Luchtskip

Een Luchtskip (düütsk: Luftschiff) is een Luchtfoartjuuch, dät sik ap dät Prinzip "Lichter as Lucht" gruundet un - tou Unnerskeedenge fon n Ballon - goud stjuurd wäide kon. Foar groote Luchtskiepe wuude as Dreege-Gas aleer Woaterstof bruukt, däälich is dät maasttieds Helium. Litjere Luchtskiepe oarbaidje oafter mäd Heet-Lucht.

Fergeenhaid

Ju Äntwikkelenge begon al in't 19. Jierhunnert. Moorere Fersäike, Luchtskiepe mäd naue Stjuurenge tou bauen, slumpeden nit. Dät eerste äächte Luchtskip wuude in 1884 foar't Frantsööske Militär baud un hiet uk La France. Dät hiede een Loangte fon 50,42 Meetere. Uum 1900 wuude uk in uur Lounde ju Äntwikkelenge in Gong sät. Monken uurswäkke in Düütsklound (t.B. Luftschiffbau Zeppelin), un in do Fereende Stoaten fon Amerikoa (t.B. Goodyear).

Man ju groote Tied waas in dän eerste Haaldeel fon't 20. Jierhunnert. Do groote Ferkiers-Luchtskiepe domoals wuuden mäd Woaterstof fäld, un uk wan dät domoals al ploand waas, ap Helium uumetoustiegen, wuude dät eerste ätter ju groote Tied uumesät.

Dät roate oaber moorere sweere Uunfaale. So Besunners beoachted wuude ju Hindenburg-Katastrophe, as ap n 6. Moai 1937 die Zeppelin LZ 129, naamd "Hindenburg", bie'e Loundenge in Lakehurst (New Jersey, USA) in Bround koom un 35 fon do 97 Ljuude in't Luchtskip stoorwen. Dät Uungluks-Luchtskip waas mäd een Loangte fon 245 Meetere al groot nouch baud, uum bolde ap Helium-Bedrieuw uume tou stiegen, man noch wuude dät mäd Woaterstof bedrieuwen, sodät dät n läipen Bround reeke kuude. Buppedät koom ju Äntwikkelenge fon Fljoogere in Gong, do bolde ne haagere Betjuudenge hieden. Deeruum roate dät ätter 1940 foar loange Tied neen groote Ferkiers-Luchtskiepe moor.

Bloot in dän militäriske Beriek, besunners fon do Fereende Stoaten fon Amerikoa, man uk fon ju Sowjet-Union un uurswäkke, wuuden ätter dän twäide Waareldkriech noch fääre Luchtskiepe iensät. Wichtich waas deerbie noch aaltied Goodyear. In dän militäriske Beriek häd dät Luchtskip oaber sänt Ounfang fon do 1960er Jiere neen wuddelke Betjuudenge moor.

Foar Jiertjaande wuuden also man litje Luchtskiepe as Rekloame-Dreegere baud, Grootprojekte wuuden toumäts ountoacht, man foar Jiertjaande nit uumesät.

Man ju wichtige Düütske Luchtskip-Firma Zeppelin kuude fääre daach uurlieuwje, uumdät ju uur hiere Dochter-Firmen uk uurs nouch Jäild fertjoonje kuude. Luchtskiepe hiede ju Firma sänt 1940 nit moor bedrieuwen. As in do 1990er Jiere nu wier ju näie Äntwikkelenge fon groote Luchtskiepe begon, bedeeligede sik uk die oolde Zeppelin-Konzern, in dän sien Traditsjoon sik ju näie Firma Zeppelin Luftschifftechnik deeruum sjucht. Sänt dän 18. September 1997 fljooge Luchtskiepe fon'e Bauriege Zeppelin NT. Uk ju Amerikoanske Firma Goodyear wol ju oaine Häärstaalenge apreeke un häd sänt 2014 Zeppelin NT-Luchtskiepe in hiere Flotte. Man die Zeppelin NT is mäd 75 Meetere een fuul litjer Modell as do oolde Zeppeline. Deerfoar kon hie fonsäärm uk minner Fracht un Ljuude in'e Lucht brange.

In't Fereende Köönichriek rakt dät uk wier een groot Projekt: Mäd dän Airlander wäd een sonaamd Hybrid-Luchtskip äntwikkeld, dät Luchtskip-Technik (Apdrift truch Dreege-Gas) un Fljooger-Technik (Aerodynamiske Apdrift) kombiniert. In 2016 flooch die Airlander 10, mäd een Loangte fon 92 Meetere un een Bratte fon 42 Meetere, foar't eerste Moal, man dät roate n poor Pannen. Nu wäd die Airlander 50 baud, die noch gratter wäide skäl.

Dät eerste Luchtskip La France fon 1884
Dät groote Ferkiers-Luchtskip LZ 127 ("Graf Zeppelin)
N littik Rekloame-Luchtskip
Dät näie Hybrid-Luchtskip "Airlander 10" in 2016