Kongens gate 32 (Moss)
Gáddimis visti huksejuvvui loahpageahčen 1700-logu. Dieđut gii álggos eaiggádušai visti, dahje gii dan huksii, eai leat gávdnon, muhto nuorra bárdni, 29 jahkkásažžan, ostii visti. Bárdni lei gávpealmmái Carsten Smith (1812-1893)[1], Eidsvoll gielddas eret. Smith eaiggadušai dálu Kongens gate 32is 1841 rájes gitta dassá go jámii 1893.
Gávápealmmáijin bargat lei dábáláš doaibma gaskamuttos 1800-logu, dasgo gávpealbmáid lohku lassánii dán áiggi. Eai buot gávpealbmát lihkkostuvvan, muhto Carsten Smith galggai šaddat okta dain jáváleamosiin Moss gielddas. Sus lei ollu dadjamuš Moss gávpealbmáid gaskkas. Son viiddidii ealáhusgeainnuid gielddas ja eaiggádušai moadde fitnodaga gielddas. Fitnodadagat main son lei miel-eaiggát ledje Colonial ja Moss Bryggeri. Earet gávpedoaimma lei son maid gávpotstivrras juo 28-jahkásažžan. Doppe lei dasságo son 80-jahkásažžan heittii. Son lei maid direktevra Moss Seastinbáŋkkus 1867 rájes 1892 rádjái. Eanáš čoahkkimat loanaid hárrái dollojedje su kántuvrras Kongens gate 32, gos maid báŋku jođihuvvui.
Dien láhkái lei Carsen Smith dehálaš ássi Mossas 1800- logus, son viiddidii gieldda ealáhusaid ja dagai mearrádusaid mat odne ain gusket gildii.
Carsten Smith lei jáválaš gávpealmmái. Son osttii dálu gos jođihii iežas ođđa buvdda, Colonial. Smith lei láigohan boares Moss Bryggeri jođihan dihtii gávpehommá das 1838, muhto son anii ávkkáleabbun jođihit gávppiidis geaidnoearugárdimis Kongens gates. Su gávphommá stuorui gávpoga okta stuorámussan gos son vuvddii juohkelágan barramušgálvvuid, buolleviinni ja viinni, ruovddi ja stáli, láibbiid ja nu ain. Carsten Smith maiddái gávppašii Ruoŧain ja vuvddii gálvvuid maid gránnjáriikkas fidnii. Eret eará vieččai son stággoruovddi Ruoŧas.
Gaskkal 1841 ja 1843 deaivvai son Anette Christine Semb gii šattai su eamidin. Jo 1843as riegádii sudno vuosttas mánná. Das maŋŋá oaččuiga soai guhta máná vel. Su maŋimuš mánná riegádii 1863, dalle lei Carsten Smith 51 jahkásaš.
Smith ieš orui Kongens gate 32is, ja sus ledje maid láigolanjat iežas stuorra gárdimis. Olmmošlohkan 1865as čájeha ahte earet iežas bearraša, ásse maid 2 gávpebálvvá, 1 láibubálvá, 1 reaŋga ja 2 biiggá gárdimis. Sii buohkat ledje Smitha bálvvát. Dan áigge lei dábálaš ahte dállodoalus ledje ollu bálvvát.
Eamida vieljain, Lars Semb, jođiheigga soai Moss Bryggeri mii lei Kongens gate 15is. Soai osttiiga dálu maŋŋá go ovddeš eaiggádat reastaluvve.
1881 bulii vuolladoaibmagárdin Kongens gate 15. Buollin viidánii 39 dállui, Bjerget rájes gitta máttás Kongens gatii, okta dain vistiin mii bulii gitta geađgejuolggi rádjái lei Kongens gate 32. Máŋŋá buollimiid lei Smith bearaš okta daid hárvenažžain mii nagadii fas hukset gárdima, oalle jođánit. Dál gárdin huksejuvvui tiillageđggiiguin. Maŋŋil buollima Moss gávpot mearridii ahte gávpotguovddaš galggai leat huksejuvvoŧ tiillagegeđggiiguin.
Carsten Smith jámii 1893, ja su hávdádanbeaivvi ledje buot gávpoga buvddat gitta. Dát muitala man dehálaš Carsten Smith lei Moss gildii ja dan gávpehommái.
Jagi 1900 ásái leaska Anette Cathrine Semb Smith nieiddain ja bárdniin ja guvttiin biiggáin Kongens gate 32is.
Dieđu mielde orro vel dušše guovttis Smith bearrašis Moss gávpogis gaskal 1900 ja 1914, Carsten Smith nieida gii leaskan lei báhcán, Anne Cathrine Smith bártniin ja nieiddain ja Agnes Vogt. Anne Cathrine vuvddii dálu Joh. Skistadii, ja ieš fárrii Dronningens gate 20ii Mossas. Mii su etniin ja vieljain lei geavvan eai leat dieđut. Muhto gáddimis soai jámiiga dalá maŋŋil Carstein Smitha.
1914is lei gárdima eaiggát Joh.Skistad. Gárddimis ledje buvda, duodjelanjat, málár, bására ja 8 ássodaga.
Eai gollan galle jagi ovdal go dállu vuot vuvdui. 1920 lea dállu H.Andresen Bártniin nammii čálihuvvon. Sus lei stohpogálvogávpi gárdimis 1890 jagiid, ja son eaiggádušai gárdima1945 rádjái. Dalle lei vuosttas nisu, Elise Fladeby, gii válddii gárdima badjelasas.
Guovvamánu 7.b. 1922 vuođđuduvvui Standard AS Sport ja gievkkangávpi. Dát ásahuvvuigga Kongens gate 32ii. Odne lea ain Standard Sport AS jođus seammá čujuhusas og 1922as.
- ↑ Per Edfeldt: Den Nyttige Indretning, s. 82. "Carsten Smith var født i Elverum, hvor hans far var fløtninspektør som hans farfar hadde vært.". {{{Olggosaddi}}}, 1951.