Lund

Berggrunnen består vesentleg av gneis, i heieområdet vest for Lundevatnet anortositt, og heilt i nordvest noritt, alt av grunnfjellsopphav. Landskapet er svært kupert, med ei mengd smådalar og vatn. Det er lite lausmassar utanfor dalane, og mange stader har heiane eit goldt preg, særleg der anortositten dominerer. Dei høgaste områda finn ein i heiane i nordaust med Lindtjørnsknuten (731 meter over havet) nær grensa til Sirdal kommune.

Den kaldaste månaden er februar med normal på −0,2 °C, og den varmaste er juli med normal på 15,3 °C. Mest nedbør er det i desember med normal på 325,0 millimeter, og minst er det i mai med normal på 111,4 millimeter. Målingane er frå Eik – Hove målestasjon.

Ein stor del av innbyggarane i Lund bur i administrasjonssenteret Moi. Befolkninga elles er særleg konsentrert til Storåna sitt dalføre nord for Hovsvatnet og i dalføret med E39 og Sørlandsbanen (området Ualand/Heskestad) i vest.

Lund hadde nedgang i folketalet frå slutten av andre verdskrigenfram til 1970-talet. Sidan viste kommunen vekst i eit par tiår, deretter stagnasjon, men ny vekst igjen frå midten av 1990-talet. I tiårsperioden 2007–2017 auka folketalet med gjennomsnittleg 0,4 prosent årleg, mot 1,6 prosent i fylket samla sett.

Det er éin tettstad i kommunen (ifylgje Statistisk sentralbyrås definisjon): Moi med 1964 innbyggjarar (2023). 61 prosent av innbyggjarane i kommunen bur her. Tettstaden er 1,7 km².

Industrien er den viktigaste næringsvegen i Lund med 33 prosent av arbeidsplassane i kommunen, 39 prosent inkludert bygge- og anleggsverksemd, kraft- og vassforsyning og renovasjon (2016). Trelast- og trevareindustri er den heilt dominerande bransjen med 92 prosent av sysselsetjinga i industrien, først og fremst på grunn av den største vindaugsfabrikken i landet (NorDan Johs. Rasmussen AS).

Jordbruket er i det alt vesentlege husdyrbruk, særleg storfe og sau, og dessutan noko hønsehald. Næringa omfattar sju prosent av arbeidsplassane i kommunen.

Lund er kommunen med åttande størst vasskraftproduksjon i Rogaland, men er ein relativt liten kraftkommune på landsbasis. Dei 15 vasskraftverka i kommunen produserer til saman 89,0 gigawattimer i året (gjennomsnitt 1993-2020). Det største kraftverket er Haukland (i drift fra 1949), som står for om lag ein fjerdedel av vasskraftproduksjonen. Andre viktige kraftverk er Rusdalsåni (2019) og Drivdal (2008). Dalane Kraft er hovudeigar av om lag ein tredjedel av vasskraftproduksjonen i kommunen. Nest største eigar er Rusdalsåni Kraft med om lag ein femtedel.

Av yrkesaktive som er busette i Lund, har 29 prosent arbeid utanfor kommunen. I alt åtte prosent arbeider i kommunane på Jæren inkludert Stavanger, sju prosent i både Eigersund og Flekkefjord og i alt tre prosent i dei andre kommunane i Dalane (2016).

E39 og Sørlandsbanen dannar ryggrada i kommunikasjonsnettet i kommunen. Fylkesveg 501 går sørover frå E39 i Heskestad til Hauge i Dalane i Sokndal kommune. Fylkesveg 4258 går nordover frå Moi til fylkesveg 42 i Sirdal.

På Moi ligg Lundheim folkehøgskole og ein fylkeskommunal institusjon for ungdom. I Hovsherad ligg Eik jordstasjon for satellittkommunikasjon.

Lund høyrer til Sør-Vest politidistrikt, Sør-Rogaland tingrett og Gulating lagmannsrett.

Kommunen er med i regionrådet Regionråd Dalane saman med Bjerkreim, Eigersund og Sokndal.

Lund kommune svarer til dei to sokna Heskestad og Lund i Dalane prosti (Stavanger bispedømme) i Den norske kyrkja.

Mot slutten av 1800-talet høyrde Lund til Jæderen og Dalene fogderi (futedømme) i Stavanger amt.

Lund kyrkje er ei langkyrkje i tre frå 1812 i lafta tømmer og med nyklassisistisk eksteriør. Ved kyrkja ligg Lund bygdemuseum og ein restaurert husmannsplass, og dessutan det gamle bedehuset Fjellhaug. Der er også ein historisk frukthage underlagt Nordisk genbank. Ved Vigelandsvatnet i nordaust er det avdekt restar av eit stort jernvinneanlegg. Heskestad kyrkje er ei langkyrkje i tre frå 1904.

Vegen over Tronåsen er ei kjend historisk vegstrekning. Det var den første som blei bygd for hjulkøyretøy mellom Stavanger og Oslo. Strekninga ligg på grensa mellom Lund og Flekkefjord. Det er ein bratt og smal slyngveg, som stod ferdig som del av Vestlandske hovedvei i 1844 etter meir enn 50 års arbeid. Største stigning er 1:3 med åtte slyng på Moi-sida, tre mot Sira. Vegen var i bruk fram til 1945, då jernbanen blei lagd i tunnel og jernbanesporet kunne bli vegtrasé. Strekninga var ein berykta del av Rally Monte Carlo i 1931. Når bommen er open, normalt frå 1. mai til 30. september, kan vegen køyrast på eige ansvar.

Kommunevåpenet (godkjent i 1984) har tre gullfarga eikenøtter i trepass mot ein grøn bakgrunn. Dette illustrerer tradisjon og framtid.

Namnet er eit gardsnamn (prestegarden) som kjem av norrønt lundr, ‘lund, liten skog’.

• Dalane
• Rogaland
• Noregs geografi

• Nettsidene til Lund kommune
• Statistisk sentralbyrå: Kommunefakta Lund

• Hadland, Arne: Lunds historie i ord og bilder, 1991
• Mehus, Ingjald og Heskestad, Olav: Lunds historie, 1961–1986, to bind