Romano lekhipen

O Rromano lekhipen vaj lekhavipen vaj lekhavimos si o metodo kaj labăren ël manuśa te xramosaren vaj lekhaven i Rromani ćhib.

O jekhto lekhipen le phure Rromenqo vaj ël Proto-Rromenqo sas i brahmî. Le may/po purane lekhimata la brahmijasa sas le zakonură le Aśokeske (3-to śelberś BC). Kado lekhipen bijandilăs but aver lekhimata ando sa o Indikano Subbarodvip, Sudestikani Asiya, Tibeto thaj śaj vi o koreanikano lekhipen hangul. Lesko ginengo sistèmo kerdilăs le hindû-arabîkane gina, labărde akana anda sa i lumă. Ando vaxt le Tagaripnasko Gupta(4-to şhelbershestar 6-to şhelbersheste AD) andar brahmī kerdilo o lekipen Gupta. Andar kadava avilyen le Şharada thai Siddham lekimata. Andar Siddham kerdilo o Devnagrī lekipen.

De kana le romenge phure telyarden andar o Indikano Subbarodvip von lekhaden Sira tay le avre lekipnasa. Akana o mai labyardo lekipen la romane çhibyaki si le latinikane lekipnasa. Andi Bulgariya, Rusiya e roma lekên le kirilikane lekipnasa. Si dosta roma so lekên le devânagâre lekipnasa (andi Nordutni Makedoniya, Rumuniya, şhay te avel aver thema). Kana amaro neamo xulavdo sas ande but thema but variante le latinikane lekipnaske inklyas (so miazon e lekimata le themenge manuşhenge). Ando berşh 1990 yek Komisia vash e çhibiaki standardizasia dias avri yek alfabêto te lekêl sa e roma lesa.

Ama ʒi akana but Rroma ći labăren sa o standardizuime lekhipen (niśte semnură vaj grafemură, sar ç, θ trebal te labăren pen butivar te xramosares laćhes anθ-i Rromani ćhib thaj anθar o fàpto kë but manuśa na-i len edukàcia anθ-i khetani Rromani ćhib, ći ʒanen sar te arakhen ël standardizuime grafemură p-e kompŭterosqe xramosaribnasqe aparatură thaj pala kodo lekhen bi lença). Baxtales si duj standardizuime fălură te xramosarel pes i Rromani ćhib thaj o alternatìvno standardizuime Rromano alfabèto si xramosardo bi-diakritikurĕnça.

Anθ-i Maśkarutni vaj Ćentralno Evròpa maj si niśte lekhipnasqe ververimata kana avel vorba ël manuśenθar kaj na-i len edukàcia pal-i khetani Rromani ćhib. Ël bi-siklărde vaj cirra-ʒangle manuśa śaj labăren maj but ël gaʒikane-bazime ortografăqe sistemură. Anθ-e kadale fălură te xramosarel Rromani ćhib, ël manuśa labăren ël gaʒikane alfabetură te xramosaren Rromanes. Sar egzemplo, anθ-o Nămco śaj xramosaren i vorba laćho sar latscho vaj lascho, anθ-i Rumunia sajekh vorba kamas-avel lacio vaj lașo thaj anθ-e Frànco thaj Anglia avel lacho vaj latcho thaj lasho vaj lacho.

Si trin fălură te lekhel duj aśunimata: Š, š vi Ś, ś vi Sh, sh thaj o aver aśunimos, Č, č vi Ć, ć vi Ch, ch. I jèkhto grafèma si labărdi anθ-e thema Slovayko, Chexiya, Ungariya, Yugoslaviya (şhay te avel aver thema), sar ; o dûyto andi Rumuniya (Çhi arakhlyas pes ni yek misal ando drakipen). O trinto si labyardo andi Ungariya vi sa e Maşhkarthemutne Europate le but jenendar. Kado fal te si o mai labyardo sa e romendar le Ewropake thai le kolavrenge Barodvipurenge.

O Romano Vikipidiya Lekhipen

A

B

Ch

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

R

Sh

T

U

V

X

Y

Z

Vi dikh

• Romani chib

Me penav: O rupi sas tal-i rota, sar tu penes?

Yek Rom!