اېنډوسکوپي

يو کږېدونکی اېنډوسکوپ.

اېنډوسکوپي د مېنځ کتنې مانا لري او په ټولگړي توگه دا هغه کړنه ده چې په دې کې د طبي موخو لپاره د انسان د منځني غړو کتنې لورې اشاره ده. دا کتنه د يوې طبي آلې په مرسته چې د اېنډوسکوپ په نامه يادېږي ترسره کېږي. په انجينرۍ کې هم د بوروسکوپ په مرسته د ناليدونکو تخنيکي کړنو حالت لوري ته اېنډوسکوپي وايي. په داسې کړنو کې هغه تخنيکي سامانونه چې د سترگو د ليدلو وړ نه وي نو د اېنډوسکوپۍ له لورې يې کتنه کېږي او بيا غوښتلې انجينري پرې سر ته رسي.

کتنه

اېنډوسکوپي يوه لږ خپرېدونکې تشخيصي طبي کړنه ده چې د بدن د منځنيو غړو د سطحو د کتنې لپاره بدن کې د يوه نلکې په ننوېستلو سره ترسره کېږي. دا آله يوه کلکه او يا هم کږېدونکې تيوب لري او يواځې داسې انځورونه جوړوي چې د طبي کتنې او طبي زده کړو په موخه د عکاسۍ لپاره هم کارېږي، خو ددې آلې په مرسته بيوپسي هم اخېستل کېږي او د مشکوکو غړو او نورو برخو څارنه او موندنه هم پرې ترسره کېږي. اېنډوسکوپي د لږ خپرېدونکې جراحۍ يوه اهمه وسيله ده.

Many endoscopic procedures are considered to be relatively painless and, at worst, associated with mild discomfort. Most patients tolerate the procedure with only topical anaesthesia of the oropharynx using lignocaine spray (Source: Esophagogastroduodenoscopy, Wikipedia). Complications are rare (only 5% of all operations) but can include perforation of the organ under inspection with the endoscope or biopsy instrument. If that occurs open surgery may be required to repair the injury.

د اېنډوسکوپ برخې

يو اېنډوسکوپ له لاندينيو برخو جوړ شوی

• يوه کلکه کږېدونکې او تاوېدونکې کوپۍ
• يوه رڼاييزه سرچينه چې د بدن د اورگان په کتنه کې په يو غړي باندې رڼا اچوي او د کتنې ځای د سترگو د ليدلو وړ گرځي. د رڼا سرچينه اکثراً د بدن نه دباندې وي او رڼا د رڼايي سپڼسيو د غونډال په مرسته په اړونده ځايونو باندې غورځېږي.
• a lens system transmitting the image to the viewer from the fiberscope
• an additional channel to allow entry of medical instruments or manipulators

کارېدنه

اېنډوسکوپ يواځې د طبي چارو لپاره نه کارېږي، ددې په مرسته ډېر څه کتل کېږي چې ځينې يې دا دي

• د معدې او کولمې يا گاسټرو انټېسټېنال لاره (GI لاره):
  • د خوړلو مرۍ، معده او د کولمې پورتنۍ برخه (اېسوفېجوگاسټروډيوډېنوسکوپي)
  • وړه کولمه
  • کولون (کولونوسکوپي،پروکټوسېگمويډوسکوپي)
  • د تريخې نلکه
    • انډوسکوپيک رېټروگرېډ کولېنجيوپانکرياټوگرافي (ERCP), ډويېډونوسکوپ-مرستندويه cholangiopancreatoscopy, intraoperative cholangioscopy
• د ساه نلکه
  • پزه (راينوسکوپي)
  • د ساه اخيستنې لاندنۍ برخه (برونکوسکوپي)
• د متيازو لاره (سيسټوسکوپي)
• د ښځينه زېږندويه غونډال
  • د مهبل غاړه يا سروېکس (کولپوسکوپي)
  • د زېلانځي (هيسټېروسکوپي)
  • د فالوپاين تيوبونو (فالوسکوپي)
• په نورماله توگه د بدن بند cavities (د يو وړوکي incision په مرسته):
  • The abdominal or pelvic cavity (laparoscopy)
  • د بندونو منځ (آرتروسکوپي)
  • د ټټر اورگانونه (تورکوسکوپي او مېډياسټنوسکوپي)
• د بلاربتوب پر مهال
  • The amnion (amnioscopy)
  • د جنين کتنه (فيټوسکوپي)
• پلاستيکي جراحي
• د طبابت نه پرته د انډوسکوپي کارونه
  • The planning and architectural community have found the endoscope useful for pre-visualization of scale models of proposed buildings and cities (architectural endoscopy)
  • Internal inspection of complex technical systems (borescope)
  • Endoscopes are also a tool helpful in the examination of improvised explosive devices by bomb disposal personel

تاريخ

The first endoscope, of a kind, was developed in 1806 by Philip Bozzini with his introduction of a "Lichtleiter" (light conductor) "for the examinations of the canals and cavities of the human body". However, the Vienna Medical Society disapproved of such curiosity. An endoscope was first introduced into a human in 1822 by William Beaumont, an army surgeon at Mackinac Island, Michigan. The use of electric light was a major step in the improvement of endoscopy. The first such lights were external. Later, smaller bulbs became available making internal light possible, for instance in a hysteroscope by David in 1908. Jacobeus has been given credit for early endoscopic explorations of the abdomen and the thorax with laparoscopy (1912) and thoracoscopy (1910). Laparoscopy was used in the diagnosis of liver and gallbladder disease by the German Heinz Kalk in the 1930s. Hope reported in 1937 on the use of laparoscopy to diagnose ectopic pregnancy. In 1944, Raoul Palmer placed his patients in the Trendelenburg position after gaseous distention of the abdomen and thus was able to reliably perform gynecologic laparoscopy.

For diagnostic endoscopy Basil Hirschowitz invented a superior glass fiber for flexible endoscopes. The technology resulted in not only the first useful medical endoscope, but the invention revolutionized other endoscopic uses and led to practical fiber optics.

Surgery, as well as examination, did not begin until the late 1970s and then only with young and 'healthy' patients. By 1980, laparoscopy training was required by gynecologists to perform tubal ligation procedures and diagnostic evaluations of the pelvis. The first laparoscopic cholecystectomy was performed in 1984 and the first video-laparoscopic cholecystectomy in 1987. During the 1990s, laparoscopic surgery was extended to the appendix, spleen, colon, stomach, kidney, and liver. Wireless capsule endoscopy is an emerging technology and is awaiting FDA approval.

وېرې

د اېنډوسکوپي د کارولو سره دغه لاندينې وېرې شته دي

• د نورو غړو انتانيت
• د غړو سوری کېدنه
• د رنگونو او توپيري توکو په سبب د الرژۍ يا حساسيت راپارېدنه (د ساري په توگه هغه رنگونه او توپيري توکي چې د CT scan يا سي ټي ځيرڅارنه کې کارېږي)
• Over-sedation

اوسني پرمختگونه

With the application of robotic systems, telesurgery was introduced as the surgeon could operate from a site physically removed from the patient. The first transatlantic surgery has been called the Lindbergh Operation.

دا هم وگورۍ

• انجيوگرافي
• فېبروسکوپ
• روبوټيکه جراحي

سرچينې

• Siegler AM, Kemmann E: Hysteroscopy. Obstet Gynecol Survey 30:567-88, 1975.
• Armin Gärtner; medical technics and information technologie, Band II. Medizintechnik und Informationstechnologie, Band II. ISBN 3-8249-0941-3.

باندنۍ تړنې

• د DAVE پروژه Archived 2007-04-26 at the Wayback Machine.، د ويډيويي زده کړې گڼيالي اطلس (Digital Atlas of Video Education) - گاسټرواېنټېرولوجي
• Global Rating Scale, GRS - Quality Assurance for Endoscopy