Grbavica (Novi Sad)

Grbavica
Grbavica;
	Grbavica
Administrativni podaci
Grad	Novi Sad
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 14′ 45″ S; 19° 49′ 59″ I / 45.2458° S; 19.833° I
	Grbavica Grbavica na karti Novog Sada

Grbavica je gradska četvrt Novog Sada.

Položaj naselja

Istočnu granicu Grbavice čini Bulevar oslobođenja, južnu Bulevar cara Lazara, severnu Futoška ulica, dok zapadnu granicu čine ulice Vojvode Knićanina, Atanasija Gereskog i Đorđa Servickog (po drugom tumačenju, ulice Vojvode Knićanina i Kolo srpskih sestara).

Susedne gradske četvrti su: Stari Grad na istoku, Sajmište na severu, Liman na jugu i Adamovićevo naselje na zapadu.

Mesne zajednice

U administrativnom smislu, Grbavica se nalazi u sastavu mesnih zajednica „Vera Pavlović“ i „7. juli“. MZ „Vera Pavlović“ obuhvata istočne delove Grbavice, dok MZ „7. juli“ obuhvata Adamovićevo naselje i zapadne delove Grbavice.

Stanovništvo

Prema podacima preduzeća JKP Informatika Novi Sad, na području Grbavice živi 14.120 stanovnika (2010. godina).^[1] MZ „Vera Pavlović“ ima 8.958 stanovnika, a MZ „7. juli“ 11.802 stanovnika. Veći deo stanovnika MZ „7. juli“ živi na Adamovićevom naselju, a manji deo na Grbavici.

Istorija

Grbavica je jedan od starijih delova Novog Sada. U 19. veku, područje Grbavice predstavljalo je gradsku periferiju, a tu je 1800. godine otvoreno Jevrejsko groblje, a zatim 1860. godine i Katoličko groblje.

Današnji naziv naselja nastao je početkom šezdesetih godina 20. veka (1960—1961), kada su na ovom prostoru, u današnjim ulicama Vojvođanskoj, Vladimira Nikolića i Vere Pavlović, podizani novi stambeni objekti. Pošto je trebalo ubrzano graditi stanove, tadašnji urbanistički inženjer Milan Cvetkov preuzeo je, u okviru saradnje između Novog Sada i Sarajeva, gotove projekte izrađene za sarajevski kvart Grbavicu. Tako je radni naziv stambenih planova prihvaćen među građanima kao ime za taj deo grada. Danas mnogi ovdašnji stanovnici ni ne znaju poreklo imena Grbavica.

Karakteristike naselja

Grbavica je izgrađena na aluvijalnoj terasi Dunava, sa nadmorskim visinama od 76 do 78 m, na nižim delovima leži na zasutim mrtvajama Dunava, a na višim na obalskim gredama, tako da je samo simbolično „grbava“. Uži deo Grbavice je pretežno stambeno područje, a nekadašnje niske kuće sada sve više zamenjuju nove višespratnice.

Ulica braće Ribnikar
Ulica Danila Kiša
Ulica Miše Dimitrijevića
Ulica Miše Dimitrijevića - oktobar 2006

Privreda, poslovanje, javni objekti

Na Grbavici se nalaze sledeći privredno-poslovni i javni objekti:

Elektrovojvodina
Novosadska toplana
JKP Stan
Limanska pijaca
Pošta 21102
Institut za topolarstvo
Dom zdravlja
Sedište mesne zajednice „Vera Pavlović"
Radio „Signal"

Obrazovanje

U naselju postoje sledeće obrazovne ustanove:

Visoka tehnička škola strukovnih studija
Srednja Elektrotehnička škola „Mihajlo Pupin"
Srednja Tehnička škola „Jovan Vukanović"
Srednja Medicinska škola "7. april" (nalazi se na granici Grbavice i Adamovićevog naselja)
Osnovna škola „Sonja Marinković"
Osnovna škola „Branko Radičević"
Škola za osnovno i srednje obrazovanje „Dr Milan Petrović", za decu ometenu u razvoju

Verski objekti i groblja

Na Grbavici se nalaze dva starija gradska groblja: Jevrejsko groblje (otvoreno 1800. godine) i Katoličko groblje (otvoreno 1860. godine). U produžetku Katoličkog groblja nalaze se Evangelističko, Reformatorsko i Avijatičarsko groblje, a navedena groblja od Katoličkog razdvaja takozvani slavoluk.

U naselju postoji Rimokatolička crkva svetog Roka iz 1801. godine, dok se na Katoličkom i Jevrejskom groblju nalaze Katolička odnosno Jevrejska kapela. Na Grbavici se takođe nalazi sedište protestantske verske zajednice Crkva Hrista spasitelja,^[2] a u toku je i izgradnja pravoslavne crkve.

Sport

U severnom delu Grbavice delovala je „Streljačka družina 1790", a 1945. godine je na terenima i prostoru strelišta osnovano Sportsko društvo „Eđšeg-Jedinstvo", sa 15 raznih sportskih sekcija. Zbog raznovrsnosti sportova i broja sekcija, ovo društvo je svrstavano u četiri najmasovnija sportska društva bivše Jugoslavije, odmah iza Crvene zvezde, subotičkog Spartaka i Partizana.

Ulice i saobraćaj

Neke od značajnijih ulica na Grbavici su:

Braće Ribnikar
Bulevar oslobođenja
Bulevar cara Lazara
Vojvode Knićanina
Vojvođanska
Gogoljeva
Danila Kiša
Lasla Gala
Miše Dimitrijevića
Puškinova
Futoška

Kroz samu Grbavicu je od 2014. godine prolazila autobuska linija br. 13. (Detelinara – Grbavica – Univerzitet), ali je to rešenje ukinuto 2021. Međutim, veliki broj linija (2, 6, 7, 9, 11A, 11B, 12, 52, 53, 54, 55, 56, 60, 61, 62, 64, 68, 69, 71, 72, 73, 74, 76, 77, 78, 79, 80, 84) prolazi granicama naselja, Bulevarom oslobođenja, Futoškom ulicom i Bulevarom cara Lazara.

Bulevar cara Lazara
Tolstojeva ulica
Puškinova ulica
Ulica braće Ribnikar

Izvori

^ „sponsor 9 | JKP Informatika[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 03. 10. 2018. g. Pristupljeno 08. 04. 2020. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
^ „Arhivirana kopija” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 15. 08. 2011. g. Pristupljeno 25. 01. 2011.

Literatura

Dr Dušan Popov, Grbavica, Enciklopedija Novog Sada, sveska 6, Novi Sad, 1996.
Dragomir Ljubinac, 30 godina Mesne zajednice „7. juli“ u Novom Sadu 1974-2004, monografija, Novi Sad, 2004.
Jovan Mirosavljević, Brevijar ulica Novog Sada 1745-2001, Novi Sad, 2002.
Jovan Mirosavljević, Novi Sad - atlas ulica, Novi Sad, 1998.
Milorad Grujić, Vodič kroz Novi Sad i okolinu, Novi Sad, 2004.
Zoran Rapajić, Novi Sad bez tajni, Beograd, 2002.

Vidi još

Gradske četvrti Novog Sada

Spoljašnje veze

[1] „sponsor 9 | JKP Informatika[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 03. 10. 2018. g. Pristupljeno 08. 04. 2020. Sukob URL—vikiveza (pomoć)

[2] „Arhivirana kopija” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 15. 08. 2011. g. Pristupljeno 25. 01. 2011.

[3] Naselje čija je gradnja u planu.

[Делимично-4] v Delom gradsko, a delom prigradsko naselje.

[Посебно-5] Statistički posebno naselje, ali se smatra delom građevinskog područja Grada Novog Sada.

[1]

[2]

[n 1]

[n 2]

[n 3]

p r u Gradske četvrti i prigradska naselja Novog Sada
Bački deo grada (južno od kanala DTD)	Avijatičarsko naselje Adamovićevo naselje Adice Almaški kraj Banatić Bulevar Vragova bašta Grbavica Depresija Detelinara Železnička kolonija Jugovićevo Kameničko ostrvo Kamenjar Kampus novosadskog univerziteta Liman Lipov gaj Mali Satelit (Tozinovac) Novi Sad na vodi^{[n 1]} Novo naselje (Bistrica) Pervazovo naselje Podbara Ribarsko ostrvo Rotkvarija (Žitni trg) Savina Sajlovo^{[n 2]} Sajmište Salajka (Slavija) Satelit Stari grad (Centar) Telep Tozin sokak Šarengrad Šonsi
Bački deo grada (severno od kanala DTD)	Veliki rit Vidovdansko naselje Gornje livade Klisa Mali Beograd Mišin salaš Rimski šančevi^{[n 2]} Slana bara Šangaj
Sremski deo grada	Petrovaradin^{[n 3]} (Alibegovac Bukovački plato Vezirac Karagača Mišeluk Novi majur Petrovaradinska tvrđava Podgrađe Petrovaradina Ribnjak Sadovi Stari majur Tekije Trandžament Širine Široka dolina) Sremska Kamenica^{[n 3]} (Artinjeva Bocke Donja Kamenica Glavica Gornja Kamenica Grigovac Mala Kamenica Paragovo Popovica Staroiriški put Tatarsko brdo Čardak)
Prigradska naselja	Bangladeš Begeč Budisava Bukovac Veternik Veternička rampa^{[n 2]} Kać Kisač Kovilj Ledinci Nemanovci Pejićevi salaši Rumenka Stari Ledinci Stepanovićevo Tankosićevo Futog Čenej
Industrijske zone	Industrijske zone u Novom Sadu
^ Naselje čija je gradnja u planu. ^ ^a ^b ^v Delom gradsko, a delom prigradsko naselje. ^ ^a ^b Statistički posebno naselje, ali se smatra delom građevinskog područja Grada Novog Sada.