انور سادات

محمد انور السادات (د ۱۹۱۸ کال د ډسمبر له ۲۵ – د ۱۹۸۱ کال د اکتوبر تر ۶) یو مصري سیاستوال او پوځي افسر و چې د ۱۹۷۰ کال د اکتوبر له ۱۵ څخه تر ۱۹۸۱ کال د اکتوبر تر ۶ د بنسټپالو پوځي افسرانو له لوري تر وژل کېدو پورې یې د مصر د دریم ولسمشر په توګه دنده پر مخ یوړه. سادات د ازادو افسرانو یو جګپوړی غړی و چې د ۱۹۵۲ کال د مصر په انقلاب کې یې پاچا فاروق له واکه لرې کړ او د ولسمشر جمال عبدالناصر باوري ملګری و، چې د هغه تر واک لاندې یې دوه ځله یې د مرستیال ولسمشر په توګه دنده ترسره کړه او په ۱۹۷۰ کال کې د ولسمشر په توګه بریالی شو. په ۱۹۷۸ کال کې سادات او د اسراییلو لومړي وزیر میناخېم بیګن د متحده ایالاتو له ولسمشر جیمي کارټر په مرسته د سولې تړون لاسلیک کړ چې پر بنسټ یې دوی د نوبل د سولې جایزې وړ وپېژندل شول.

انور سادات

محمد أنور السادات (عربي )

اړوند

زېږون‌ځای	Mit Abu al-Kum (en)
ښاروندتوب	لړۍ... Sultanate of Egypt (en) — Kingdom of Egypt (en) — Republic of Egypt (en) — United Arab Republic (en) — مصر
زېږون نېټه	۲۵ ډيسمبر ۱۹۱۸
مړينې نېټه	۶ اکتوبر ۱۹۸۱
مړينې لامل	وژنه
مړينې ځای	قاهره
مړينې لامل	firearm (en)
ښخولو ځای	Unknown Soldier Memorial (en)
زدکړنځی	Egyptian Military College (en)
ژبې	انګليسي ژبه — عربي ژبه
ګوند	National Democratic Party (en) — Arab Socialist Union (en)
دنده	لړۍ... سياستوال — پوځي افسر — statesperson (en) — ډیپلوماټ — military leader (en)

عامه معلومات

عمومي معلومات	انسان
غړی د	Free Officers Movement (en) Egyptian Revolutionary Command Council (en)
دین	سني

اړين معلومات

مهمې پېښې	assassination of Anwar Sadat (en)
جګړه	د مصر ۱۹۵۲ کال انقلاب د شمالي یمن کورنۍ جګړه Yom Kippur War (en)

جوړښت

د معماري سټایل

لړۍ... Nasserism (en) — Egyptian nationalism (en) — economic liberalism (en) — پانګولي — Infitah (en)

جایزې

لړۍ...  Nobel Peace Prize (en) (۱۹۷۸)  Collar of the Order of Isabella the Catholic‎ (en) (۱۹۷۷)  Financial Times Person of the Year (en) (۱۹۷۷)  Order of Ojaswi Rajanya (en)  Order of Mubarak the Great (en)  Order of the Nile (en)  Presidential Medal of Freedom (en)  Order of the Star of Nepal (en)  Order of the Republic (en)  Order of King Abdulaziz al Saud (en)  Knight Grand Cross with Collar of the Order of Merit of the Italian Republic (en)  Congressional Gold Medal (en)

نور معلومات

وېب‌پاڼه	anwarsadat.org (عربي ژبه)

نوموړي د ولسمشر په توګه په خپلو یوولسو کلونو په اوږدو کې د مصر لاره بدله کړه، د ناصر پلوه له ډېرو سیاسي او اقتصادي اصولو څخه څنګ ته شو چې څو-ګوندي نظام یې بېرته راپورته کړ او د انفتاح اقتصادي سیاست یې په لاره واچوه. نوموړي د ولسمشر په توګه د ۱۹۷۳ کال په یوم کیپور جنګ کې د مصر مشري وکړه ترڅو د مصر سینا ټاپووزمه بېرته ترلاسه کړي، چې اسراییلو د ۱۹۶۷ کال له شپږ ورځنۍ جګړې را په دې خوا اشغال کړې وه، چې دې کار هغه په مصر او د یو څه وخت لپاره په پراخه عربي نړۍ کې د یو اتل په بڼه را پورته کړ. هغه وروسته له اسراییلو سره په خبرو اترو کې ښکېل شو، چې د مصر – اسراییلو د سولې د تړون لامل شوې؛ دې د نوموړي او میناخیم لپاره د نوبل د سولې جایزه وګټله، چې سادات لومړی مسلمان نوبل جایزه ګټونکی شو. که څه هم د دې تړون په اړه غبرګون - چې په پایله کې سینای بېرته له مصر سره یوځای شوه - په عمومي ډول د مصریانو ترمنځ د خوښې وړ و، خو د دې د هېواد اخوان المسلمین او کیڼ اړخو له خوا رد شو او داسې احساس یې را منځ ته کړ چې سادات د فلسطیني دولت د یقیني کولو هڅې پرېښودې. د سوډان په استثنا، عربي نړۍ او د فلسطین د ازادۍ سازمان (PLO) د سادات د هڅو سره سخت مخالفت وکړ چې ګواکي له عربي دولتونو سره له مخکینۍ مشورې پرته یې له اسراییلو سره جلا سوله کړې ده. د فلسطین په ستونزه کې د دوی سره د پخلاینې څخه د نوموړي د انکار په پایله کې مصر له ۱۹۷۹ کال څخه تر ۱۹۸۹ کال پورې د عربي اتحاد څخه ویستل شو. همدارنګه د سولې تړون د هغو بنسټیزو لامونو څخه و د هغه د وژنې لامل شو. د ۱۹۸۱ کال د اکتوبر په شپږمه د اکتوبر د شپږمې په رسم ګذشت کې د خالد اسلامبولي په مشرۍ وسله والو په قاهره کې پر سادات د اتومات ټوپک ډزې وکړې او هغه یې وواژه.

د ژوند لومړي کلونه او انقلابې کړنې

انور سادات د ۱۹۱۸ کال د ډسمبر په ۲۵ مه په میت ابو الکوم کې چې د منوفیا د والي په برخه کې چې هغه مهال د مصر سلطنت و، په یوې غریبې کورنۍ وزېږېد چې ۱۳ وروڼو او خویندې یې درلودې. د هغه یو ورور عاطف سادات وروسته پیلوټ شو او د ۱۹۷۳ کال د اکتوبر په جګړه کې ووژل شو. د هغه پلار، انور محمد السادات، د بر مصر اوسېدونکی و، او مور یې، سیت البرین، له پلار څخه سوډاني وه. 

نوموړی د قاهرې، چې هغه مهال د مصر د پاچاهۍ پلازمېنه وه، له شاهي پوځي اکاډمۍ څخه په ۱۹۳۸ کال کې فارغ شو او د سیګنال قول اردو ته ولېږل شو. هغه اردو ته د دوهم بریدمن په توګه لاړ شو او په انګلیس - مصر سوډان (سوډان په هغه وخت کې د برتانیا او مصر د ګډې واکمنۍ لاندې ګډ حکومت و) دنده ور وسپارل شوه. هلته يې له جمال عبدالناصر او د څو نورو ټیټ پوړو افسرانو سره ولیدل او د ازادو افسرانو پټ خوځښت یې را منځ ته کړ چې دې سازمان له مصر څخه د انګلیسانو د ايستلو او د شاهي فساد د له منځه وړلو ژمنه يې وکړه.

نوموړي د دویمې نړیوالې جګړې په اوږدو کې د بریتانوي ځواکونو له لورې له دې امله زندانی شو چې د اشغالګرو ځواکونو په شړلو کې یې د محوري ځواکونو څخه د مرستې د ترلاسه کولو هڅې کولې. هغه د دوهمې نړیوالې جګړې له پای وروسته، په ​​هغه وخت کې د پټې ټولنې سره ولیدل او د وفد ګوند تر مشرۍ لاندې حکومت کې یې د مالیې وزیر او د مصر-انګلیس د دوستۍ ټولنې مشر، امین عثمان د وژنې پرېکړه وکړه چې له انګلیسانو سره یې پراخه خواخوږي درلوده. عثمان د ۱۹۴۶ کال د جنورۍ په میاشت کې ووژل شو. د امین عثمان له وژلو وروسته سادات بیا زندان ته ستون شو. هغه د قرمیدان په زندان کې د زندان له خورا سختو کړاوونو سره مخ شو، خو د حسین توفیق په قضیه کې لومړی تورن په تېښته بریالی شو او د جرم د ثبوت له نه شتون وروسته ټول تورونه له منځه ولاړل او تورن خوشي شول. ځوان افسر صلاح ذوالفقار چې په هغه وخت کې په زندان کې مامور و او د سادات پر اتلولۍ یې د زړه له کومي باور درلود چې د خپل هېواد لپاره یې د وطن دوستۍ ونډه لوبولې وه، په داسې حال کې چې زنداني هم و خو په دې باور و چې له خپل وطن سره د مينې له امله بندیان شوي دي. ذوالفقار له ځانه سره د ښاغلو لپاره خواړه، اخبارونه او سګريټ راوړل او له خپلې کورنۍ سره يې د ليدنې د اجازې په ترلاسه کولو کې ډېره مرسته کوله. انور سادات په ډېرو سیاسي خوځښتونو کې، د اخوان المسلمین، فاشیست ځوان مصر، د مصر د مانۍ د اوسپنیزو ساتونکو، او د آزادو افسرانو په نامه د پټو نظامي ډلو په ګډون، کارنده غړی و.  سادات له خپلو ملګرو ازادو افسرانو سره یوځای په هغه پوځي کودتا کې برخه واخیسته چې د ۱۹۵۲ کال د مصر انقلاب یې پیل کړ چې د همدې کال د جولای په ۲۳ مه یې پاچا فاروق له واکه لرې کړ. سادات ته دنده ورکړل شوې وه چې د انقلاب خبرونه د راډیو له لارې د مصر خلکو ته ورسوي.

د ناصر د ولسمشرۍ په اوږدو کې

سادات د جمال عبدالناصر د واکمنۍ پر مهال په ۱۹۵۴ کال کې د دولت وزیر وټاکل شو او د الجمهوریه د نوې ورځپاڼې مسئول مدیر هم وټاکل شو. نوموړي په ۱۹۵۹ کال کې د ملي یوالي د منشي په توګه دنده پیل کړه سادات (له ۱۹۶۰ – ۱۹۶۸پورې) د مصر د ولسي جرګې رئیس او بیا په ۱۹۶۴ کال کې مرستیال ولسمشر او د ولسمشرۍ د شورا غړی و او د ۱۹۶۹ کال په ډسمبر کې بیا د مرستیال ولسمشر په توګه وټاکل شو.