کیلٹی بولیاں

کیلٹک
جغرافیائی تقسیم:	یورپ وچ سابقہ طور اُتے وچ وڈے پیمانے پر; ہن کورنوال، ویلز، اسکاٹ لینڈ، جزیرہ آئرلینڈ، بریتانیہ، پیٹاگونیا، نووا سکوشیا تے آئل آف مین
لسانی درجہ بندی:	ہند۔یورپی کیلٹک
سابقہ اصل-زبان:	پروٹو-کیلٹک
ذیلی تقسیمات:	براعظمی کیلٹک (کثیر نسلہ، معدوم) جزیراندی کیلٹک P-Celtic کیلٹک زباناں
آیزو 639-2 / 5:	cel
کرہ لسانی:	50= (phylozone)
گلوٹولاگ:	celt1248
Distribution of Celtic speakers:   Hallstatt culture area, 6th century BC   Maximal Celtic expansion, c. 275 BC   Lusitanian area; Celtic affiliation doubtful   Areas where Celtic languages are widely spoken in the 21st century

کیلٹی بولیاں دا نقشہ

کیلٹی بولیاں ہند یورپی بولیاں اندر بولیاں دا اک ٹبر اے۔ ایدے چ ویلزی، بریطانی، آئرش، مانکس بولی، تے سکاٹ گالی بولیاں آندیاں نیں۔ ایہ آئرلینڈ برطانیہ تے فرانس چ بولیاں جاندیاں نیں۔

کیلٹک زباناں (Celtic languages) (عمومی تلفظ: /ˈkɛltɪk/ کیلٹک لیکن کدی کدائيں /ˈsɛltɪk/) سیلٹک وی کہیا کاندا اے ہند۔یورپی لسانی خاندان د‏‏ی شاخ پروٹو-کیلٹک زبان د‏‏ی نسل تو‏ں اک بولی ا‏‏ے۔

جدید کیلٹک زباناں زیادہ تر یورپ دے شمال مغربی کنارے اُتے بولی جاندیاں نيں جس وچ جزیرہ آئرلینڈ، اسکاٹ لینڈ، ویلز، بریتانیہ، کورنوال تے آئل آف مین قابل ذکر نيں۔ ویلش بولنے والےآں د‏‏ی اک وڈی تعداد ارجنٹائن دے علاقے پیٹاگونیا وچ وی موجود ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ اسکاٹش گیلک بولنے والے کچھ لوک نووا سکوشیا وچ موجود نيں۔ کیلٹک زباناں بولنے والے کچھ تارکین وطن ریاستہائے متحدہ ، کینیڈا، آسٹریلیا تے نیوزی لینڈ وچ وی موجود نيں۔

پہلے ہزارے ق م وچ ایہ یورپ، جزیرہ نما آئبیریا، بحراوقیانوس تو‏ں بحیرہ شمال دے ساحل تک، وادی رائن تے اور تھلے داودی ڈینیوب تو‏ں ہُندے ہوئے بحیرہ اسود تک، شمالی بلقان تو‏ں وسطی اناطولیہ تک بولی جادیاں سن۔

حیات زباناں

کئی کیلٹک زباناں معدوم ہوئے چکيت‏یاں نيں، چھ کیلٹک زباناں ایسی نيں جنہاں دے بولنے والے ہن وی وڈی تعداد وچ موجود نيں مندرجہ ذیل نيں۔

1. آئرش زبان
2. اسکاٹش گیلک
3. ویلش زبان
4. بریٹن زبان
5. کورنش زبان
6. مینکس زبان

ان وچ گویڈیلک زباناں (آئرش، اسکاٹش گیلک) جو وسطی آئرش تو‏ں نکلی نيں تے بریطانی زباناں (ویلش تے بریٹن) جو عام بریطانی تو‏ں نکلی نيں۔

ہور دو کورنش (اک بریطانی زبان) تے مینکس (اک گویڈیلک زبان) جدید دور وچ معدوم ہوئے چک‏ی ہی۔

آبادیات

زبان	مقامی نام	گروہ بندی	اصل بولنے والےآں د‏‏ی تعداد	لوکاں د‏‏ی تعداد جو بولی وچ اک یا زیادہ مہارت رکھدے نيں	بنیادی علاقے جتھ‏ے بولی بولی جاندی اے	لسٹ منظمین زبان	وڈے شہراں وچ بولنے والےآں د‏‏ی اندازہً تعداد
ویلش زبان	Cymraeg	بریطانی	562,000 (19.0% ویلز د‏‏ی آبادی کا) دعوی کردے نيں کہ اوہ "ویلش بول سکدے نيں" (2011)	تقریباً 947,700 (2011) کل متکلمین — ویلز: 788,000 متکلمین، 26.7% ویلز د‏‏ی آبادی کا، — انگلستان: 150,000 — صوبہ چوبوت، ارجنٹائن: 5,000 — ریاستہائے متحدہ امریکا: 2,500 — کینیڈا: 2,200	ویلز; Y Wladfa، صوبہ چوبوت	— Welsh Language Commissioner (Meri Huws) — The Welsh Government (previously the Welsh Language Board، Bwrdd yr Iaith Gymraeg)	کارڈف: 54,504 سوانزی: 45,085 نیوپورٹ، ویلز: 18,490 بینگور، گوینڈ: 7,190
آئرش زبان	Gaeilge/ Gaedhilge	گویڈیلک	40,000–80,000 جمہوریہ آئرلینڈ وچ ، 94,000 لوک آئرش روزانہ تعلیم دے نظام تو‏ں علاوہ استعمال کردے نيں۔	1,887,437 جمہوریہ آئرلینڈ: 1,774,437 مملکت متحدہ: 95,000 ریاستہائے متحدہ امریکا: 18,000	جمہوریہ آئرلینڈ	Foras na Gaeilge	ڈبلن: 184,140 گالوے: 37,614 کورک (شہر): 57,318 بیلفاسٹ: 30,360
بریٹن زبان	brezhoneg	بریطانی	206,000	356,000	بریتانیہ	Ofis Publik ar Brezhoneg	رین: 7,000 بریسٹ، فرانس: 40,000 نانت: 4,000
اسکاٹش گیلک	Gàidhlig	گویڈیلک	57,375 (2011) اسکاٹ لینڈ وچ تے 1,275 (2011) نووا سکوشیا وچ	87,056 (2011) اسکاٹ لینڈ وچ	اسکاٹ لینڈ	Bòrd na Gàidhlig	گلاسگو: 5,726 ایڈنبرگ: 3,220 ابرڈین: 1,397
کورنش زبان	Kernowek	بریطانی	نامعلوم	3,000	کورنوال	Cornish Language Partnership (Keskowethyans an Taves Kernewek)	ٹرورو: 118
مینکس زبان	Gaelg/ Gailck	گویڈیلک	100+، بشمول اک قلیل تعداد وچ بچے جو نويں مقامی بولنے والے نيں	1,823	آئل آف مین	Coonceil ny Gaelgey	ڈگلس: 507

جدول موازنہ

ویلش	کورنش	بریٹن	آئرش	سکاٹش گیلک	مینکس	انگریزی
gwenynen	gwenenen	gwenanenn	beach	seillean, beach	shellan	bee
cadair	kador	kador	cathaoir	cathair, seidhir	caair	chair
caws	keus	keuz	cáis	càis(e)	caashey	cheese
aber	aber	aber	inbhear	inbhir	inver	estuary, mouth of a river
llawn	leun	leun	lán	làn	lane	full
gafr	gaver	gavr	gabhar	gobhar	goayr	goat
tŷ	chi	ti	teach, tigh	taigh	thie	house
gwefus	gweus	gweuz	liopa, beol	bile, lip	meill	lip (anatomical)
arian, prês	mona, arhans	moneiz, arcʼhant	airgead	airgead	argid	silver, money
nos	nos	noz	oíche	oidhche	oie	night
rhif, nifer	niver	niver	uimhir	àireamh	earroo	number
tu mas, tu allan	yn-mes	er-maez	amuigh	a-muigh	mooie	outside
gellygen, peren	peren	perenn	piorra	peur/piar	peear	pear
chwarel, mwynglawdd	mengleudh	mengleuz	cairéal	coireall, cuaraidh	quarral	quarry, mine
ysgol	skol	skol	scoil	sgoil	scoill	school
seren	steren	steredenn	réalta	reul, rionnag	rollage	star
heddiw	hedhyw	hiziv	inniu	an-diugh	jiu	today
cwympo	kodha	kouezhañ	tit(im)	tuit(eam)	tuitt(ym)	(to) fall
ysmygu	megi	mogediñ, butuniñ	caith(eamh) tobac	smocadh	toghtaney, smookal	(to) smoke
chwibanu	hwibana	c'hwibanat	feadáil	fead	fed	(to) whistle

حوالے

• Ball, Martin J. & James Fife (ed.) (1993)۔ The Celtic Languages۔ London: Routledge. سانچہ:آئی ایس بی این۔
• Borsley, Robert D. & Ian Roberts (ed.) (1996)۔ The Syntax of the Celtic Languages: A Comparative Perspective۔ Cambridge: Cambridge University Press. سانچہ:آئی ایس بی این۔
• Cowgill, Warren (1975). "The origins of the Insular Celtic conjunct and absolute verbal endings", in H. Rix: Flexion und Wortbildung: Akten der V. Fachtagung der Indogermanischen Gesellschaft, Regensburg, 9.–14. ستمبر 1973. Wiesbaden: Reichert, 40–70. ISBN 3-920153-40-5. 
• Celtic Linguistics, 1700–1850 (2000)۔ London; New York: Routledge. 8 vols comprising 15 texts originally published between 1706 and 1844.
• Forster, Peter; Toth, Alfred (جولائ‏ی 2003). "Toward a phylogenetic chronology of ancient Gaulish, Celtic, and Indo-European". Proc. Natl. Acad. Sci. USA 100 (15): 9079–84. doi:10.1073/pnas.1331158100. PMID 12837934. PMC: 166441. Bibcode: 2003PNAS.۔100.9079F. http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12837934. 
• Gray, Russell D.; Atkinson, Quintin D. (نومبر 2003). "Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin". Nature 426 (6965): 435–39. doi:10.1038/nature02029. PMID 14647380. Bibcode: 2003Natur.426.۔435G. 
• Hindley, Reg (1990). The Death of the Irish Language: A Qualified Obituary. Routledge. ISBN 0-415-04339-5. 
• Lewis, Henry & Holger Pedersen (1989)۔ A Concise Comparative Celtic Grammar۔ Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. سانچہ:آئی ایس بی این۔
• McCone, Kim (1991). "The PIE stops and syllabic nasals in Celtic". Studia Celtica Japonica 4: 37–69. 
• McCone, Kim (1992). "Relative Chronologie: Keltisch", in R. Beekes: Rekonstruktion und relative Chronologie: Akten Der VIII. Fachtagung Der Indogermanischen Gesellschaft, Leiden, 31 اگست – 4 ستمبر 1987. Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck, 12–39. ISBN 3-85124-613-6. 
• McCone, K. (1996). Towards a Relative Chronology of Ancient and Medieval Celtic Sound Change. Maynooth: Department of Old and Middle Irish, St. Patrick's College. ISBN 0-901519-40-5. 
• Russell, Paul (1995). An Introduction to the Celtic Languages. Longman. ISBN 0-582-10082-8. 
• Schmidt, K.H. (1988). "On the reconstruction of Proto-Celtic", in G. W. MacLennan: Proceedings of the First North American Congress of Celtic Studies, Ottawa 1986. Ottawa: Chair of Celtic Studies, 231–48. ISBN 0-09-693260-0. 
• Schrijver, Peter (1995). Studies in British Celtic historical phonology. Amsterdam: Rodopi. ISBN 90-5183-820-4. 
• (2004) Die keltischen Primärverben. Ein vergleichendes, etymologisches und morphologisches Lexikon (in German). Innsbruck: Institut für Sprachen und Kulturen der Universität Innsbruck. ISBN 3-85124-692-6. 

باہرلے جوڑ

• سانچہ:Dmoz
• Aberdeen University Celtic Department
• "Labara: An Introduction to the Celtic Languages"، by Meredith Richard
• Celts and Celtic Languages
• What is necessary to decide if Lusitanian is a Celtic language?