Georadar
Georadar (engl. GPR - Ground Penetrating Radar) je uređaj koji detektuje prisustvo objekata u zemlji emitovanjem radio-talasa i analiziranjem povratnih signala generisanih refleksijom talasa na mestima na kojima postoje razlike u dielektričnim svojstvima materijala[1]. Što je razlika u tim svojstvima veća na georadarskom snimku registruje se veća vrednost amplituda signala na graničnim površinama. Zbog toga je primenom ove metode moguće detektovati objekte koji su sastavljeni od materijala čija je vrednost dielektrične propustljivosti razlikuje od okolnog zemljanog tla.
Georadar prenosi elektromagnetsko zračenje preko širokopojasne antene ili niza širokopojasnih antena serijom kratkih impulsa ili transmisijom talasa koji menjaju svoju frekvenciju za pokrivanje željenog opsega. Digitalni procesor signala na osnovu povratnog signala određuje oblik i poziciju objekta. Rezultat je vizuelna slika objekta ili zvučni signal nastao kao pozitivan rezultat poređenja odgovarajućeg oblika na vizuelnoj slici sa oblicima objekata (mina, kod detekcije mina) koji se čuvaju u biblioteci. Od velike važnosti za ispravno detektovanje objekata u zemlji je frekvencija radio-talasa koja se emituje preko širokopojasnih antena. Veličina objekata koja se može detektovati uz pomoć georadara je direktno proporcionalna talasnoj dužini radio-talasa. Sa smanjenjem talasne dužine radio-talasa, odnosno povećanjem njegove frekvencije kvalitet slike se poboljšava. Sa druge strane, na visokim frekvencijama dubina prostiranja radio-talasa u zemlji se smanjuje. Kao rezultat gore navedenog, dizajner mora napraviti kompromis između kvaliteta slike i dubine penetracije.
Georadar ima dosta primena u mnogim poljima. U geologiji se koristi kako bi se proučila geološka građa poluprostora, strukture hidrogeoloških izdani i struktura leda. Inženjerska primena podrazumeva nedestruktivno testiranje, lociranje zakopanih struktura i njihovih granica, kao i pri proučavanju tla. U ekologiji kako bi se otkrile deponije i zagađenja u zemljištu. U arheologiji se koristi za mapiranje arheoloških nalazišta i grobnica, dok se može koristiti i pri istrazi za otkrivanje sakrivenih grobova i pohranjenog dokaznog materijala. Georadar ima višestruku vojnu primenu, pri detekciji ne-eksplodiranog materijala, otkrivanju tunela i detekciji mina.
Georadar spada u geofizičke metode koje se primenjuju u arheologiji i koristi se u okviru terenskog istraživanja, odnosno rekognosciranja terena i to onda kada nije moguće uz pomoć snimanja iz vazduha ili drugih metoda, utvrditi položaj nalazišta, a glavna svrha je otkrivanje anomalija u terenu koje mogu da potiču od ljudske delatnosti, što je korisno prilikom provere detalja ili tamo gde bi sondažna iskopavanja bila nedelotvoran. Radari u arheologiji imaju ograničenu ulogu, jer rade na istom principu kao sonari, ali je signal koji koriste elektronski. Signal se odašilje u zemlju, odbija o eventualnu prepreku i vraća u prijemnik. Povratni signali zavise od gustine i položaja onoga na šta naiđu, a rezultat se iscrtava u vidu dijagrama [2].
Prirodne prepreke u zemljištu kao što su stene, korenje biljaka i podzemne vode mogu prouzrokovati pojavu lažnih signala. Takođe, prekomerena vlažnost zemlje izaziva znatno slabljenje radio-talasa. Koh je pokazao da georadari imaju loše performanse u detekciji mina u vlažnom zemljištu na dubini većoj od 4cm. Ako je georadar podešen da radi na visokim frekvencijama, dodatno ograničenje predstavlja nemogućnost otkrivanja malih plastičnih mina na samoj površini zemlje. Signal sa mine će biti maskiran signalom koji nastaje kao rezultat razlike dielektričnih svojstava vazduha i zemlje. Još jedan nedostatak georadara predstavlja kompromis između kvaliteta slike i dubine prostiranja, kao što je već rečeno visoka frekvencija obezbeđuje dobru rezoluciju slike ali malu dubinu prostiranja. Za antipersonalne mine, centar frekvencije od 1 do 2 GHz predstavlja dobar izbor za većinu vrsta zemljišta.
