Bato Desidiati

Bato, po ashtu i njohur si Bato i Desiatëve/ Bato Desiati, Bato i parë.

BATO i I ishte një kryengritës ilir që udhëhoqi Desiatët në atë që njihet si Kryengritja e Madhe Ilire në vitet 6-9 pas.K. Mendohet të ketë lindur mes 35 e 30 p.K. në atë që sot është Bosnja e epërme. Bato i përkiste fisit vendas të Desiatëve, territori i të cilëve përfshijnë edhe Bosnien qëndrore të sotme, në një pikë kritike t'asaj kohe ai u bë udhëheqësi i revoltës së njerëzve të tij kundër pushtuesve romak. Nga viti 33 para.K., Desiatët ishin nën pushtimin romak si qytetarë gjysëm të lirë nomadë. Daseatët bënin pjesë në provincën e Illyricum-it me qendër Salonën (Solini i sotëm afër Splitit) në brigjet e Adriatikut. Bato kishte shumë gjasa t'ishte pjesëtarë i një familjeje të njohur vëndase, dhe si i rritur ai kishte shumë gjasa t'ishte edhe një politikan dhe zyrtar ushtarak i Desiatëve.

Në vitin 6 pas.K., romakët planifikuan një sulm Markomannëve, për këtë Augusti dhá urdhër të mobilizoheshin trupat rrethanore Ilire. Por në pranverë të po atij viti trupat Ilire në Bosnie u rebeluan me Baton udhëheqës. Në Panoní të Illyricum-it, edhe Breukët (Brukët) u rebeluan. Udhëheqësi i Breukëve po ashtu quhej Bato, u bë udhëheqës i revoltës Panone. Këto dy rryma kryengritjesh u bashkuan në vjeshtën e vitit 6 p.K., dhe dy Batot bënë aleancë për bashkimin e ty trupave rebele.

Roma dërgoi 10 legjione dhe po aq legjione mbështetëse, aleatësh dhe mercenarësh që të shtypnin kryengritjen. Shumë-shumë nga legjionet romake ishin veteranë lufte. Komandanti suprem i të gjithë trupave romake ishte përandori i ardhshëm Tiberius. Bato Desiati provoj pa sukses të merrte Salonën, dhe pasi u thye nga Marcus Valerius Messalla Messallinus, guvernatori i Illyricum-it, ai u tërhoq në veri të bashkohej me Baton tjetër (Bato II) i Breukëve. Pas 2 vjetësh luftë, në verë të vitit 8, Bato II ìu dorzua Tiberiusit në brigjet e lumit Bathinus (mendohet se Bosna e sotme). Shpejt më pas, ai u kap nga Bato Desiati, këshilli i të cilit e dënuan Bato II me vdekje. Vitin tjetër, Tiberiusi dhe Germanicusi morën një nisëm kundër Desiatëve. Pas betejash të mëdha në shtator të vitit 9, vetëm pak ditë para Betejës në pyllin e Teutoburgut, Bato dhe Desiadët ìu dorzuan Tiberiusit. Thuhet se kur Tiberiusi pyeti Baton dhe Desiadët se përse rebeluan, Bato mendohet t'ìa ketë kthyer: "Ju, Romakët e keni fajin; se ju na çoni roje të kopeve tuaja, jo qenj apo barinj, por ujq." Bato kaloi pjesën e mbetur të jetës në qytetin italian të Ravenës (Ravenna).

Burime

Velleius Paterculus II, CX, 4-5.
Ovid, Ex Ponto, II, I, 46.
Suetonius. Tib. 20.
Cassius Dio (LV, 29, 2; LV, 32, 3; LV, 34, 4; LVI, 12, 2-3; LVI, 13, 2; LVI, 16, 1-3).
Strabo Geography (VII, 5, 3), and inscription CIL V 3346 Verona.