Pređi na sadržaj

Sokobanja

Koordinate: 43° 38′ 22″ S; 21° 52′ 10″ I / 43.639333° S; 21.869333° I / 43.639333; 21.869333
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Sokobanja
Kolaž
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugZaječarski
OpštinaSokobanja
Stanovništvo
 — 2022.7.188
Geografske karakteristike
Koordinate43° 38′ 22″ S; 21° 52′ 10″ I / 43.639333° S; 21.869333° I / 43.639333; 21.869333
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Sokobanja na karti Srbije
Sokobanja
Sokobanja
Sokobanja na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj18230
Pozivni broj018
Registarska oznakaZA

Sokobanja je gradsko naselje i sedište istoimene opštine u Zaječarskom okrugu. Prema popisu iz 2022. u naselju je bilo 7.188 stanovnika (prema popisu iz 2011. bilo je 7.982 stanovnika).

Geografija

[uredi | uredi izvor]
Sokobanjska Moravica

Nalazi se na visini od oko 400 m nadmorske visine. Kroz Sokobanju protiče reka Sokobanjska Moravica. Poznata je turistička odrednica za rekreativni, a posebno banjski turizam. Nalazi se između karpatskih i balkanskih planina, Rtnja i Ozrena. Za Sokobanju su vezani i Lepterija, izletište koje se nalazi uz Sokobanjsku Moravicu, i poznati srednjovekovni grad — Soko Grad (banjski). U blizini banje nalazi se vodopad Ripaljka, koji je periodičan i visok je dvadesetak metara. Sokobanja je poznata po manifestaciji „Prva harmonika”, tradicionalnom takmičenju harmonikaša koje se održava svake godine krajem avgusta.

Ovde se nalaze Termomineralni izvori Sokobanje.

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Prvi put je pomenuta 1690. godine, prvi put je opisana 1737, kada se kaže da ovde dolaze Turci čak iz Azije. Posle Prvog svetskog rata je imala najmanje posetilaca, dok 1932. nije otkrivena radioaktivnost njenih izvora.[1]

Organizovani banjski turizam počeo je 1837. godine, za vreme knjaza Miloša Obrenovića.[2] Još i danas u centru naselja na korzou je Milošev konak. Neki od poznatih posetilaca su bili Isidora Sekulić, Stevan Sremac, Ivo Andrić i Branislav Nušić.[3]

U Moravici je bilo i kvalitetnih rakova, pre Prvog svetskog rata su stigli čak i do bečkog dvora. Nakon prekida, njihov izvoz je ponovo počeo 1934.[4]

Demografija

[uredi | uredi izvor]

U naselju Sokobanja živi 6058 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 45,94 godina (44,23 kod muškaraca i 47,47 kod žena). U naselju po popisu iz 2022. ima 8544 stana od kojih je 3426 naseljenih.[5]

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Demografija[6]
Godina Stanovnika
1948. 3.370
1953. 3.984
1961. 4.227
1971. 5.554
1981. 7.204
1991. 8.439 8.283
2002. 8.407 8.729
2011. 7.982
2022. 7.188
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[7]
Srbi
  
8.059 95,86%
Romi
  
112 1,33%
Crnogorci
  
61 0,72%
Makedonci
  
24 0,28%
Jugosloveni
  
15 0,17%
Goranci
  
10 0,11%
Albanci
  
9 0,10%
Vlasi
  
8 0,09%
Hrvati
  
7 0,08%
Muslimani
  
7 0,08%
Mađari
  
4 0,04%
Slovenci
  
3 0,03%
Ukrajinci
  
2 0,02%
Bugari
  
2 0,02%
Česi
  
1 0,01%
Slovaci
  
1 0,01%
Rusini
  
1 0,01%
Bošnjaci
  
1 0,01%
nepoznato
  
50 0,59%


Domaćinstva
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Poznate ličnosti vezane za Sokobanju

[uredi | uredi izvor]
Spomen česma posvećena Ljubi Didiću

Zanimljivosti

[uredi | uredi izvor]

Ivo Andrić, Branislav Nušić, Meša Selimović, Stevan Sremac, Isidora Sekulić, Dobrica Erić — samo su neke od znamenitih ličnosti koje su odsedale u Sokobanji, koja je od davnih dana važila za boemsko mesto i mesto susreta umetnika, pisaca, slikara, reditelja, glumaca itd.[9]

Ivo Andrić je za vreme Drugog svetskog rata živeo i pisao u Sokobanji u svojevrsnoj izolaciji zbog toga što je kao predratni diplomata odbio da sarađuje sa Nemcima. U hotelu Moravica postoji spomen-soba Ive Andrića, u apartmanu 144 u kome je uvek odsedao kada je posećivao Sokobanju.[9]

"Ja ne znam čega stvarno ima ovde, ali znam da posle 15-20 dana boravka u Sokobanji radim celu godinu u Beogradu kao preporođen. Ovde u Sokobanji, gledajući ovu raskoš prirode, ovu lepotu svetlosti zemlje i neba, često me obuzme neka neobjašnjiva tuga ili zanos, pa sam tako opušten razmišljao kako bi bilo lepo, bar za trenutak, ponovo se vratiti romantizmu."

— Ivo Andrić, srpski i jugoslovenski književnik i diplomata Kraljevine Jugoslavije.[10]

Sokobanja,
Soko grad
dođeš star,
odeš mlad.

— Branislav Nušić, srpski književnik, pisac romana, drama, priča i eseja, komediograf, začetnik retorike u Srbiji i istaknuti fotograf amater.[11]

Legenda o Sokobanji

[uredi | uredi izvor]

Nekad, u vremena davna, silan velmoža, gospodar tvrdog Sokograda, jahaše kotlinom. Odjednom, smrači se nebo nad Ozrenom, sevnu munja sa Oštre čuke. Grunu grom i zadrhta zemlja sve do Šiljka na surom Rtnju. Podskoči uplašeni hat. Jahač pade sa konja i izgubi svest. Kada se gospodar Sokograda osvesti učini mu se da su mu sve kosti polomljene. Nije mogao na noge da se osloni. Ležao je tako i čekao smrt. Iznenada, začu klokot vodenog ključa. Polako i bolno se pridiže, da se bar žedan od sveta ne rastavi. Kada velmoža prvi gutljaj vode sa dotle vrela nepoznatog popi, u glavi mu se namah sve razbistri. Kad desnicu ruku u vodu stavi snaga u njoj ožive. Kada to gospodar tvrdog Sokograda vide, onako u odelu gospodskome, okupa se u kladencu i odmah ozdravi, pa se orno vrati u tvrdi grad. Odmah naredi da se kuća nad izvorom digne.

Zamalo, proču se glas o vodi isceliteljici na sve četiri strane sveta. Sa svih strana navali kljasto i bogaljasto, oni što im duša u nosu bejaše, da na ključu vode vidarice melemom svojim boljkama potraže. Ozdraviše mnogi od vode u kotlini među Ozrenom i Rtnjem. Oni što su najviše bolni bili tu i domove izgradiše.[12]

Galerija Sokobanja

[uredi | uredi izvor]

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ „Politika”, 4. jun 1940
  2. ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Sokobanja je Zeleno srce Srbije već 185 godina”. www.rts.rs. Pristupljeno 2022-06-21. 
  3. ^ Za Sokobanju privatizacija nije lekovita („Politika”, 6. januar 2017)
  4. ^ „Politika”, 6. jul 1935
  5. ^ Starost i pol, podaci po naseljima - Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine (PDF). Pristupljeno 9. 7. 2023. Beograd: : Republički zavod za statistiku. 2023. str. 514. ISBN 978-86-6161-230-5. 
  6. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  7. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  8. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 
  9. ^ a b „Znamenite ličnosti o Sokobanji”. sokobanjanadlanu.rs. 27. 2. 2018. Pristupljeno 23. 6. 2019. 
  10. ^ Živković, Marika (19. 12. 2015). „Sokobanja u očima Ive Andrića”. Južne vesti. Pristupljeno 23. 6. 2019. 
  11. ^ Janković, Suzana (19. 2. 2015). „Priča o..... Sokobanja, Soko grad — dođeš star, odeš mlad”. Portal Mladi. Pristupljeno 23. 6. 2019. 
  12. ^ Todorović, Stojan (2002). Sokobanjski spomenar. Sokobanja. 

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]