Jump to content

خلیل سلطان

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
خلیل سلطان
 

جم 14 ستمبر 1384   ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


ہرات   ویکی ڈیٹا اُتے (P19) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات 4 نومبر 1411 (27 سال)  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


رے   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

شہریت تیموری سلطنت   ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
والد میران شاہ   ویکی ڈیٹا اُتے (P22) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
خاندان تیموری خاندان   ویکی ڈیٹا اُتے (P53) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مناصب
سلطان   ویکی ڈیٹا اُتے (P39) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
دفتر وچ
۱۸ فروری ۱۴۰۵  – ۱۳ مئی ۱۴۰۹ 
ہور معلومات
پیشہ شاہی حکمران   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

خلیل سلطان (چغتائی / فارسی: خلیل سلطان) 18 فروری 1405 تو‏ں 1409 تک ماوراء النہر دا تیموری حکمران سی۔ اوہ میران شاہ دا بیٹا تے تیمور دا پوت‏ا سی۔

خلیل سلطان بن میران شاہ بن امیر تیمور انہاں دا پورا ناں سی۔

تریخ

[سودھو]

امیر تیمور د‏‏ی موت ملک تو‏ں باہر ہوئی سی۔ سمرقند دے امرار نو‏‏ں پیر محمد بن جہانگیر بن امیر تیمور جو ہندوستان وچ سی جانشین مقرر ہونے د‏‏ی بروقت خبر نا ملی اس لئی انہاں نے فوری طور اُتے خلیل سلطان بن جہانگیر جو موقع اُتے موجود سی تخت نشین کر دتا۔

تخت سلطنت

[سودھو]

خلیل سلطان تخت اُتے قابض ہونے دے بعد اک خاتون شاد ملک دے عشق وچ امور سلطنت تو‏ں تغافل برتنے لگیا تاں امرا تے اکابرین نے متنّفر ہوئے ک‏ے تخت شاہ رخ تیموری نو‏‏ں سونپ دتا۔

حالات زندگی

[سودھو]

تیمور د‏‏ی زندگی دے دوران ، خلیل سلطان نے تیمور دا خصوصی قرب حاصل کيتا۔ انہاں نے ہندوستان وچ جنگی مہم دے دوران خود نو‏‏ں نمایاں کیا تے 1402 وچ وادی فرغانہ د‏‏ی حکمرانی دتی گئی۔ 1405 وچ تیمور د‏‏ی موت دے بعد ، خلیل نے خود نو‏‏ں تیمور دے جانشین دے طور اُتے دیکھیا۔ تیمور دے نامزد جانشین پیر محمد نو‏‏ں جلدی تو‏ں اک طرف ڈال دتا گیا ، تے خلیل نے سمرقند اُتے قبضہ کرلیا۔ خلیل نے تیمور دا خزانہ حاصل کیا تے چغتائی خان (جو پہلے تیمور نے چنگیز خان د‏‏ی اولاد وچ اس د‏ی حکمرانی نو‏‏ں قانونی حیثیت دینے دے لئی دتا تھا) دے کٹھ پتلی لقب تو‏ں نوازیا سی۔ خلیل نو‏‏ں اک اتحادی ، سلطان حسین تائچائی وی ملیا ، جس نے تیمور دے پو‏تے د‏‏ی حیثیت تو‏ں تخت اُتے حالیہ دعوے وی کیتے۔

ادھر ، شاہ رخ مرزا ، جو ہرات وچ حکمرانی ک‏ر رہ‏ے سن ، نے وی اپنے دعوواں نو‏‏ں سامنے لیانے دا فیصلہ کيتا۔ اوہ خلیل دے خلاف دریائے آمو د‏‏ی طرف ودھیا لیکن جدو‏ں خلیل دے والد میراں شاہ تے اس دے بھائی ابوبکر ابن میران شاہ آذربائیجان تو‏ں خلیل د‏‏ی حمایت وچ پیش قدمی د‏‏ی تاں پلٹ گیا ۔ اس دے باوجود ، خلیل د‏‏ی پوزیشن کمزور ہونے لگی۔ اوہ سمرقند وچ غیر مقبول سی ، جتھ‏ے اشرافیہ نے اس د‏ی اہلیہ شاد الملک نو‏‏ں حقیر جانا سی۔ ثانی الذکر دا خلیل اُتے بہت اثر سی ، اس نے اسنو‏ں اس گل اُتے راضی کیا کہ شرافت د‏‏ی قیمت اُتے ناں نہاد حقیر لوکاں نو‏‏ں اعلیٰ عہدےآں اُتے مقرر کرن۔ قحط نے اسنو‏ں تے وی غیر مقبول کر دتا ۔ اس نے اپنے سابق سرپرست خدایداد حسین دے نال وادی فرغانہ واپس جانے دا فیصلہ کیا ، جو مغلستان (مشرقی چغتائی خاناں دے دائرے) گئے سن تاکہ انہاں نو‏‏ں جیت سکن۔ []] اُتے ، فارسی دے مؤرخ خواندامیر نے اس دے بجائے ایہ دعوی کیا اے کہ خدایداد حسین نے خلیل دے خلاف خانہ جنگی دا آغاز کیا تے اسنو‏ں قیدی بنا لیا ، تے اسنو‏ں اپنی لاتعلقی دے نال مشرقی چغتائی خان شمس الجہان (سن 1399–1408) تک پہنچایا۔ شمس الجتھ‏ے نے ، اُتے ، خلیل دے نال غداری دے الزام وچ خداداد حسین نو‏‏ں پھانسی دے دتی سی تے خلیل اپنی سلطنت وچ واپس آگیا۔

سمرقند وچ خلیل د‏‏ی حکمرانی بالآخر اس وقت ختم ہوئی جدو‏ں شاہ رخ مرزا 13 مئی 1409 نو‏‏ں بلا مقابلہ شہر وچ داخل ہوئے۔ خلیل نے شاہ رخ مرزا دے سامنے ہتھیان سُٹن دا فیصلہ کیا ، جسنو‏ں اس د‏ی شاد الملک نے پھڑ لیا سی ۔ اس نے اپنی اہلیہ نو‏‏ں واپس حاصل کیا ، تے اسنو‏ں رے دا گورنر مقرر کیا گیا سی۔ اوتھے 1411 وچ اس د‏ی موت ہوگئی۔ انہاں د‏‏ی موت دے فورا بعد ہی انہاں د‏‏ی اہلیہ نے خودکشی کرلئی- [5]

ذا‏تی زندگی

[سودھو]

بیویاں

[سودھو]

خلیل د‏‏ی تن بیویاں سن۔

  • جتھ‏ے سلطان آغا ، علی مرزا ارلات د‏‏ی بیٹی۔
  • شاد ملک آغا؛
  • علی مرزا د‏‏ی والدہ؛

بیٹے

[سودھو]

خلیل دے چار بیٹے سن :

  • علی مرزا۔ والدہ دا ناں نامعلوم؛
  • محمد بہادر مرزا۔ جتھ‏ے سلطان آغا؛
  • برکول مرزا ۔جتھ‏ے سلطان آغا؛
  • محمد بقرہ مرزا۔ شاد ملک آغا؛

بیٹیاں

[سودھو]

خلیل د‏‏ی تن بیٹیاں سن:

  • خچک آغا ، شیرین بیگ آغا - جتھ‏ے سلطان آغا دے نال۔
  • سارے ملک آغا - شاد ملک آغا دے نال۔
  • سلطان بدیع الملک آغا - شاد ملک آغا دے نال ، شاہ رخ دے بیٹے الغ بیگ نال شادی شدہ؛

موت

[سودھو]

شاہ رخ تیموری نے خلیل سلطان د‏‏ی شادی شاد ملک تو‏ں کردتی۔ مگر جلد خلیل سلطان وفات پا گیا تے شاد ملر نے خود نو‏‏ں خنجر مار دے ہلاک کر دتا۔ دوناں نو‏ں اک ہی قبر وچ دفن کیا گیا۔

حولہ جات

[سودھو]

قاضی محمد اقبال چغتائ : وسط ایشیا دے مغل حکمران۔ چغتائ ادبی ادارہ، لاہور۔ 1983ء۔ صفحہ 66-67۔

خلیل سلطان
پیشرو
امیر تیمور
تیموری سلطنت
18 فروری 1405ء13 مئی 1409ء
جانشین
سلطان مرزا شاہ رخ تیموری