Codex Purpureus Beratinus ose Kodiku i Beratit i caktuar nga Φ ose 043 (në numërimin Gregory-Aland ), ε 17 (von Soden), është një libër ungjillor i shkruar në greqisht. I datuar paleografikisht në shekullin e 6-të, dorëshkrimi është shkruar vetëm me shkronja kapitale mbi një pergamentë vjollcë me bojë argjendi. Kodiku ruhet në Arkivin Kombëtar Shqiptar (Nr. 1) në Tiranë, Shqipëri. [1] Më parë zotërohej nga Kisha e Shën Gjergjit në qytetin e Beratit, Shqipëri, prej këtej edhe emërtimi 'Beratinus'.

Përshkrimi

Redakto

Codex Beratinus përmban vetëm Ungjillin e Mateut dhe Ungjillin e Markut, me disa dorëshkrime të konsiderueshme (Mateu 1:1-6:3, 7:26-8:7, 18:23-19:3 dhe Marku 14:62- fund). Kodiku përmban 190 faqe pergamene ekzistuese me përmasa 31,4 × 26,8 cm, ose afërsisht të njëjtën madhësi me ato të Codex Alexandrinus, dhe kanë dy kolona për faqe, por shkronjat janë shumë më të mëdha. [1] Është shkruar me 17 rreshta për faqe, [2] 8-12 germa për rresht, me germa shumë të rregullta, me bojë argjendi. [3] Titulli dhe rreshti i parë në Mark janë shkruar me ar. [4] Shkrimi është i vazhdueshëm në vija të plota pa stikometri. Citimet nga Dhiata e Vjetër shënohen me presje të përmbysur (<).

Teksti është i ndarë sipas κεφαλαια (kapituj) dhe sipas Seksioneve Amoniane (më e vogël se κεφαλαια). Në margjinën e majtë janë futur numrat e κεφαλαια dhe sipër faqeve janë futur τιτλοι (tituj) të κεφαλαια. Numrat e seksioneve amoniane janë dhënë në skajin e majtë dhe një referencë për Kanonet Eusebiane u shtuan nga një dorë e mëvonshme në shekullin e 8-të. Një shënim në dorëshkrim thotë se humbja e dy ungjijve të tjerë është për shkak të "FrankëveShampanjës", dmth disa nga kryqtarët, të cilët mund ta kenë parë atë kur ishin në Patmos, ku besohej më parë se kishte qenë. [2]

Teksti

Redakto

Teksti grek i kodikut është përgjithësisht i tekstit bizantin, por ai përmban shtimin e gjatë perëndimor pas Mateut 20:28, që ndodh edhe në Codex Bezae: [3] Aland dha për të profilin tekstual të mëposhtëm: 131 1, 83 1/2, 11 2, 18 s. [2]

Sipas BH Streeter, Codex Beratinus është një dëshmitar terciar i tekstit cezarian. [5] Është grupuar me N, O, Σ, dhe Uncial 080 për të formuar Uncialet e Purpurta. Aland i kategorizoi katër të parët në Kategorinë V, [2] dhe është e sigurt se ato janë më së tepërmi bizantine. [6] Aland nuk e ka kategorizuar Uncial 080. [2]

Historia

Redakto

Më parë besohej se ishte në Patmos. [1] [7] Sipas Xhevat Lloshit vinte nga Ballshi. [8] Ajo u mbajt në Berat, Shqipëri nga viti 1356. [4] Teksti i kodikut u botua nga Pierre Batiffol në 1887. "Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Hitleri mësoi për të dhe e kërkoi atë. Disa murgj dhe priftërinj rrezikuan jetën e tyre për të fshehur dorëshkrimin.” Që nga viti 1971 ruhet në Arkivin Kombëtar të Shqipërisë në Tiranë. [3] [9]

Oscar von Gebhardt e caktoi atë me siglum Φ, e cila përdoret shpesh në botime kritike.

Rëndësia si trashëgimi kulturore

Redakto

Codex Purpureus Beratinus u regjistrua në Regjistrin e Kujtesës BotëroreUNESCO-s në vitin 2005 në njohje të rëndësisë së tij historike. Dy kodikët Beratinus që ruhen në Shqipëri janë shumë të rëndësishëm për komunitetin global dhe zhvillimin e literaturës antike biblike, liturgjike dhe hagjiografike dhe janë pjesë e "shtatë kodikëve të purpurt", të cilët janë shkruar në një periudhë prej 13 shekujsh, pra nga shekulli i gjashtë. deri në shekullin e tetëmbëdhjetë. Pesë "kodikët e purpurt" të tjerë janë në Itali (dy), Francë (një), Angli (një) dhe Greqi (një). [10]

Referime

Redakto
  1. ^ a b Frederic G. Kenyon, Handbook to the Textual Criticism of the New Testament, London2, 1912, p. 120.
  2. ^ a b c d Aland, Kurt; Aland, Barbara (1995). The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. Erroll F. Rhodes (trans.). Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company. fq. 118. ISBN 978-0-8028-4098-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b c Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman, "The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption and Restoration", Oxford University Press (New York - Oxford, 2005), p. 84.
  4. ^ a b Gregory, Caspar René (1900). Textkritik des Neuen Testaments. Vëll. 1. Leipzig: J.C. Hinrichs’sche Buchhandlung. fq. 93. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ B. H. Streeter, The Four Gospels. A Study of Origins the Manuscripts Tradition, Sources, Authorship, & Dates Arkivuar 23 shtator 2021 tek Wayback Machine, MacMillan and Co Limited, Oxford 1924.
  6. ^ Codex Beratinus Φ (043): at the Encyclopedia of Textual Criticism
  7. ^ Pierre Batiffol, Les manuscrits grecs de Berat d'Albanie et le Codex Purpureus Φ, Paris 1886, p. 8
  8. ^ Xhevat Lloshi, Rreth ALFABETIT Të Shqipes (2008), p. 94
  9. ^ "Liste Handschriften". Münster: Institute for New Testament Textual Research. Marrë më 16 mars 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "Codex Purpureus Beratinus". UNESCO Memory of the World Programme. 2008-05-16. Arkivuar nga origjinali më 2015-12-14. Marrë më 2009-12-15. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)