Shihni burimin për Abrahami

[[Skeda:Guercino Abramo ripudia Agar (cropped).jpg|parapamje|247x247px|Dëbimi i Hagarit dhe Ismailit.]]
'''Abrahami''' (fillimisht '''Abrami''') është [[patriarku]] i zakonshëm [[Hebrenjtë|hebre]] i [[Fetë abrahamike|feve abrahamike]], duke përfshirë [[Judaizmi|Judaizmin]], [[Krishtërimi|Krishterimin]] dhe [[Islami|Islamin]]. Në judaizëm, ai është babai themelues i marrëdhënies së veçantë midis hebrenjve dhe [[Jahvei|Zotit]]; në krishterim, ai është paraardhësi shpirtëror i të gjithë besimtarëve, qofshin hebrenj apo johebrenj; dhe në Islam, ai është një hallkë në zinxhirin e [[Pejgamberët në Islam|profetëve islamë]] që fillon me [[Ademi|Ademin]] dhe arrin kulmin tek [[Muhammedi|Muhameti]]. Si emri i feve abrahamike, Abrahami nderohet edhe në fetë e tjera abrahamike, si [[Druidizmi|besimi Druz]] dhe [[Bahaizmi|Besimi Bahá'í]].{{sfn|Swayd|2009|p=3}}{{Sfn|Smith|2000a|p=22, 231}}

Historia e jetës së Abrahamit siç tregohet në rrëfimin e Librit të Zanafillës në Biblën Hebraike sillet rreth temave të pasardhësve dhe tokës. Thuhet se ai ishte thirrur nga Perëndia që të largohej nga shtëpia e babait të tij Terah dhe të vendosej në tokën e Kanaanit, të cilën Perëndia tani ia premton Abrahamit dhe pasardhësve të tij. Ky premtim trashëgohet më pas nga Isaku, djali i Abrahamit, nga gruaja e tij Sara, ndërsa gjysmëvëllait të Isakut, Ismaelit i është premtuar gjithashtu se ai do të jetë themeluesi i një kombi të madh. Abrahami blen një varr (Shpellën e Patriarkëve) në Hebron për të qenë varri i Sarës, duke vendosur kështu të drejtën e tij për tokën; dhe, në brezin e dytë, trashëgimtari i tij Isaku është martuar me një grua nga të afërmit e tij për të fituar miratimin e prindërve të tij. Abrahami më vonë martohet me Keturahun dhe ka gjashtë djem të tjerë; por, me vdekjen e tij, kur ai varroset pranë Sarës, është Isaku që merr "të gjitha të mirat e Abrahamit", ndërsa djemtë e tjerë marrin vetëm "dhurata".{{sfn|Ska|2009|pp=26–31}}

Shumica e studiuesve e shohin epokën patriarkale, së bashku me Eksodin dhe periudhën e gjykatësve biblikë, si një konstrukt të vonë letrar që nuk lidhet me ndonjë epokë të veçantë historike, dhe pas një shekulli hetimesh shteruese arkeologjike, nuk është gjetur asnjë provë për një Abrahami historik. Në masë të madhe arrihet në përfundimin se Tora, seria e librave që përfshin Zanafilla, u hartua gjatë periudhës së hershme persiane, shek.500 pes, si rezultat i tensioneve midis pronarëve hebrenj të tokave që kishin qëndruar në Judë gjatë robërisë babilonase dhe gjurmuan të drejtën e tyre për tokën nëpërmjet "babait të tyre Abraham" dhe të mërguarve të kthyer që e bazuan kundërpadinë e tyre në Moisiun dhe traditën e Eksodit të izraelitët.{{sfn|Ska|2006|pp=227–228, 260}}

== Abrahami në Krishterim ==
Abrahami quhej më parë '''Abram'''. Ai është babai i parë legjendar i [[Semitët|semitëve]].
Sipas [[Bibla|Biblës]], Abrahami ishte një bari që jetonte në qytetin [[Ur]] (në lindje të [[Iraku]]t të sotëm) me familjen e tij, babain [[Terahu]]n dhe nipin e tij [[Loti (bibël)|Lotin]] dhe të shoqen, [[Sara]]n. Abrahami me të shoqen ishin plakur tashmë dhe nuk kishin arritur të kishin fëmijë. Një ditë [[Perëndia]] i foli Abrahamit duke e urdhëruar të linte tokën e tij dhe të drejtohej në vendin që Ai do ti tregonte. Abrahami u bind; mblodhi karvanin e kopeve të tij, familjen dhe shërbëtorët dhe u nis. Kur mbërriti në vendin e [[Kanaani]]t ([[Palestina]] sot), Perëndia iu shfaq në një vend të quajtur Betel e i dha besën që kjo tokë do ti përkiste pasardhësve të tij.

Për shkak të një zezone, Abrahami u detyrua të merrte rrugën për në [[Egjipti|Egjipt]]. Duke pasur frikë se do të plaçkitej dhe do t´i merrej e shoqja nga egjiptianët, tha se ajo ishte e motra në oborrin e [[faraoni]]t. Për shkak të bukurisë së Sarës, faraoni e priti me nderime Abrahamin, në fakt për t´a vrarë e për t´i marrë "motrën". Kur e vërteta u zbulua, faraoni e dëboi Abrahamin nga Egjipti.

== Abrahami në Islam ==

Profeti [[Ibrahim]] (Abraham) është një nga figurat më të rëndësishme në Islam. Ai konsiderohet si një nga profetët më të mëdhenj dhe është i njohur për besnikërinë dhe devotshmërinë e tij ndaj Allahut. Ibrahim luan një rol kyç në historinë fetare dhe shpirtërore të Islamit, dhe shumë tradita islame lidhen me jetën dhe veprimtarinë e tij.

1. Monoteizmi.
Ibrahimi njihet për promovimin e monoteizmit, adhurimin e një Zoti të vetëm. Ai u përball me popullin e tij dhe babanë e tij, i cili ishte idhujtar (pagan), duke mbrojtur me forcë besimin në Allahun.

2. Sakrifica e madhe. 
Një nga ngjarjet më të rëndësishme në jetën e Ibrahimit është gatishmëria e tij për të sakrifikuar djalin e tij, Ismailin (Ishmaelin), si provë e besimit të tij ndaj Allahut. Në momentin e fundit, Allahu e ndaloi sakrificën dhe ofroi një dash në vend të Ismailit. Kjo ngjarje përkujtohet çdo vit gjatë festës së Kurban Bajramit.

3. Ndërtimi i Qabesë. 
Sipas traditës islame, Ibrahim së bashku me djalin e tij Ismail ndërtuan Qabenë në Mekë. Qabeja është drejtimi kah të cilin myslimanët kthehen gjatë lutjeve të tyre (Kibla).

4. Largimi nga idhujtaria.
Ibrahimi u njoh për shkatërrimin e idhujve të popullit të tij, duke treguar kështu refuzimin e tij të fortë ndaj idhujtarisë dhe përkushtimin e tij ndaj monoteizmit.

5. Profecia. 
Ibrahim konsiderohet babai i shumë profetëve, duke përfshirë Ismailin dhe Is'hakun (Isaakun). Trashëgimia e tij përshkon jo vetëm Islamin, por edhe Judaizmin dhe Krishterimin, ku ai gjithashtu respektohet si një patriark i rëndësishëm.

== Shiko edhe ==
* [[Fetë abrahamike]]
* [[Abrahamitët]]
* [[Nabataeanët]]

== Lidhje të jashtme ==
* {{de}} [http://www.dbg.de/article.php?article=484 Shoqata biblore gjermane: Artikull mbi Abrahamin.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070203133337/http://www.dbg.de/article.php?article=484 |date=3 shkurt 2007 }}

* [http://shkrimet.com/Personi.php?ID=9 Shkrimet - Prezenca e Abrahamit në Bibël] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200123033117/http://administrimi.com/Zanafilla/Shkrimet/?ID=9 |date=23 janar 2020 }}

== Referime ==
[[Kategoria:Profetë në Biblën Hebreje]]
[[Kategoria:Abrahami]]
[[Kategoria:Figura biblike]]
[[Kategoria:Judaizëm]]
[[Kategoria:Krishtërim]]
<references />{{cung}}