Teodoriku i Madh

Theodoriku i Madh (454 - 30 Gusht 526), i quajtur edhe Theodoriku Amal (Latin: Flāvius Theoderīcus) ishte mbreti i ostrogotëve (471-526), dhe sundimtar i pavarur i Mbretërisë Ostrogotike të Italisë midis viteve 493-526, regjent i visigotëve midis viteve 511-526, ​​dhe një patric i Perandorisë Romake Lindore.

Medalioni i Teodorikut të Madh (493-526)

Mauzoleu i Teoderikut të Madh

Statuja prej bronzi e Teodorikut të Madh (nga Peter Vischer Plaku , 1512–13) - Monumenti i Perandorit Maximilian I në Kishën e Oborrit në Innsbruck

Përmbledhje

Teodoriku u lind në Panoni dhe ishte i biri i Mbretit Teodemir. Si një fëmijë i vogël fisnik ostrogot, Teodorik u mor peng në Kostandinopojë, ku ai kaloi vitet e tij rinore dhe mori një arsim romak lindor. Theodorik u kthye në Panoni rreth vitit 470 dhe bëri fushatë kundër Sarmatianëve dhe konkurroi për ndikim midis Gotëve të Ballkanit Romak. Perandori Zeno e bëri atë një komandant të forcave romake lindore në vitin 483 pas Krishtit, dhe në vitin 484 pas Krishtit ai u emërua konsull . Sidoqoftë, Theodorik mbeti në armiqësi të vazhdueshme me perandorin dhe sulmonte shpesh tokat romake lindore.

Me urdhër të Zenonit, në vitin 489 Theodorik sulmoi Odoacerin, mbretin e Italisë, duke dalë fitues në vitin 493. Si sundimtar i ri i Italisë, ai mbështeti një administratë juridike romake dhe kulturë shkencore dhe promovoi një program të madh ndërtimi në të gjithë Italinë. Në vitin 505 ai u zgjerua në Ballkan dhe deri në vitin 511 ai e kishte vënë Mbretërinë Visigotike të Spanjës nën kontrollin e tij të drejtpërdrejtë dhe kishte vendosur hegjemoni mbi mbretëritë Burgundiane dhe Vandale.

Si sundimtar i mbretërive të kombinuara gotike, Theodoriku kontrollonte një perandori që shtrihej nga Oqeani Atlantik deri në Detin Adriatik. Megjithëse vetë Theodoriku përdori vetëm titullin "mbret" (rex), disa studiues e karakterizojnë atë si një Perandor Romak Perëndimor në të gjitha përveç emrit, pasi ai sundoi pjesë të mëdha të ish-Perandorisë Romake Perëndimore, kishte marrë ish-perandorinë perëndimore regalia nga Kostandinopoja në vitin 497, dhe disa i referohen atij me titullin augustus.

Theodorik vdiq në vitin 526 dhe u varros në një mauzoleum të madh në Ravenna. Ai kujtohet si figura Dietrich von Bern në legjendën heroike gjermane.

Shih edhe

• Gotët
• Panonia
• Ostrogotët
• Tauresiumi
• Teodemiri
• Theodahadi
• Justiniani I

Literatura

• Arnold, Jonathan J. (2014). Theoderic and the Roman Imperial Restoration. Cambridge; New York: Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-05440-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Boethius (2000). The Consolation of Philosophy. Përkthyer nga P. G. Walsh. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-283883-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Brown, Peter (1989). The World of Late Antiquity: AD 150–750. New York and London: W.W. Norton and Co. ISBN 978-0-39395-803-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Brown, Thomas S. (2007). "The Role of Arianism in Ostrogothic Italy: The Evidence from Ravenna". përmbledhur nga J. B. Barnish; Sam J. Barnish; Federico Marazzi (red.). The Ostrogoths from the Migration Period to the Sixth Century: An Ethnographic Perspective. Woodridge; Suffolk; Rochester, NY: Boydell Press. ISBN 978-1-84383-074-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Burns, Thomas (1991). A History of the Ostrogoths. Bloomington; Indianapolis: Indiana University Press. ISBN 978-0-25320-600-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Collins, Roger (2004). Visigothic Spain, 409–711. Malden, MA: Blackwell Publishing. ISBN 978-0-47075-461-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Dailey, E. T. (2015). Queens, Consorts, Concubines: Gregory of Tours and Women of the Merovingian Elite. Leiden; Boston: Brill. ISBN 978-9-00429-089-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Delbrück, Hans (1990). The Barbarian Invasions. History of the Art of War. Vëll. II. Lincoln and London: University of Nebraska Press. ISBN 978-0-80329-200-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Elton, Hugh (2018). The Roman Empire in Late Antiquity: A Political and Military History. Cambridge and New York: Cambridge University Press. ISBN 978-1-10845-631-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Fletcher, Richard (1997). The Barbarian Conversion: From Paganism to Christianity. New York: Henry Holt. ISBN 0-8050-2763-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Frassetto, Michael (2003). Encyclopedia of Barbarian Europe: Society in Transformation. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-263-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Fried, Johannes (2015). The Middle Ages. Cambridge and London: The Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-67405-562-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Geary, Patrick J. (1999). "Barbarians and Ethnicity". përmbledhur nga G.W. Bowersock; Peter Brown; Oleg Grabar (red.). Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-67451-173-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Halsall, Guy (2007). Barbarian Migrations and the Roman West, 376–568. Cambridge and New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-52143-543-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Haymes, Edward R.; Samples, Susan T. (1996). Heroic legends of the North: an introduction to the Nibelung and Dietrich cycles. New York: Garland. ISBN 0815300336. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Heather, Peter (2013). The Restoration of Rome: Barbarian Popes & Imperial Pretenders. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-936851-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Heinzle, Joachim (1999). Einführung in die mittelhochdeutsche Dietrichepik. Berlin, New York: De Gruyter. ISBN 3-11-015094-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Heydemann, Gerda (2016). "The Ostrogothic Kingdom: Ideologies and Transitions". përmbledhur nga Jonathan J. Arnold; M. Shane Bjornlie; Kristina Sessa (red.). A Companion to Ostrogothic Italy. Leiden and Boston: Brill. ISBN 978-9004-31376-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• James, Edward (2014). Europe's Barbarians, AD 200–600. London and New York: Routledge. ISBN 978-0-58277-296-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Johnson, Mark J. (1988). "Toward a History of Theoderic's Building Program". Dumbarton Oaks Papers. 42: 73–96. doi:10.2307/1291590. JSTOR 1291590. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Koenigsberger, H.G (1987). Medieval Europe, 400–1500. Essex: Longman. ISBN 0-582-49403-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Langer, William L. (1968). "Italy, 489–554". An Encyclopedia of World History. George G. Harrap and Co. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Lienert, Elisabeth, red. (2008). Dietrich-Testimonien des 6. bis 16. Jahrhunderts. Texte und Studien zur mittelhochdeutschen Heldenepik (në gjermanisht). Vëll. 4. Berlin: de Gruyter. ISBN 978-3484645042.
• Mango, Cyril (2002). "Introduction". përmbledhur nga Cyril Mango (red.). The Oxford History of Byzantium. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19814-098-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Näsman, Ulf (2008). "Från Attila till Karl den Store". përmbledhur nga M. Olausson (red.). Hem till Jarlabanke: Jord, makt och evigt liv i östra Mälardalen under järnåder och medeltid [Home to Jarlabanke: Land, power and eternal life in eastern Mälardalen during the Iron Age and the Middle Ages] (në suedisht). Lund: Historiska media. ISBN 978-91-85507-94-8.
• O'Donnell, James (1995). "Cassiodorus". Georgetown University online text. Berkeley, CA: University of California Press. Marrë më 16 korrik 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Owen, Francis (1990). The Germanic People: Their Origin, Expansion & Culture. New York: Dorset Press. ISBN 978-0-88029-579-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; La Boda, Sharon (1996). International Dictionary of Historic Places: Southern Europe. Taylor & Francis. ISBN 978-1-884964-02-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rosenwein, Barbara H. (2009). A Short History of the Middle Ages. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 978-1-44260-104-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Silber, Manfred (1970). The Gallic Royalty of the Merovingians in Its Relationship to the Orbis Terrarum Romanum During the 5th and the 6th Centuries A.D. Zürich: Peter Lang. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Steffens, Franz (1903). Lateinische Paläographie: Hundert Tafeln in Lichtdruck, mit gegenüberstehender Transscription, nebst Erläuterungen und einer systematischen Darstellung der Entwicklung der lateinischen Schrift. Freiburg: Universitäts-Buchhandlung. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Stenroth, Ingmar (2015). Goternas Historia (në suedisht). Göteborg: Citytidningen CT. ISBN 978-91-974194-8-2.
• Vasiliev, A. A. (1950). Justin the First. Cambridge, MA: Harvard University Press. OCLC 310492065. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Wolfram, Herwig (1988). History of the Goths. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 0-520-05259-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Wolfram, Herwig (1997). The Roman Empire and its Germanic Peoples. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 0-520-08511-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)