Gieu
Etimologicamain deriva il pled gieu neu dal latin IOCUS, che significa divertiment, sgnocca e passatemps. Il gieu é ina activitad universala, ina constanta antropologica ch'ins chatta en tut las culturas, ina activitad che l’esser uman practica tut la sia vita. Per tant, é ina activitat transcendental, fundamental per il carstgaun, fin al punct ch'il gieu es ina manifestaziun che dat pussaivladads d'expressiun e po influenzar considerablamain l’evoluziun, il svilup e la maduraziun.[1] La transcendenzia dal gieu en la vita dals uffants es fixada en l’artitgel 7 da la Declaraziun dils Dretgs dal Uffant, adaptada entras l’Assemblea Generala da l’ONU en igl onn 1959[2] Il gieu é ina activitad voluntaria che troba el que busca en ella mateixa i en el desenvolupament del seu propi procés. Il gieu é ina activitad fitg seriusa che implichescha totalmain ils giugaders (sentiments, pensaments, etc.). Practicar in gieu serva per demonstrar i afirmar l'atgna personalitad.
In gieu po esser liber u dirigí. Il gieu libre é quel che dat agl uffant spontanitad per iniciativas persunalas ed absoluta libertad.[3] Il cuntrari tar in gieu dirigí, sto in carschí proponer, animar, organisar e diriger il gieu e procurar ils materials duvrads.
In exempel d'in gieu es schah, nua ch'ins dovra il tscharvè per giugar la partida e gudagnar questa. Las parts-clav d'in gieu èn ils objectivs, la mira, las reglas e la interactivitad. Normalmain genereschan ils gieus ina stimulaziun fisica u mentala, savens omadus; gieus gidan ad aquirir habilitads practicas, servan co exercizi e sviluppan in'educaziun psicologica.