2002

Сыллар
1998 1999 2000 2001 — 2002 — 2003 2004 2005 2006
Уоннуу сыллар
1970-с 1980-с 1990-с — 2000-с — 2010-с 2020-с 2030-с
Үйэлэр
XX үйэ — XXI үйэ — XXII үйэ

3 -c тыһыынча сыл

XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ — XXII үйэ — XXIII үйэ

1990-с	1991	1992	1993	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000

2000-с	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010
2010-с	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
2020-с	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
2030-с	2031	2032	2033	2034	2035	2036	2037	2038	2039	2040
2040-с	2041	2042	2043	2044	2045	2046	2047	2048	2049	2050
2050-с	2051	2052	2053	2054	2055	2056	2057	2058	2059	2060
2060-с	2061	2062	2063	2064	2065	2066	2067	2068	2069	2070
2070-с	2071	2072	2073	2074	2075	2076	2077	2078	2079	2080
2080-с	2081	2082	2083	2084	2085	2086	2087	2088	2089	2090
2090-с	2091	2092	2093	2094	2095	2096	2097	2098	2099	2100

2100-с	2101	2102	2103	2104	2105	2106	2107	2108	2109	2110

Хронология таабыла

2002 сыл — григорианскай халандаарынан вторникка саҕаланар сыл.

Туох буолбута

Тохсунньу

тохсунньу 1 — Европа Сойууһа евро харчыны туттууга киллэрбит.
Тохсунньу 13 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнин талыытын иккис туура буолбут. Вячеслав Штыров 59,2% куолаhы ылан кыайбыт, иккис буолбут хандьыдаат Федот Тумусов 34,6% ылбыт, барыларын утары — 3,89%, уопсайа быыбардааччы 75,54%-а куоластаабыт.

Олунньу

Олунньу 8 — Солт-Лейк-Ситигэ XIX кыһыҥҥы алымпыйаада аһыллыбыт. Джордж Буш арыйбыт.
Олунньу 12 — Гаагаҕа аан дойду трибунаалыгар Югославия урукку бэрэсидьиэнин Слободан Милошевич суута саҕаламмыт. Суут түмүктэнэ илигинэ түөрт сыл буолан баран өлбүтэ.

Кулун тутар

Кулун тутар 2 — АХШ сэбилэниилээх күүстэрэ Афганистааҥҥа саба түспүттэр, «Анаконда» эпэрээһийэ саҕаламмыт (кулун тутар 19 күнүгэр түмүктэммитэ).
Кулун тутар 22 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин вице-президенын дьаһалынан «Ытык аҕа» Бэлиэ олохтоммут.

Муус устар

Муус устар 11 — Уго Чавеһы утаран Каракаска баар бэрэсидьиэн уораҕайын аттыгар икки сүүс тыһыынчаттан тахса киһи мустубут. 19 киһини бырабыыталыстыба сэриилэрэ өлөрбүттэр.
Муус устар 26 — Намнааҕы педагогика кэллиэһэ СӨ бэрэсидьиэнин ыйааҕынан Нам улууһуттан төрүттээх саха уһулуччулаах судаарыстыбаннай диэйэтэлэ Илья Винокуров аатын сүкпүтэ.
Муус устар 29 — СӨ Төрүт сокуонугар уларытыылар киирбиттэр. "Судаарыстыба былааһын олохтоох уорганнара" диэн салаа суох буолбут.

Ыам ыйа

Ыам ыйын 6 — Илон Маск SpaceX тэрилтэни төрүттээбит.
Ыам ыйын 20 — Илин Тимору аан дойдуга тутулуга суох дойду быһыытынан билиммиттэр.

Ыам ыйын 31 — Аан бастаан Азияҕа буолбут футбол аан дойдутааҕы куубога аһыллыбыт.

Бэс ыйа

бэс ыйын 1 — Вещался новый телеканал ТВС.

От ыйа

От ыйын 9 — Африка Холбоhуга тэриллэр

Атырдьах ыйа

Атырдьах ыйын 8 — В результате обрушившегося смерча и наводнения в Новороссийске и Широкой Балке погибло около 130 человек.

Балаҕан ыйа

Балаҕан ыйын 1 — РТР телеканал аатын уларыппыт. Отныне он носит название телеканал «Россия». Такое решение приняло руководство холдинга ВГТРК, в который входит телеканал РТР. Причины подобного шага в пресс-службе назвать затруднились.

Алтынньы

Алтынньы 3 — Дьоппуоҥҥа «Наруто» аниме сериалы тэлэбиидэнньэ ханаалларыгар көрдөрүү саҕаламмыт.
Алтынньы 21 — «Эдэр учуонайдарга уонна устудьуоннарга Саха Өрөспүүбүлүкэтин грааннарын туһунан» диэн ыйаах тахсыбыт.
23—Алтынньы 26 — Дубровкатааҕы теракт. В результате операции по освобождению заложников были уничтожены все террористы, но погибли и 130 человек из числа заложников.
Алтынньы 26 — Москубаҕа террористар былдьаан олорор Дубровкатааҕы тыйаатыр кииннэрин штурмата буолбут. Штурм кэмигэр «Норд-Ост» мюзиклы көрө кэлбит дьонтон 128-һа өлбүт.
Алтынньы 28 — Москубаҕа Саха Өрөспүүбүлүкэтин күннэрэ аһыллыбыттар. ВВЦ-га 5№ павильоҥҥа СӨ ситиһиилэрин көрдөрүү саҕаламмыт. Манна «АЛРОСА» алмааһы хостуур сирдэриттэн хомуллубут кимберлииттэр сэдэх коллекциялара, аатырбыт алмаастар стразтара, аныгы техника көрүҥнэрэ көрдөрүүгэ турбуттар.
Алтынньы 28 — СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэстээтэлэ Семен Назаров суруналыыстары кытта көрсөн «Дубровкаҕа» буолбут террагынан ситимнээн Саха сиригэр туох дьааһаллар ылыллалларын кэпсээбит.

Алтынньы 30 — Таганрог баһылыга Сергей Шилоны өлөрбүттэр.^[1]^[2]

Сэтинньи

Сэтинньи 2 — ааҕаар-суоттуур техниканы олохтооччу Сергей Лебедев төрөөбүтэ 100 сыл туолбут.
Сэтинньи 2 — Санкт-Петербурга Саха сирин күннэрэ аһыллыбыттар.
Сэтинньи 13 — Кымыс туһунан өрөспүүбүлүкэ сокуонугар илии баттаммыт. Бу сокуон утаҕы оҥорооччуларга субсидия уонна льгота көрөр, оҕону иитэр уонна дьону эмтиир тэрилтэлэргэ утаҕы тарҕатар систиэмэни олохтуур.

Сэтинньи 24 — Бокса Саха сиринээҕи Федерациятын саҥа салайааччытынан «Анаабыр алмаастара» генеральнай дириэктэрэ Матвей Евсеев буолбут. Сборнай хамаанда саҥа старшай тренерынан ССРС чемпионаатын призёра Александр Михайлов буолбут.
Сэтинньи 26 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин уонна Москуба бырабыыталыстыбалара атыы-эргиэн, наука-техникэ уонна култуура эйгэлэригэр 2002—2006 сылларга бииргэ үлэлиир туһунан сөбүлэҥҥэ илии баттаабыттар.
Сэтинньи 30 — Путин 1373№ ыйааҕынан алмааһы атыылырга "давальческай схема" көҥүллэммитэ. Бу ыйаах ситэри таҥастамматах алмааһы кыраныысса таһыгар таһаарары боппут, саҥа атаҕар туран эрэр өрөспүүбүлүкэ алмааһы кырыылыыр бырамыысыланнаһыгар улахан охсуулаах буолбут 1997 сыллааҕы ыйаах уодаһыннаах бэһис пуунун дьайыытын суох гыммыта.

Ахсынньы

Ахсынньы 1 — Пискарево мемориал кылабыыһаҕа Аҕа дойду сэриитин кэмигэр Ленинграды көмүскүү сылдьан өлбүт Саха сирин олохтоохторугар аналлаах өйдөбүнньүк туруоруллубут.
Ахсынньы 13 — Европа Сойууһа кэҥээбит: Кипр, Чиэхийэ, Эстония, Венгрия, Латвия, Литва, Мальта, Польша, Словакия уонна Словения 2004 сыл ыам ыйын 1 күнүттэн чилиэн буолуохтаахтара быһаарыллыбыт.

Ахсынньы 26 — Арассыыйаҕа "Гарри Поттер уонна Кистэлэҥ хос" (w:ru:Гарри Поттер и Тайная комната) кинигэ тахсыбыт.
Ахсынньы 29 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнэ биир палааталаах буолбута, түмэҥҥэ быыбар буолан иккис ыҥыырыылаах дьокутааттар уурайбыттара, III ыҥырыы дьокутааттара эбээһинэстэрин толорууну саҕалаабыттара.

500-летие Дионисия. Решением ЮНЕСКО 2002 год назван годом Дионисия.
Московский государственный академический симфонический оркестр совершил турне по США, дав 18 концертов в престижнейших залах страны.
Прервалась 6-летняя гегемония московского «Спартака» в чемпионатах России по футболу. Впервые чемпионом России стал московский «Локомотив», обыграв в «золотом матче» команду ЦСКА Москва.

Өлбүттэр

Эбии көр Категория:2002 сыллаахха өлбүттэр

Тохсунньу 4 — Антонов Николай Климович (27.12.1919—04.01.2002) — филологическай билим доктора, биллиилээх тюрколог, профессор
Тохсунньу 17 — Николай Михайлов — аатырбыт сылгыһыт, Мэҥэдьэк сылгыта туспа боруода буоларыгар кылаатын киллэрбит киһи.

Тохсунньу 28 — Линдгрен, Астрид швед суруйааччыта
Кулун тутар 13 — Кристиан фон Кроков, ньиэмэс политолога уонна суруйааччыта (1927 төр.).
Кулун тутар 30 — Виктор Викторович Конецкай, суруйааччы, сценарист, хапытаан
Муус устар 1 — Симо Хэүхэ, аан дойду бастыҥ бэргэн ытааччыта.
Муус устар 4 — Найден убитым журналист Виталий Сахн-Вальд, Член Союза Фотохудожников России. [1] Архыыптаммыт 2008, Сэтинньи 20 күнүгэр.
Муус устар 7 — Лебедева Жанна Карувна (19.04.1935—04.07.2002) — устуоруйа билимин хандьыдаата
Муус устар 18 — Тур Хейердал (1914 төр.), Норвегия айанньыта уонна суруйааччыта.

Муус устар 28 — авиакатастрофаҕа Александр Лебедь (1950 с.т.), генерал-лейтенант, Госдуума дьокутаата (1995), 1998 сылтан Красноярскай кыраай күбүрүнээтэрэ.

Муус устар 30— Яков Пановко, российский учёный в области механики (р. 1913).

Ыам ыйын 3 — Евгений Светланов — всемирно известный дирижёр, композитор, пианист.
Ыам ыйын 13 — Валерий Лобановский — советский и украинский футбольный тренер, заслуженный тренер СССР (1975). Валерий Лобановский известен благодаря своей работе в киевском «Динамо», сборной СССР и сборной Украины.
Бэс ыйын 2 — Алексей Свиридов, писатель.
От ыйын 1 — Круг, Михаил Владимирович, Российский певец.
От ыйын 11 — Берна́рдас Бразджёнис, литовский поэт.
Атырдьах ыйын 6 — Эдсгер Дейкстра, учёный, математик, заложивший основы современного программирования.
Атырдьах ыйын 23 — Энтони Стэффорд Бир, теоретик и практик кибернетики.

Балаҕан ыйын 20 — Сергей Бодров, режиссёр, актёр, сценарист (1971 төр.)

Алтынньы 19 — Николай Рукавишников, сэбиэскэй космонавт.
Алтынньы 20 — Атласов Семен Владимирович (17.06.1938—20.10.2002) — устуоруйа билимин хандьыдаата.
Алтынньы 22 — Михаил Тарабукин — биллиилээх сылгыһыт, Уус-Алдан улууһун Тиит Арыы нэһилиэгин Ытык олохтооҕо, Аҕа дойду улуу сэриитин кытыылааҕа.

Алтынньы 27 — Крутиков, Сергей "Михей", певец и музыкант, был признан лучшим исполнителем 1999 года.
Алтынньы 28 — Павел Иванов — Саха АССР транспорын үтүөлээх үлэһитэ, Социалистыы Үлэ Дьоруойа.

Сэтинньи 18 — Болот Бейшеналиев — сэбиэскэй кэмнээҕи кинематографист, тыйаатыр уонна киинэ биллиилээх артыыһа. Кыргыстаан норуодунай артыыһа. Азиз Бейшеналиев диэн эмиэ кыргыыс артыыһын төрөппүт аҕата.

Ахсынньы (чыыһылата чопчуланыахтаах) — Ираида Клиорина — саха чулуу дьонун ааттарын сөргүтүүгэ өр сыллар тухары үлэлээбит түмэт дьайыксыт.
Ахсынньы 13 — Насер Кульсариев, казаах баард бэйиэтэ.
Ахсынньы 28 — Тигран Нагдалян, эрмээн суруналыыһа
Ахсынньы 22 — Дуткин Христофор Иннокентьевич (16.12.1939—22.12.2002) — филология билимин кандидата
Ахсынньы 30 — Уржумцев Юрий Степанович (1929 - 2002), Арассыыйа НА чилиэнэ-корреспондена, 1997 - 2002 сылларга Саха сиринээҕи Наука киинин Президиумун бэрэссэдээтэлэ.