)

Hualien(花蓮市)地形全境多為沖積平原地形，約佔了全市的九成。僅西側的國福里與秀林鄉水源村交界處和市中心的美崙山有不足100公尺的丘陵，約占全市面積一成左右。

Hualien/Kalingku(花蓮市) liwliw a kakitizaan hamin u macebesay ku enal nu liwliw, macalepay pakala tu waliay a kaahebal nu hamin nu tuse, uynian u satipan tu Sakul atu Siw-lin-siang a kenis Suy-yuan a niyazu’ cacaluwayay atu angangan nu tuse u Pazik u buyu’ caay katumes tu cacay lasubu a depah mahamin u hekal nu tuse pakala tu cacay a takatakaw.

Hualien(花蓮市)主要的水分別為吉安溪(荳蘭溪)跟美崙溪。吉安溪位於台灣東部，又稱荳蘭溪，為一縣市管河川，幹流長度11.40公里，流域面積42.16平方公里，七腳川溪為主要支流，分布於花蓮縣中北部，主要位於Hualien(花蓮市)南端及吉安鄉北部。

Hualien/Kalingku(花蓮市) u angangan a nanum palisit(分別) u Yusinu a sauwac Natawlan a sauwac atu Kenuy a sauwac. Yusinu a sauwac tini i nuwaliyan nu Taywan, pangangan hantu Natawlan a sauwac, u cacay a kenis tuse a sakuwan a sauwac, u nikalikit katanaya’ 11.40 kung-li, kalikiday a hekal nu nanum 42.16 ping-bang kung-li, Cikasuwan a sauwac u angangan nu culil nu nanum, maliwasak i tini i Kaliku a sakuwan tu tepan nuwamisan, angangan tini i Kaliku nutimulan atu Yusinu a keni tu nuwamisan.

主流發源於標高1,321公尺之秀林鄉吉安山東側，向東南東流經慶豐、勝安、宜昌等村後，成為分隔吉安與花蓮的界溪，吉安溪橋為最靠近出海口的橋樑，於南濱公園附近注入太平洋。

u culil nu sauwac a lalengawan a katalakaw nu nanum 1,321 kung-ce a depah tu Siw-lin a kenis nutumulan nu Yusinu, pasayza i nuwalian nutimulan nuwalian malikit micaliway tu Cing-bung, Sen-an, Yi-cang a kasaniyazu’ mala u masalaep tu Yusinu atu kacacakiwayay a sauwac nu Kalinku , Yusinu a sauwac a sangaw u micapiay tu sangaw nu sacumud tu bayu i Nan-ping a aidangan micapi sacumud nu walibayu.

美崙溪舊稱「砂婆礑」，流程全長19.58公里，集水區面積72.54平方公里，流貫Hualien(花蓮市)，水源來自沙婆礑山，位於花蓮縣秀林鄉水源村，海拔1,120公尺，Hualien(花蓮市)為美崙溪沖積扇平原，其沖積扇扇端逼近吉安、Hualien(花蓮市)、嘉里一線，美崙溪最後於花蓮港南側注入太平洋。

Pazik a sauwac malumanay a ngangan Sa-pu-dang han, u saculil hamin katanaya’ 19.58 kung-li, pisubedan tu nanum u heka l72.54 ping-bang-kung-li, matusul tu Hualien/Kalingku(花蓮市), u nanum namakay sa Sa-pu-dang ngay a buyu’, tini i Kalingku Siw-ling-sang Suay-yuan a niyazu’, katalakaw 1,120 depah, Hualien/Kalingku(花蓮市) nu Pazik a sauwac kalikit kasaupu a masaenal, nu zuma malikid masacebal macapi tu Yusinu Hualien/ Kalinku Kaliyawan a kasazazan, Pazik a sauwac, sazikuzay tini i Kalinku minatu u satimulan micumud tu walibayu.

美崙溪自上游挾帶的礫岩，在經過溪水不斷沖刷後，形成細小的砂質，隨著盛行風向及洋流(黑潮)，在北濱公園一帶形成天然沙灘，可供旅客及居民遊憩。

Pazik a sauwac namakay i papaw mikelid tu balas a ba’tu, micliway tu nanum nu sauwac lalid sa malikid hawsa malau a didi’ay a liken(砂質) kilul tu nikabangbang(盛行) pasayza i likid nu bayu “ tu salikiday a bayu”, Bey-bey a aidangan mala u lahaday a likelikenan, pawapen tu miidangay misalamaay a labang a tademaw.

nu demiad(氣候)

依中央氣象局自民國80年至109年間之資料統計分析結果，本市全年平均最高氣溫為27.1℃，平均最低氣溫為21.0℃，屬熱帶季風氣候。本市平均年降水量達1,844公厘，平均降雨日數為133天，主要降雨月份為7月至10月間。受颱風或午後西南風所產生的熱對流影響所致，Hualien(花蓮市)年平均相對濕度為77.8%。

i cung-yang-zy-sing-cuy namakay pitu bataan a mihcaan katukuh cacay lasubu izaw ku siwa amihcaan i lahecian pulung tu nisulatan, uyni a tuse paymihcaan palalecad satalakaway a kuti’ 27.1℃, plalecad saadidi’ay a aakuti’ 21.0℃, tungusay caledesay a bali nu demiad. uynian a tuse palalecd kaudad nu paymihcaan katukuh 1,844 kung-li, palalecad tu kaudad nu demiad 133 a demiad, angangan kaudad nu demiad pituay a bulad katukuh cacay bataan a demiadan, mamapaliyus tu mamin malahu hawsa palilid nu satipan nutimulan akuti’ nu bli, Hualien/ Kaliku (花蓮市)nu tuse paymihcaan palalecad tu suemed(相對濕度) 77.8%.

binacadan(族群)

目前Hualien(花蓮市)的族群組成有漢族、平埔原住民族、阿美族、太魯閣族、賽德克族、撒奇萊雅族及少數外籍人士等。根據Hualien(花蓮市)戶政事務所統計，就107年全年原住民總人口數而言，設籍於Hualien(花蓮市)的原住民總人數為12,539人，約佔全市的一成之多。

imahini(目前) Hualien/Kalingku(花蓮市) a binacadan uyni saupu izaw ku layak a tademawan Ping-pu a yuan-cu-mi-cu, Amis binacadan, Ta-lu-ku binacadan, Say-te-ce’ a binacadan, Sakizaya a binacadan atu caay katuud nutaway kanatal a tademaw, duduc(根據) tu Hualien/Kalingku(花蓮市) hukusiw(戶政事務所) u mipulung niasipan, tini i cacay lasubu a mihcaan paymihcacan yincumin pulung nu tademaw i tiniay a Hualien/Kalingku(花蓮市) a kika nu yincumin pulung nu tademaw 12,539 ku tademaw, macalap u pulung nu tuse 10% a kakatuud(約佔全市的一成之多).

sakalukan(農業)

Hualien(花蓮市)首重振興工商，故農業發展並不及縣內其他鄉鎮發達，市內的第一級產業用地多位於西北側的國強里、國慶里及國福里一帶。主要以栽植花蓮薯、玉米、青辣椒、稻米、紅藜、柑橘等經濟作物為主，及少數的魚塭。

Hualien/Kalingku(花蓮市) saayaway a palekal tu malukay atu misiwbayay, uyni u malukay palahad caay pakaletep(並不及) tu nu zumaay a kenis kacakat, labu nu tuse saayaway nilaculan tu nikalukn a lala’ i tini yamin i satipan nuamisan tu uynian tiniay Kuo-cang-li, Kuo-cen-li, Kuo-bu-li. angangan paluma tu tubah nu Kalinku kuhkuh landuway a daydam tipus usal(紅藜), mami uangangan sa uyni u palumaan a sakikalisiw, atu caay kayadah ku nipahapayan tu butung.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan