80% acharam este documento útil (5 votos)
9K visualizações18 páginas

Malaria Tetun

1. A malária é causada por parasitas do gênero Plasmodium transmitidos pela picada de mosquitos Anopheles infectados. 2. O ciclo de vida do parasita inclui fases sexuais no mosquito e fases assexuadas no fígado e células vermelhas do sangue humano, causando os sintomas periódicos de febre. 3. Existem quatro espécies de Plasmodium que causam a malária em humanos, cada uma com seu período de incubação e sintomas característicos.

Enviado por

xisto gusmao
Direitos autorais
© © All Rights Reserved
Levamos muito a sério os direitos de conteúdo. Se você suspeita que este conteúdo é seu, reivindique-o aqui.
Formatos disponíveis
Baixe no formato DOCX, PDF, TXT ou leia on-line no Scribd
80% acharam este documento útil (5 votos)
9K visualizações18 páginas

Malaria Tetun

1. A malária é causada por parasitas do gênero Plasmodium transmitidos pela picada de mosquitos Anopheles infectados. 2. O ciclo de vida do parasita inclui fases sexuais no mosquito e fases assexuadas no fígado e células vermelhas do sangue humano, causando os sintomas periódicos de febre. 3. Existem quatro espécies de Plasmodium que causam a malária em humanos, cada uma com seu período de incubação e sintomas característicos.

Enviado por

xisto gusmao
Direitos autorais
© © All Rights Reserved
Levamos muito a sério os direitos de conteúdo. Se você suspeita que este conteúdo é seu, reivindique-o aqui.
Formatos disponíveis
Baixe no formato DOCX, PDF, TXT ou leia on-line no Scribd
Você está na página 1/ 18

MALÁRIA PARTEIRA

A. DEFINISAUN
Ba malária hanesan moras ne ' ebé mak forti ka crónica tanba protozoários jéneru
Plasmodium, ne ' ebé mak di ' ak tanba isin-manas, anemia no esplenomegalia (Mansjoer,
2001, p 406).
Malária ne ' e livre parasitária ba células vermelhas raan nian ne ' e mosu tanba balada
protozoários ba Plasmodium fo ' o ba ema kriatura liuhusi saliva mosquito nian (Corwin,
2000, p 125).
Ba malária hanesan moras produs husi protozoário parasita intracelular obrigatóriu jéneru
Plasmodium (Harijanto, 2000, p 1).
Ba malária hanesan moras infecciosa ho isin-manas periódika, ne ' ebé mak ' ós mai hosi
parasita Plasmodium no ho ezatidaun tata hanesan Anopeles (TJay & Prog, 2000).Malária ne
' e livre atu células vermelhas raan nian tanba Plasmodium.
Ba malária hanesan moras infecciosa ho isin-manas periódika ne ' ebé provoka parasita
Plasmodium no tipu partikulár ida ne ' e ho ezatidaun mosquito mak Anopheles. Malária ne '
e bele ba tratamentu planeadu ema kriatura sira, pássaros, macacos no primatas sira seluk,
réptil no roedores.
B. anatomia, fisiologia
• Bainhira raan umanu tesidu líquido ida ne ' e. Funsaun prinsipál mak tula oxigênio ne ' e
mak presiza ba células korpu.
• Nia mós fornese tecidos sira ho ninian, transporte lixu
metabolismo, no iha komponente oin-oin sistema imunológico defeza organizmu nian hahú
moras oin-oin. Hormônios sira husi sistema endócrino mós iha circulado liu husi raan.
• Bainhira raan umanu mak mean ne ' e, ami sinseramente espera vermellu bainhira
oxigenado ba mean nakukun bainhira privadu oxigénio. Ba kór mean raan nian tanba
hemoglobina ne ' e, respiração proteína (proteína respiratória) sasan investor sira iha forma
heme, ne ' ebé mak ligasaun moléculas ba oxigénio. Ema kriatura sira iha sistema circulatório
fechado ne ' e, ne ' ebé signifika raan flui iha veias no fahe ba laran. Nia raan ne ' e bombeado
husi laran ba pulmões atu hasai/halakon produtu residuais, hanesan dióxido ba carbono no
absorve oxigénio liuhusi artéria pulmonar, no depois trazida fali para o coração

liu husi veia pulmonar. Hafoin raan entrega ba sira nia isin tomak vasos sanguíneos aorta nian.
• Raan sirkula oxigênio tanba isin-lolon tomak liu hosi kanál sutis sanguíneos tenke
capilares. Depois, nia retorna ba kurasaun liuhusi vasos sanguíneos husi vena cava superiór
no vena cava menus liu. Raan ne ' e mós transporta lixu metabólicos, 14 no produtu kímiku
husi rai seluk ba fígado atu sai degradada no rim atu sai nu ' udar excretado urina.
a. Kompozisaun raan Umanu
Halo parte husi komponente rua:
Korpuskuler elementu ida ne ' ebé sólidu raan katak células raan 4 eritrócitos, leucócitos,
plaquetas.
1. Eritrócitos (glóbulos vermelhos)
Maior parte husi células raan nian. Númeru ema adultu sira besik 5,000,000 ba células/cc
raan no fêmea besik 4,000,000 ba células/cc raan. Bicôncava forma, kór mean tanba funsaun
hemoglobina (Hb) ne ' e atu liga oxigénio. 1 nivel Hb ne ' e uza hanesan valór referénsia
Dalain determina moras anemia ne ' e. Eritrócitos ne ' e besik 120 loron hitu. Células sira ne '
ebé mak hetan destruisaun iha baço ona. Hemoglobina inspeccionado no depois emprezáriu
ne ' e, uza pigmento bilirrubina (pigmento biliar ida).
2. Leucócitos (glóbulos mak domina)
• Contagens celulares Sira iha ema bo ' ot varia entre 6000-9000 células/cc raan.Funsaun
prinsipál células hirak ne ' e mak fagócitos (comedores) germes/objetu lian ne ' ebé tama iha
mate-isin. depois
númeru células hirak ne ' e depende ba germes/substánsia seluk duni ne ' ebé tama iha mate-
isin.
• Aumentu iha númeru leucócitos nu ' udar indikasaun ba livre, porezemplu, pneumonia.
• Leucopenia-hamenus numeru leucócitos ba menus hosi 6000
células/cc raan.
• Leucocitose-aumenta númeru leucócitos osan-funan normál (iha
liu 9000 células/cc raan).
• funsaun fagócitos ba células husi raan, dala ruma, tenke hetan objeto ida ne ' ebé la/germes
do ' ok iha odamatan li ʼ sanguíneo nian. Kapasidade ba leucócitos ba penetrar paredes sira
husi vasos sanguíneos (capilares) ba
to ' o iha área ida ne ' ebé partikulár ida naran diapedese. movimentu leucócitos hanesan ba
ameba Movimentu Amuboid.

• tipu leucócitos
Granulócitos. Leucócitos sira iha citoplasma iha kafé-musan grosseiros (grânulos).Tipu ne '
e eosinófilos, basófilos no neutrófilos. Eosinófilos sira de ' it granola coradas mós ne ' e
hanaran Asidofil mean (kór ba eosina). Funsaun sira iha reasaun alérgicas (liu-liu infecções
helmínticas). Basófilos grânulos de ' it ba azul (pontu kór). Funsaun sira iha reasaun
alérgicas. Neutrófilos sira (tipu rua células mak neutrófilos neutrófilos Rod no
segmento). Mós hanaran células PMN (Poly Morpho Nuclear). Funsaun nu ' udar fagócitos.
Agranulosit. Leucócitos ne ' ebé la iha citoplasma granular. Tipu mak linfócitos no
monócitos. Linfócitos (tipu rua células mak células T no células B). Nasaun rua ne ' e serve
atu organiza imunidade (imunidade) korpu. imunidade celular B4 células T4 imunidade
humoral. Monócitos sira mak leucócitos ho maior de ' it.
• Plaquetas Sira (plaquetas). Mós bolu nu ʼ udar coagulação células sanguíneas sira.Númeru
células iha adultu sira ne ' e besik 200000-500000 células/cc. Iha interior iha fatór barak
kona-ba coagulação plaquetas (hemostase) inklui fatór VIII (fatór anti hemofílico).
• Bainhira plasma sanguíneo. Ne ' ebé mak iha bee no proteínas husi raan albumina, globulina
no fibrinogênio. Líkuidu nian ne ' ebé la ' ós de ' it elementu fibrinogênio naran soro
sangüíneo. Proteínas iha soro ne ' ebé nu ' udar anticorpo hasoru korpu ida atu hela
(antigénio). Anticorpos sira kompostus husi Gama Globulina. Anticorpo ida-idak ne ' e
espesífiku ba antigénio no nia reasaun ne ' e misturada.
anticorpos Sira bele amassar antigénio precipitinas.
anticorpos ba antigénio ne ' ebé bele decifrar Lisin.
anticorpos Sira ne ' ebé bele fó veneno antitoxina.
C. etiologia
Tuir Harijanto (2000) iha tipu haat Plasmodium ne ' ebé bele hamosu livre, ka bele dehan,
a. Plasmodium vivax, ho livre frekuente no hamosu tertian malária/vivaks (isin-manas ba
kada loron tolu).
b. Plasmodium falciparum, fó ba foho ida atu komplikasaun no hetan perlangsungan feroz
tebe-tebes, fasil atu rezistente ba tratamentu no hodi halo aat tropikal malária/falciparum
(isin-manas 24-48 oras ida-idak).
c. Plasmodium malariae, tebetebes no hamosu quartana malária/malariae (isin-manas loron
haat ne ' e hotu-hotu).

d. Plasmodium ovale, encontrados iha áfrika no rejiaun Pasífiku Osidentál, empreza


encontrados iha Nusa Tenggara timur no Irian, hodi fornese infecções monu liu sira ne ' e
bele rekupera fali liu no se la iha tratamentu ne ' e, hodi kauza ovale malária.
períodu incubação malária varia depende hosi espésie rezisténsia no plasmodiumnya.Períodu
incubação mak 14-17 Plasmodium loron vivax, Plasmodium ovale 11-16 loron, Plasmodium
malariae no Plasmodium falciparum 12-14 loron 10-12 loron (Mansjoer, 2001).
Maibé iha fonte sira seluk ne ' ebé dehan katak períodu incubação mak 10-13 loron P.
falciparum, P. vivax no p. malariae ovale 12-16 loron no 27-37 loron-loron.
D. fisiopatologia
Siklu moris malária iha oin-oin, ne ' e hatene:
1. faze seksual
Faze ida ne ' e akontese iha korpu umanu (Skizogoni), no iha korpu mosquito nian
(Sporogoni). Hafoin siklu oin-oin, merozoites balu iha eritrócitos bele tuir atu forma macho
no fêmea seksual. Gametócitos la hala ' o sei mate karik la determina inalado husi fêmeas
Anopeles. Iha fusão estômago nian kona-ba mosquito gametócitos macho no fêmea sai
zigote, ne ' ebé iha hiv, penetrar ba bankus estômago nian no dezenvolve iha oocistos. Iha
tinan 3 nia laran, esporozoítas ki ' ik sira ne ' ebé tama glândulas salivares mosquito nian sira
(TJay & Rahardja, 2002, p 0,162-emilia nian).
faze eritrócitos hahú no eritrócitos husi raan merozoid forma atake tropozoid. Prosesu ne ' e
kontinua sai skizonmerozoit trofozoit-. Hafoin fulan tolu jerasaun 2-nu ' udar merozoitos
merozóitos balu, nuné iha forma sexuadas. Períodu entre hahú livre, to ' o mário carrascalão,
parasita nian iha periferia raan ne ' e períodu prapaten, enkuantu filmagem/incubasi intrínseca
husi esporozoítos tama iha korpu hospedeiro nian to ' o ne ' ebé hahú husi sintoma klíniku
husi isin-manas. (Mansjoer, 2001, p. 409).
2. faze assexuada
Sei iha fígado, transmisaun akontese bainhira parasita mosquito fêmea infectado, picada ema
kriatura no injectar "esporozoítos" saliva husi sanguínea ida ne ' e hahú hosi oras ne ' e mak
mukit iha células husi parênquima fígado nian (Pré-eritrositer).Parasitas sa ' e no iha clivagem
(skizogoni prosesu ho esquizontes menghasilakan) 6-9 loron esquizontes cozinheiro no
libertam merozoitos rihun ba rihun. Faze fuan iha hirak ne ' e ita hanaran "-eritrositer pré-
eskolár ne ' e." Iha iha raan. Células vermelhas raan nian sira iha movimentu besik ba loron
120. Células raan hemoglobina de ' it nian sira ne ' ebé bele tula 20 ml atu 2 iha 100 ml
raan. Eritrócitos sira prodús husi eritropoitin hormona iha rins no iha fígado. Glóbulos tomak
molok baço, ne ' ebé prosesu destruisaun mak emite reprocessados ba sintetizar eritrócitos
foun no bilirrubina pigmento dikelurkan ne ' ebé hanesan husi intestino delgado. Husi parte
ida husi merozoites tama iha células vermelhas raan nian no dezenvolve iha ne ' e iha
trofozoit. Seluk ne ' ebé tama iha tecidos sira seluk, inklui baço ka terus iha fígado no ne ' e
hanaran "eritrositer exo-sekundária". Iha 48-72 oras ne ' e, células vermelhas raan nian se nia
dedikasaun no merozóitos libertasaun ne ' ebé bele tama iha siklu hahú fila fali. Dala ida-idak
ne ' ebé células vermelhas raan hasai a ' an nian ne ' e, tenke lori pasiente sente calafrios no
isin-manas, ida ne ' e tanba merozoitos sira no proteínas seluk duni mak keta-ketak. Iha jerál,
tipu Plasmodium hotu-hotu iha ne ' e

sira-nia moris ne ' ebé mak sei halo iha korpu umanu (assexuada) no tata korpu parsiál.
SIKLU MORIS Parasita malária
Malária fisiopatologia mak multifatorial no bele iha relasaun ho asuntu sira hanesan tuir mai:
1. Estraga eritrócitos. Estraga eritrócitos ne ' e la ' ós de ' it ho eskala glóbulos vermelhos ne '
ebé parasitas de ' it, maibé mós tanba fagocitose células vermelhas sira ne ' ebé de ' it
parasitas no ne ' ebé la ' ós de ' it parasita ne ' e, ne ' ebé rezulta iha anemia no tesidu
anóxia. Ho hemólise intravascular grave, hemoglobinúria ne ' e bele akontese (isin-manas
Blackwater) no bele lori ba menus kbiit renals.
2. Endotoxinas no macrófagos koretór. Iha tempu skizogoni, eirtosit sasan ne ' e parasita
desencadeia macrófagos endotoxina sensivel ba liberta mediador oin-oin ne ' ebé iha knaar
ida importante iha patofisiologia alterasaun malária. Endotoxina la ' ós encontrado iha
parasita malária, bele hetan orijen husi cavidade tracto gastrointestinal nian. Ne ' e rasik
parasita malária ne ' e bele liberta fatór tumor neksoris (TNF). Ida ne ' e TNF monokin,
encontrados iha raan animál no ema kriatura infectados ho parasita malária. Ne ' e TNF no
citocinas sira seluk ne ' ebé iha relasaun, ne ' ebé causam isin-manas, hipoglimeia no
síndrome moras respiratória iha ema bo ' ot (ARDS = adult respiratory distress syndrome) ho
sequestro ba neutrófilos iha vasculatura pulmonar.TNF ne ' e mós bele estraga Plasmodium
falciparum in vitro no atu hadi ' a kona-ba fiksasaun infestação husi parasitas ba células
vermelhas iha endotélio capilar.Konsentrasaun TNF iha soro labarik ho malária falciparum
forti liu ba sira ne ' ebé relasiona ho mortalidade ne ' e, hipoglicemia, hiperparasitemia no
graviade moras.
3. sequestro ba eritrócitos infectados. Plasmodium falciparum-infected eritrócitos avansada
faze ba forma saliências (manípulos) kona-ba nia hetan. Saliências sira ne ' ebé de ' it mak
antigénio malária no anticorpo reage ho malária no asosiadu ho afinidade Plasmodium
falciparum raan sasan eritrócitos ba endotélio capilar iha ferramenta, atu nune ' e skizogoni
sei hala ' o iha movimentu iha n ' ebe no la iha movimentu periférica. eritrócitos infectados,
hodi mantein endotélio ba capilares sanguíneos no formasaun coágulos (lama) iha haste-
ferramenta naturál capilar iha.
Proteína no fluido escoa liuhusi capilares ho halai (membrana sai permeável) no risku anoxia
no edema iha tecidos. Ne ' ebé anóxia tecidual fatin hot-hotu ne ' e bele hamosu mate. P.
falciparum histidina proteína riku encontrados colisões hirak ne ' e, iha pelu menus tipu haat
proteína ba sitoaherens eritrócitos infectados ho P. falciparum Plasmodium.
NO. KLÍNIKA
Sinál sira no sintoma ne ' ebé mak encontrados iha kliente * ho malária, iha jerál, tuir
Mansjoer (1999) mak hanesan tuir mai:

a. isin-manas
isin-manas periódika asosia ho eskala husi esquizonte maduru (sporolasi). Iha malária tertian
(P. vivax no P. ovale) ne ' e, maturação esquizontes 48 ida-idak iha oras ne ' e, periodicidade
husi isin-manas loron 3, maibé ne ' ebé Kuartana malária (P. malariae) maturação 72 oras ida-
idak no periodicidade isin-manas haat iha loron haat. Atake ida-idak kona ba marka ho atake
balun ne ' ebé isin-manas periódika ne ' e.
Sintoma sira komún liu (sintoma clássicos), ka dehan, "Trias Malaria" (proxysm malária), atu
nune ' e:
1) períodu malirin.
arrepios hahú, hatais hanesan bailoro naruk no sofredores malirin liu, dala barak sai
enrolavam iha cobertores ka luvas no, calafrios freqüentes isin-lolon tomak balançou no
bateu nehan husi parte seluk, pálido ba cianótica hanesan malirin. Periudu ida ne ' e dura
minutu 15 iha oras 1, ainaro ho aumentu ida ba temperatura.
2) halo quentes.
Flushing, hatais hanesan quente no maran, pulso lalais no manas makas ne ' e aas to ' o 40 0 °
C ka liu, respiração luan, kanek ba ulun, kanek retro-orbital, vómitos, ne ' e bele akontese
hanesan xoke (naksobu hotu ba presaun sanguínea), halo sensibilizasaun ba delírio to ' o an
(labarik). Periudu ida ne ' e boot liu fali faze malirin, bele atu to ' o tuku 2 ka liu, ainaro ho
estadu transpiração.
3) períodu transpiração.
Pasiente sira ho suor husi tempu ne ' e, tuir husi dook husi isin, nia sai molhado ne ' e,
temperatura cai, ema bele sente cansados no dala barak adormecer. Bainhira pasiente sira
konkorda sei sente nune ' e no bele hala ' o serbisu normál nian.
b. esplenomegalia
Ba esplenomegalia ne ' e ampliado baço ne ' ebé mak sintoma ida ne ' ebé komún ba malária
crónica. Oras ne ' e baço congestionada, enegrecida no tanba aas tanba parasitas pilha
pigmento kona-ba tesidu eritrócitos no aumenta conjuntivos (Corwin, 2000, p.
571). Aumentu baço akontese iha infecções balu bainhira ampliada besik 3 dala barak. Lien
bele sai diak iha arco husi costela karuk, ranhuras iha k ' solok anteriór.Iha ninia limitasaun
ida uluk ne ' e imajen iha palpação distinsaun karik baço luan liután. Lien sei empurrado hodi
tun ba iha liman-loos, besik umbigo no fossa ilíaca dekstra.

c. anemia
Kondisaun ne ' e, depende hosi espésie ne ' ebé causam anemia ne ' e, ne ' ebé grave liu mak
anemia tanba falciparum. Anemia tanba destruisaun exesivu ba células vermelhas. eritrócitos
normál labele moris tanba tempu barak (tempu sobrevida hamenus). formasaun ne ' e atu
minimiza eritrócitos hahú eritropoiese depressão iha medula óssea (Mansjoer, et susar, p.
411).
d. icterícia
Ba icterícia nu ' udar coloração amarela ba hatais hanesan no ba matan skIera tanba naresin
ba bilirrubina iha raan. Ba bilirrubina ne ' e ninian produtu husi hahan sira células vermelhas
raan nian. Iha tipu icterícia tolu no seluk tan:
1) icterícia hemolítica
Tanba lise (hahan) células vermelhas abuzus raan nian. Icterícia bele mosu iha estraga células
vermelhas raan nian no iha fígado exesivu ne ' e bele conjugar bilirrubina hotu-hotu, ne ' ebé
mak derivado
2) hepatocelular icterícia
Hamenus kaptasaun no fó sai ba bilirrubina husi disfunção hepática akontese iha hepatócitos
no naran hepatocelular.
3) icterícia obstrutiva
Bloqueio ne ' e iha área raan ba bile ba li ‟ ur fígado ba ducto biliar ka liu husi naran ho
icterícia obstrutiva (Corwin, 2000, p. 571).
F. KLASIFIKASAUN
Tuir Harijanto (2000) forma divizaun malária tipu plasmodiumnya mak hanesan tuir mai:
a. malária tropikal (Plasmodium falciparum)
Malária tropikal/tropikal falciparum malária ne ' e forma ne ' ebé grave, caracterizado husi
manas irregular, anemia, esplenomegalia, parasitemia no complicação ida.Períodu incubação
ba 9-14 loron-loron. atake malária tropikal eritrócitos forma hotu-hotu. Tanba Plasmodium
falciparum. Plasmodium ne ' e iha forma anel/anel ki ' ik ho diâmetro ba 1/3 diâmetro
eritrócitos sira normál nian no hanesan únika oin-oin ne ' ebé cromatina udar rua (Buat Rua:
Cromatina).
Klasifikasaun vírus sida malária Tropikal:

Plasmodium falciparum ataka células vermelhas raan nian sira ba tempu ida ne ' ebé
moris. livre husi Plasmodium falciparum, dala barak halo ho katak células vermelhas raan
nian ne ' ebé de ' it mak parasita prodúz protuberâncias ho kuantidade boot atu adere ba
kamada endotelial husi bankus capilar ho obstrusaun ba trombose lokál no
isquémica. Infecções costumam hirak ne ' e sai grave liután infecções sira seluk ne ' e nian ho
taxa komplikasaun maka ʼ as (Cerebral malária, distúrbiu gastrointestinais, álgido malária, no
metan Isin-Manas bee).
b. Malária Kwartana (Plasmoduim malariae)
Plasmodium malariae iha tropozoit hanesan ba Plasmoduim vivax, menór no compacto liu
citoplasma/azul liu. Tropozoit grânulo maduru iha marrom nakukun ba metan no dala ruma
se aglutinarem hodi forma banda ne ' e. Plasmodium malariae esquizontes iha 8-10
merozoites sira nu ' udar pétalas/rossete. forma gametócitos hanesan, maibé menór ne ' e
Plasmodium vivax nian.
Karaterístika ida ne ' ebé isin-manas loron tolu hafoin hala ' o oras ne ' e ba foho tutun 48. Ba
simtomas kanek sira seluk iha ulun no iha kostas ka parte ne ' e, náuseas, aumentu baço no
mal-estar jerál. Komplikasaun sira mak vatikanu, maibé bele mosu nu ' udar complicação ba
síndrome nefrótica no rim seluk. Iha ezame ne ' e sei encontrado edema, ascite, proteinúria,
hipoproteinemia, lahó uremia no hipertensão.
c. Ovale malária (Plasmodium ovale)
Tersiana Malária (Plasmodium ovale) karik parese ho Plasmodium malariae, skizonnya de ' it
iha loron 8 merozoites ho pigmento metan iha periudu balun. Karaterístika ne ' ebé bele uza
ba identifikasaun nu ' udar forma eritritos infectados ho Plasmodium ovale jeralmente oval ka
irregular no fibriated. Ovale malária ne ' e forma suave liu ema hotu-hotu malária tanba
Plasmodium ovale. Períodu incubação ba 11-16 loron ne ' e, maske períodu latência to ' o
tinan 4 laran. atake n ' ebe paroxístico 3-4 loron no ladún liu dala 10, maske laiha, no
tratamentu n ' ebe akontese kalan.
d. Tersiana malária (Plasmodium vivax)
Tersiana malária (Plasmodium vivax) normalmente infecta eritrócitos foinsa ' e ho diâmetro
ida ne ' ebé boot liu fali hemácias normál. Forma ne ' e hanesan plasmodium falciparum,
maibé hamutuk ho maturação, tropozoit vivax transforma ba amebóide.Konsisti iha 12-24
merozoitos ovale tengguli no pigmentos amarelos. Gametócitos oval kuaze enche eritrócitos
sira hot-hotu, kromatinin pigmentos excêntricos, kinur. Tipu ida ne ' e sintoma malária sira
periódika 48 oras ho tríade clássica ba sintoma malária nian no rezulta isin-manas periódika
loron haat ho isin-manas sa ' e hahú iha tuku 72 ida-idak.
Tipu hotu-hotu ho espésie malária no Plasmodium ne ' ebé atacam sistema korpu, malária
tropikal mak malária ne ' ebé grave liu marka ho manas irregular, anemia, esplenomegalia,
parasitemis ne ' e, no halo relatoriu akontese komplikasaun.
G. KOMPLIKASAUN
Tuir Gandahusa, Ilahude and Personal (2000) komplikasaun balu ne ' ebé bele mosu iha
malária nian mak hanesan:
a. malária cerebral

Malária cerebral nu ' udar complicação ne ' ebé halo ho ne ' ebé maior mortalidade (80%)
bainhira comparada ho moras sira seluk ba malária. Sintoma sira klíniku vila lentamente ka
bainhira hahú sintoma sira. Terus husi ulun no sonolência ainaro ho perturbações husi
konxiénsia, distúrbiu neurológicos no an mak fokál ka fatin hot-hotu.
b. anemia ne ' ebé grave
Complicação ida ne ' e di ' ak ida ne ' ebé hamenus súbita iha hematócrito (<> 3
mg/dl).Komplikasaun hirak ne ' e mak dala barak mane edema pulmonar. Taxa mortalidade
atinji 50%. menus kbiit renals tanba alegasaun anoxia, hamenus iha área sanguíneo ba rim ne
' e, ne ' ebé mak transfere ba bloqueio vasos capilares sira, nu ' udar rezultadu ida ne ' ebé
hamenus filtração glomerular.
c. edema pulmonar
Komplikasaun hirak ne ' e mosu bai-bain iha feto sira durante ne ' e no hafoin isin-
rua.Aumentu frekuénsia respiratória. Nu ' udar complicação grave ne ' ebé hamosu
mate.Jeralmente tanba naresin ba fluido no Sei Respiratória Adultu nian Syndrome (ARDS).
d. hipoglicemia
H. DIAGNÓSTIKU
1. Ezame microscópico malária
Ne ' e diagnóstiku malária hanesan moras ne ' ebé mak jeralmente bazeia iha manifestasaun
klínika (inklui istória), imunoserologis teste no hatudu ninia parasita nian (Plasmodium) iha
pasiente sira. imunoserologis teste projetados ho alvu/target oin-oin ne ' e no – hanesan
ezame microscópico elementu sekundáriu iha diagnóstiku malária ka ho intensaun atu
levantamentu epidemiológico iha ne ' ebé ezame microscópico la bele halo. Ne ' e diagnóstiku
definitivu ba malária ne ' ebé estabelese ona ne ' ebé hatudu hosi parasita plasmodium iha
raan pasiente sira nian. Ezame mikrokropis ne ' ebé fó rezultadu ida ne ' ebé negativu, la
hatama 176 diagnóstiku malária. Presiza ba ezame seriados ho intervalu ba ezame loron ida
ne ' e.
ezame Mikroskropis ezije ruma, tuir kondisaun ne ' e, atu nune ' e iha ne ' ebé aas ida ne ' ebé
valór diagnóstiku (sensibilizasaun no espesifisidade ba 100%).
a) tempu amostragem tenke ema ne ' ebé iha finál ba isin-manas períodu tama iha períodu
transpiração. Iha períodu ne ' e, numeru trofozoíto iha sirkulasaun ba-iha alkansa ho másimu
no tasak natón hodi fasilita halo identifikasaun ba balada parasitas.
b) nian Volume amostra lei ne ' ebé adekuadu ne ' e, raan capilar (picada iha liman-fuan) ho
naha bo ' ot 3,0-4,0 micro-litros ba preparasaun micro-litros ba espessura no 1, 0-1, 5 ba
perfomed fina.

c) kualidade Perparat tenke di ' ak atu garante identifika lolo ' os plasmodium espésie.
d) identifikasaun ba balada Plasmodium
e) identifika morfológica importante tebes atu determina balada sira Plasmodium no depois
emprezáriu ne ' e, uza nu ' udar baze hodi halo selesaun ba droga.
2. QBC (Semi-Kuantitativu Brasão Buffy)
Prinsípiu báziku: teste fluorescente proteína ne ' ebé mak atu Plasmodium ne ' ebé bele liga
ne ' e laranja acridina identifika eritritos infectados ho Plasmodium. QBC nu ' udar téknika
inspesaun utiliza tubos capilares revestidos ho diâmetro ida kona-ba laranja acridina, maibé
métodu ida ne ' e labele halo distinsaun ne ' e plasmódio espésie no menus adekuadu hanesan
instrumentu ida husi kontajen ba parasitas.
3. imunoserologis ezame
Imunoserologis ezame ba detekta anticorpos espesífiku kontra parasita plasmodium
plasmódio ka antigénio espesífiku ka eritritos infectados ho Plasmodium téknika hirak ne ' e
kontinua dezenvolve hela, li-liu hodi uza téknika radioimunoensaio no imunoensaio enzima.
4. ezame Biomolecular
ezame Biomolecular uza atu detekta parasitas hosi ADN espesífiku/plasmódio iha raan
pasiente sira ho URmalaria.tes ida ne ' e utiliza ADN kompletu husi lise ba eritrócitos
pasiente sira hanesan malária hodi hetan extracto ba ADN.
I. JESTAUN MÉDIKA
Tratamentu ne ' e fahe ba grupu 4:
1. kimioterapia espesífika hodi nune ' e, karik infecções foun: droga uza molok livre mosu
hodi previne livre. Atu kura klínika hotu malária falciparum no kura radical malária no
kuartana ne ' e bele halo duni, hodi uza hanesan tuir mai rejime droga:
• fosfato ba cloroquina ka sulfato baze hidroklorokuin 10 mg/kg liu-hosi orál, depois 5 mg
baze/kg 6 iha oras loro-kraik liu, no depois 5 mg baze/kg husi loron durante loron (2).
• sulfato ba quinina 25 mg/kg/24 oras, liu-hosi orál, no iha doses divididas ba intervalu loron
8 oras ne ' e, durante loron 10-14.
Maske tratamentu espesífiku jeralmente labele hala ' o to ' o katak diagnóstiku seidauk
estabelese, iha ona esperiénsia abanyak médiku, bainhira hasoru labarik ida ne ' ebé bsakit
sériu ka ' o tuir ho istória ida ne ' ebé fó impresaun malária ka espozisaun ba malária ne ' e,
iha konsiderasaun husu selu quinino ka cloroquina parenteral nu ' udar hein rezultadu husi
ezame esfregaço raan.

• Dehidroklorida quinina administra liu-hosi intravenosa dose ida ba situasaun iha tinan 20 mg
g/kg ba 10 mg/kg tinan dextrose 5% durante oras 4, akompaña husi uma de 10 mg/kg durante
2-4 to ' o oras ne ' ebé terapia orál ne ' e hahú.
• atu bele cloridrato cloroquina administrada liu-hosi intravenosa gotejamento ida ne ' ebé
neneik liu iha kuantidade 5 mg baze/kg iha 10 ml/kg solusaun salina isotónica, infundidos
durante periodu tinan 3 samapai 4 oras ne ' e.
2. Menjemen tratamentu suporte no komplikasaun/tratamentu supressivo: uza droga atu
previne hamosu ba simtomas klíniku no komplikasaun. metabolismo parasita presiza esvaziar
lalais rezerva ba glicose, vitaminas no coenzima mós hemoglobina. Ba vitamina B1 ne ' e
bele fó no bainhira faze forti liu tiha ona. Transfusão atu fa ' an mean embalado bele proveitu
iha labarik sira ho anemia ne ' ebé grave tanba livre husi boot.Iha faze ' o tuir cerebral
malária, iha adisaun kada espesífiku ba tratamentu malária, dextrano 75 ne ' e bele sai útil atu
previne deposição ba intravascular.
3. kimioterapia espesífiku atu prevene recaídas ba vivax ka infecções ovale lentas. Ne ' e mós
ho naran tratamentu curativo; medicamento ida ne ' ebé uza hodi trata livre ida ne ' ebé la ' o
lala ' ok no konsisti iha tratamentu atake n ' ebe maka ' as no tratamentu radical. Ba
primaquina, administrada tanba 14 loron ho dose loron 0.3 mg baze/kg;tanba ta ' uk ba
posibilidade atu promove ka soran reações, balu espesialista adota la fó ba ai-moruk hirak ne '
e iha labarik ho idade tinan tinan 3, maibé atu trata atake n ' ebe maka ' as hamutuk ho
cloroquina no depois emprezáriu ne ' e, tau quimioprofilaxia padaregimen pasiente durante
fulan oin-oin.
4. kimioterapia espesífiku atu estraga no esterilizar gametócitos no, nune ' e, proteje
komunidade sira bele tata. Mós bolu nu ʼ udar tratamentu hodi previne
transmisaun/transmisaun. Gametócitos ne ' e bele hetan estragu ho ida de ' it dose ba
primaquina, 7.5 mg labarik basauntuk ho otas tinan-tinan, 1-3 15 mg ba ema sira ho idade
tinan 30 4-6 mg ba ema sira ho idade tinan 6-12, no 45 mg ba labarik sira barak liu; Aleinde
ne ' e dezenvolvimentu iha mosquito bele inibida ho de ' it dose ka kloroguanid primetamin.
5 droga malária ba klasifikasaun, bazeia ba faze suspetibilitas área oioin atu parasitas malária
ba droga anti-malária:
a. Schizonticides tecidual primária ne ' ebé bele oho parasitas iha estájiu praeritrossitik
fígado, atu nune ' e prevene katak parasita ne ' ebé invade eritrócitos sira.
b. Schizonticides eksosritrositik rede sekundária bele oho siklu parasita nian.
c. Skisontisida raan oho sira fazes eritrocitários parasita nian, ne ' ebé iha ligasaun ho moras
forti akompaña husi sintoma klíniku.
d. Gametositosida mengahncurkan forma hotu-hotu ne ' ebé mak sexual, inklui gametócitos.
no. Sporontosida atu previne no estabelese ona dalamdarah gametócitos atu forma oocistos
no esporozoítos iha tata.
Jestaun liu-liu iha kazu malária ne ' e bele iha funsaun ruma ba balada Plasmodium, tuir Tjay
& Rahardja (2002) mak hanesan tuir mai:

a. Malária Tersiana/Kuartana
Normalmente, iha desarme ho resistentes ba cloroquina, maibé karik presiza hetan adicionado
Mefloquina de ' it dose 500 mg ba PC (ka quinina 3 ss 600 mg ba 4-7 loron).Ida ne ' e terapia
Primaquino ainaro ho administrasaun 15 mg/loron durante loron 14).
b. malária Ovale
Fó quinina no doksisklin (loron dahuluk ba 200 mg, no dd 100 mg hosi loron 6). Ka
Mefloquina (2 doses tinan lima, 15 no 10 mg/kg, ba intervalu loron 4-6 oras).Pirimethamin-
sulfadoxina (dose de ' it 3 comprimidos) ne ' e jeralmente iha kombinasaun ho quinina (3 ss
600 mg durante loron 3).
c. falciparum
Iha kombinasaun ba 1.000 mg ba sulfadoxina no pirimetamina 25 mg husi comprimido iha
ida de ' it dose ba 2-3 comprimidos. Kina 3 x 650 mg durante 7 loron-loron.Antibióticos
hanesan tetraciclina 4 x 250 mg/loron durante loron 7-10 no aminosiklin 2 x 100 mg/loron
durante 7 loron-loron.
J. PREVENSAUN
1. Ne ' ebé signifika Anopheles prevensaun reprodusaun mosquito ho inseticidas molok
sprozoit amadurecer.
2. droga quimioprofilaxia. Iha labarik sira, kona-ba importánsia medicação ida ne ' e, ne ' e
sei halo vizita ba área endêmicas malária. Uzu regula molok 2 semana hirak bainhira vizita
no 69 hafoin liu tiha semana walu atu sai husi área. Ezemplu ne ' e:
• Kloroguanid foti lor-loron iha kuantidade 50 mg (labarik to ' o tinan 2), 100 mg (tinan 2-6)
• Primetamin semana-semana hodi foti 6, 25 mg (to ' o tinan 2), 12.5 mg (tinan 2-6) ka 25
mg.
• Atu cloroquina ne ' e foti semana ida-idak, ho valór 37, 5 mg baze (to ' o tinan 1), 75 mg
(tinan 1-2), 112, 5 mg (tinan 2-6) atauu 300 mg.
Karik iha rezistensia hasoru primetamin no P. falcifarum kloroguanid, bainhira iha situasaun
kombinasaun poténsia kloroguanid ho dapsona (loron hotu-hotu) no primetamin ho dapsona
(semana ida-idak). Maski nune ' e, nia uza barak liu duké fatin liuhusi períudu loron 6 nia
laran sai evitados tanba efeitu ne ' ebé bele promove ka soran asosiadu ho activação ba
antifolato.
K. PROGNÓSTICO
Prognosis malariae tanba P. vivax jeralmente di ' ak no la hamosu mate. karik labele trata feto
ne ' e, primeiru atake ne ' e bele kontinua 2 nia laran ka liu. Laiha tratamentu ne ' e, ho livre
bele akontese de ' liu P. malariae no recaída nunka sai gravadu primeiras 30-50 tinan hafoin
hala ' o ho livre. Malária ne ' e oval laran no bele kura ema nia-an laiha tratamentu. livre la
komplikadu liután tanba P.

falciparum ne ' e bele kontinua to ' o tinan ida. Prognóstico ne ' e sai aat liután bainhira mane
komplikasaun. Maibé, interven tratamentu no adekuadu, pasiente sira ne ' e bele sai
ajudados.
Enfermajem iha pasiente sira ho malária
A. AVALIASAUN
1. Atividade/deskansu
Sintoma: fadiga, frakeza, mal-estar jerál
Sinál: taquicardia, frakeza fali forza no uza hamenus forsa.
2. sirkulasaun
Sinál: presaun sanguínea ne ' e ka hamenus normál. pulsos periferia no maka ' as
lalais (isin-manas faze) hatais hanesan quente ne ' e, diurese (sudorese) tanba
vasodilatação. pálido
no húmido (hela kontriksi), hipovolemia, hamenus iha área sanguíneo.
3. eliminasaun
Gejela: diarreia ka obstipação; produsaun urina menus
Sintoma: distensão abdominal
4. Ai-Han no líkuidu nian
Sintoma: náuseas no vómitos Anorexia
Sintoma: lakon soi, hamenus gordura subcutânea, no hamenus iha futuru
músculos. produsaun urina tun, konsentrasaun urina.
5. sensorial neuro
Sintoma: kanek ba ulun, tonturas no desmaios.
Sintoma: maka ʼ as, tauk, mentál caótico, disorientas deliriu ka ' o tuir.
6. respiração
Sinál: Tackipnea atu hamenus klean respiração nian.
Sintoma: Falta ár iha deskansu no atividade ne ' e.

7. Edukasaun/aprendizajen
Sintoma sira kona-ba problema crônicos saúde nian, nu ' udar fígado, rim, intoxicação husi
alkohol,
istória esplenectomia, iha cirurgia foin hetan/prosedimentu invasivos, kanek trauma makas.
B. Diagnóstiku enfermajem
Diagnósticos enfermajem iha pasiente sira ho malária ho baze iha sinál no sintoma ne ' e bele
deskreve hanesan tuirmai (Doengoes, Moorhouse no Geissler, 1999):
1. Mudansa iha ai-han ne ' ebé menus ne ' ebé grave liu no nesesidade sira (falta Nutrisaun
husi demanda) ne ' e asosia ho ingestão la tau ai-han; anorexia;náuseas/vómitos.
2. risku Aas livre (risku ne ' ebé livre), asosia ho hamenus iha sistema imune;prosedimentu
invasivos
3. Hipertermia e asosia ho aumenta metabolismo, desidratação, efeitu tranmisaun direta kona-
ba germes movimentu hipotálamo.
4. Alterasaun ba-iha perfusão tecidos sira (hodi perfusão periférica tesidu nian) ne ' ebé iha
ligasaun ba komponente celulares diminui ne ' ebé presiza atu entrega oxigénio no iha mistura
nutrisionál ba ema nia isin.
5. falta koñesimentu, kona-ba nesesidade moras, prognóstico no tratamentu ne ' ebé relasiona
ho falta espozisaun/hanoin sala interpretasaun kona-ba informasaun, limitasaun cognitivas.
C. PLANEJAMENTO
planu kuidadu malária ho baze iha kada diagnóstiku iha leten ne ' e:
1. Nutrisaun ne ' ebé menus ne ' ebé grave liu no nesesidade ne ' ebé relasiona ba ingestão la
tau ai-han; anorexia; náuseas/vómitos.
Asaun/intervensaun:
1) Avalia istória nutrisional, inklui ai-han sira prefere liu. Nota no kliente registro ba
konsumu.
Uza justifikasaun: mantein matan ida kona-ba ingestão ba calorias ka falta konsumu ai-han
ho kualidade.
2) Fornese han adisionál atu han uitoan no uitoan ba sorin loos.
Uza justifikasaun: dilatação gástrica ne ' e bele akontese karik mina lalais tebes bainhira
períodu anorexia.
3) mantein pesagem husi programação iha baze regulár.
Uza justifikasaun: Kona-ba ó-nia maluk iha lakon soi ka efikásia intervensaun nutrisaun.
4) diskuti kliente prefere no tama iha dieta jesus.
Rational: atu hasa ' e tama, aumenta senso partisipasaun/kontrolu

5) haree no rejista insidénsia náuseas/vómitos no sintoma sira seluk iha ligasaun. Uza
justifikasaun: sintoma gastrointestinais ne ' e bele hatudu efeitu sira hosi anemia (hipóxia) iha
órgaun
6) Kolaborasaun ba sasan ba nutricionista ida ne ' e.
Uza justifikasaun: Presiza hetan tulun iha planejamento dieta ida ne ' ebé nu ' udar nesesidade
nutrisaun.
2. Risku ne ' ebé livre asosiadu ho hamenus iha sistema korpu (defeza prinsipál ne ' e la),
prosedimentu invasivos.
Asaun/intervensaun:
1) Monitorar kona-ba iha tendensia atu hasa ' e temperatura mentál.
Fundamentasaun: Isin-Manas ne ' e tanba endoktoksin efeitu kona-ba hipotálamo no
hipotermia hanesan sinál importante ne ' ebé reflete estadu dezenvolvimentu xoke/hamenus
perfusão tecidual.
2) observa calafrios no diaforosis.
Uza justifikasaun: Tremendo dala barak precede ne ' e ba foho tutun ba temperatura kona-ba
livre jerál.
3) Monitorar sinál-sinál ida ne ' ebé kondisaun korupsaun/fallansu iha hadi ' a durante terapia.
Fundamentasaun: Ne ' E Bele hatudu imprecisão terapia ba antibiótico ka kresimentu
organizmu ne ' e.
4) Atu Fornese aimoruk anti-infecciosos, hanesan hateten.
Uza justifikasaun: atu hakotu ho/fó imunidade temporária ba infecções komún
5) Ba Interese nia spisemen raan.
Fundamentasaun: identifika kauza ba tipu livre malária
3. hipertermia asosia ho aumenta metabolismo ba germes circulante dehirasi efeitu diretu
kona-ba hipotálamo.
Asaun/intervensaun:
1) Monitorar ba temperatura pasiente nian (kondisaun no padraun), calafrios Avizu.
Fundamentasaun: Hipertermi hatudu prosesu ida ne ' ebé moras infecciosa forti liu.padraun
isin-manas hatudu diagnóstiku ida ne ' e.
2) Monitorar ba temperatura husi meiu-ambiente.
Fundamentasaun: A temperatura ambiente/cobertores ne ' e tenke iha mundu atu mantein
temperatura ida ne ' ebé besik ne ' ebé normál.
3) Fó comprimir n ' ebe quente, evita atu uza alkohol.
Uza justifikasaun: Ne ' E Bele ajuda hamenus isin-manas, uza gelo/fallansu kooperasaun nian
ne ' e bele hamosu congelamento. Aleinde alkohol bele secar ba hatais hanesan.

4) Fó antipiréticos.
Rational: uza atu hamenus ho isin-manas asaun sentrál kona-ba hipotálamo.
5) ne ' e atu Lori cobertor arrefecimento.
Rational: uza atu hamenus ho isin-manas hipertermia.
4. Alterasaun ba-iha perfusão tecidos sira iha relasaun ho komponente celulares diminui ne '
ebé presiza ba fornesimentu oxigénio no iha mistura nutrisionál iha korpu
Asaun/intervensaun:
1) Mantein deskansa iha ninia hodi ajuda ho atividade manutensaun.
Fundamentasaun: hamenus tebes no konsumu oxigénio miocárdio nian, ba maksimizasaun ba
efikásia husi perfusão tecidual.
2) Monitorar kona-ba tendénsia ba presaun arterial, haree ba dezenvolvimentu hipotensão no
mudansa iha presaun husi pulso.
Rasionál: hipotensão sei sa ' e hamutuk ho bactérias ne ' ebé atacam raan ne ' e.
3) Pay atensaun ba ' a kualidade ne ' e, forsa impulsos perificos.
Fundamentasaun: iha inísiu tinan ida ne ' ebé pulso lalais ne ' ebé forte tanba ida ne ' ebé
aumenta débito cardíaco, bele pulso fraku, ka neneik tebes ba hipotensão kontínua, hamenus
débito cardíaco no kontriksi periferia tiha ona.
4) avalia klean frukuensi respiratória no kualidade. Haree ba dispneia grave.Fundamentasaun:
aumentu iha respiração sei hatán ba efeitu direta ba bactérias kona-ba sentru respiratório. Ba
respiração sai superficial iha kazu ne ' ebé menus kbiit respiratória, aumenta risku menus
kbiit respiratória forti liu.
5) Fó fluidos parenterais.
Fundamentasaun: atu nune ' e mantein perfusão ba tecidos, ho kuantidade boot fluido bele
presiza atu suporta volume movimentu.
5. falta koñesimentu kona-ba nesesidade moras, prognóstico no tratamentu ne ' ebé relasiona
ho falta espozisaun/hanoin interpretasaun kesalahasn informasaun, limitasaun cognitivas.
Asaun/intervensaun:
1) Halo Revizaun prosesu husi moras no espetativa ne ' e iha futuru.
Uza justifikasaun: Atu fornese koñesimentu báziku sira ne ' ebé bele halo eskolla ida ne ' ebé
pasiente.
2) Fó informasaun kona-ba terapias droga-droga, interacções medicamentosas, efeitu hot-
hotu no adezaun ba programa ne ' e.
Uza justifikasaun: hadi ' a kompriensaun no promove kooperasaun iha kura no hamenus
prevene atu komplikasaun.
3) diskuti kona-ba nesesidade introdusaun kona-ba nutrisaun adekuadu no ekilibrada.Uza
justifikasaun: Nesesidade ba kura ideál no bem-estar.
4) Empurrar ba deskansu no atividade ne ' ebé sei realiza.
Uza justifikasaun: Prevene pemenatan, ekonomia enerjia no hadi ' a cicatrização.
5) halo revizaun ba nesesidade atu ijiene pesoál no limpeza ambientál ne ' e.
Fundamentasaun: Ajuda atu kontrola espozisaun meiu ambiente nian, hodi hamenus númeru
husi eziste causadores moras.
6) ba identifikasaun ba sinál no avaliasaun ida ne ‟ ebé ezije simtomas médika ne ' e.
Uza justifikasaun: rekoñesimentu ebe sedu dezenvolvimentu/prevene ba livre.
7) sublinham kona-ba importánsia husi terapia ho antibióticos, tuir nesesidade.
Uza justifikasaun: pengguaan ba prevensaun livre.
Referénsia
1. Nelson. 1999. Pediatrics. Volume 2. 15. EGC edisaun: Jakarta.
2. pm Pesoál no Saleha Sungkar. 1994. Malária. Fakuldade Medisina Universidade
indonézia: Jakarta.
3. Corwin, pocket fisiopatológico Elizabeth. J. 2009. Buku. EGC: Jakarta.
4. Doenges, Marilynn. No. iha tinan 1999. Asisténsia enfermajem Planu Rekomendasaun ba
Planejamento asisténsia Asisténsia ba Pasiente. EGC: Jakarta.
,

Orijinál text
3) Memantau tanda-tanda penyimpangan kondisi/kegagalan untuk memperbaiki selama masa
terapi.
Contribute ba better translation

Você também pode gostar