komma – Store norske leksikon

Komma i ulike skrifttypar

Av Store norske leksikon.

Lisens: Avgrensa gjenbruk

Komma er eit skiljeteikn (,) som mellom anna blir sett mellom sideordna setningar, ledd, opprekningar og liknande, dessutan føre unødvendige leddsetningar, for å skilje ut innskot og tillegg. Ulike språk har ulike kommareglar.

Faktaboks

Etymologi: av gresk ‘det avhogde, avsnitt’

I nokre tilfelle kan plasseringa (eller fråvær) av komma endre tydinga av ei setning. Desse to setningspara er kjende døme:

Heng han ikkje, vent til eg kjem.
Heng han, ikkje vent til eg kjem.

Når skal vi ete, mamma?
Når skal vi ete mamma?

I desimaltal blir det også brukt komma, til dømes 10,50 (også når eit pengebeløp blir oppgitt i kroner og øre).

På engelsk blir derimot komma sett der vi bruker punktum og omvendt, slik at talet 10,50 på engelsk blir skrive 10.50, medan komma blir brukt for å skilje ut høgare tal. På engelsk skriv ein difor 1,000,000 for ein million. I Noreg og i dei aller fleste europeiske landa har punktum tradisjonelt blitt brukte som tusenskilje (1.000.000 for ein million), men det tilrådde tusenskiljet er no mellomrom (1 000 000), i tråd med tilrådinga frå den internasjonale Generalkonferansen for mål og vekt.

Historikk

Den fyrste til å bruke den moderne utforminga av kommateiknet var den venetianske humanisten, forleggjaren og boktrykkjaren Aldus Manutius (1449/1452–1515). Tidlegare såg kommateiknet meir ut som ein skråstrek (/). På mange av dei europeiske språka heiter kommateiknet anten ein variant av ordet komma (skandinaviske språk, nederlandsk, tysk, engelsk, spansk, katalansk, estisk, ukrainsk, og så vidare) eller av det latinske ordet virgŭla ‹liten stav/kvist› (fransk, italiensk, portugisisk, katalansk, rumensk, og så vidare).

Oxfordkomma

Vanlegvis skal ein ikkje setje inn komma før det siste leddet i ei opprekning viss det blir skilt ut med ein sideordnande konjunksjon, t.d. «Til frukost vil eg ha brødskive, salat med egg og tomat.» Eit oxfordkomma (eller Oxford-komma) er eit ekstra komma som blir sett inn i forkant av denne konjunksjonen for å gjere tydeleg skilnaden på to elles ulike utsegner. Setninga over kan nemleg tolkast på to vis: at ein ynskjer ein salat med egg og dessutan ein tomat, eller at ein ynskjer ein salat med både egg og tomat. Oxfordkommaet skil desse frå kvarandre:

«Til frukost vil eg ha brødskive, salat med egg og tomat»: brødskive og egge- og tomatsalat.
«Til frukost vil eg ha brødskive, salat med egg, og tomat»: brødskive, eggesalat og tomat.

I engelskspråkleg, akademisk publiseringstradisjon er det vanleg at ein fylgjer bestemde stilguidar (t.d. University of Oxford Style Guide, Publication Manual of the American Psychological Association (APA) eller Chicago Manual of Style (CMOS)); desse har då vanlegvis føresegner om bruk av oxfordkomma. I norsk rettskriving er oxfordkomma ikkje normert; hovudregelen er framleis «Komma mellom ledd i opprekning dersom det ikkje står nokon konjunksjon».

Les meir i Store norske leksikon

Eksterne lenker

Kommentarar

Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.

Du må være logga inn for å kommentere.

Fagansvarleg for Interpunksjon, skilletegn

Jørgen G. Bosoni