برطانیا
متحدہ مملکتِ برطانیہ عظمی و شمالی آئرلینڈ | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
شعار: Dieu et mon droit | |||||
ترانہ: God Save the Queen | |||||
راجگڑھ | لندن | ||||
وڈا شہر | لندن | ||||
دفتری بولی/بولیاں | {{{دفتری_زبان}}} | ||||
نظامِ حکومت ملکہ
وزیرِ اعظم |
آئینی ملوکیت ایلیزابیتھ دوم تھریسا مئے | ||||
تشکیل - قوانینِ اتحاد اول قوانینِ اتحاد دوم انگریز۔آئری معاہدہ |
یکم مئی 1707ء یکم جنوری 1801ء 12 اپریل 1922ء | ||||
یورپی یونین دی رکنیت | یکم جنوری 1973ء | ||||
رقبہ - کل - پانی (%) |
242900 مربع کلومیٹر (79) 93784 مربع میل 1.34 | ||||
آبادی - تخمینہ:2006ء - 2001 مردم شماری - سنگھنائی آبادی |
60,587,300 (22) 58789194 246 فی مربع کلومیٹر(51) 637 فی مربع میل | ||||
خام ملکی پیداوار (م۔ق۔خ۔) - مجموعی - فی کس |
تخمینہ: 2007ء 2147 ارب بین الاقوامی ڈالر (چھٹا) 35300 بین الاقوامی ڈالر (21 واں) | ||||
انسانی ترقیاتی اشاریہ (تخمینہ: 2007ء) |
0.946 (16) – بلند | ||||
سکہ رائج الوقت | برطانوی پونڈ (GBP )
| ||||
منطقۂ وقت - عمومی ۔ موسمِ گرما (د۔ب۔و) |
(یو۔ٹی۔سی۔ 0) مستعمل (یو۔ٹی۔سی۔ 1) | ||||
ملکی انٹرنیٹ کوڈ (انٹرنیٹ) |
.uk | ||||
کالنگ کوڈ (کالنگ کوڈ) |
+44
|
مملکت متحدہ برطانیا عظما و شمالی آئرلینڈ (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland)، جیہنوں عام طور اُتے مملکت متحدہ (United Kingdom) یا برطانیا (Britain) دے طور اُتے جانیا جاندا اے، شمال مغربی یورپ دا اک ملک اے۔ ایہ جزیرہ برطانیہ تے شمالی آئرلینڈ دے علاوہ نالدے سمندر دے وکھرے جزیرے اُتے پھیلیا ہويا اے۔
برطانیا دے چارچپھیرے بحر اوقیانوس تے اوہدے ذیلی بحیرے نيں، جیہناں وچ بحیرہ شمال، رودباد انگلستان، بحیرہ سیلٹک تے بحیرہ آئرش شامل نيں۔
برطانیا چینل سرنگ دے ذریعے فرانس توں نتھی اے جیہڑا رودباد انگلستان دے تھلے توں لنگدی اے جدوں کہ شمالی آئرلینڈ جمہوریہ آئرلینڈ دے نال ملدا اے۔
برطانیہ اک سیاسی اتحاد اے جو 4 ملکاں انگلستان، اسکاچستان، ویلز تے شمالی آئرلینڈ توں مل کے بنا اے۔ انہاں دے علاوہ دنیا بھر وچ برطانیہ دے ہور کئی مقبوضات وی نيں جنہاں وچ برمودا، جبل الطارق یا جبرالٹر، مونٹسیرٹ تے سینٹ ہلینا وی شامل نيں۔
برطانیہ اک آئینی بادشاہت اے جو دولت مشترکہ دے 16 ملکاں دی طرح ملکہ ایلزبتھ دوم نوں اپنا حکمران تصور کردی اے۔
برطانیہ جی 8 دا رکن تے بہوں ترقی یافتہ ملک اے۔ اس دی معیشت دنیا دی پنجويں تے یورپ دی دوجی سب توں وڈی معیشت اے جیہدا اندازہ 2.2 کھرب امریکی ڈالرز اے۔ برطانیہ آبادی دے لحاظ توں یورپی یونین دا تیسرا سب توں وڈا ملک اے جس دی آبادی 60.2 ملین اے۔ برطانیہ شمالی اوقیانوسی معاہدہ (نیٹو) تے اقوام متحدہ دا بانی رکن تے سلامتی کونسل دا مستقل رکن اے۔ برطانیہ دنیا دی وڈی جوہری طاقتاں وچوں اک اے۔ ایہ یورپی یونین دا وی رکن اے۔
سلطنت برطانیہ دے خاتمے دے باوجود انگریزی زبان دے عالمی استعمال تے دولت مشترکہ دے باعث برطانیہ دے اثرات حالے وی دنیا اُتے باقی نيں۔
برطانیا براعظم یورپ دے اتر لیندے وچ اک جزیرہ دیس اے۔ لندن اس دا راجگڑھ تے وڈا شہر اے۔ ایتھے 6 کروڑ 37 لکھ دے نیڑے لوک وسدے نیں۔ برطانیا دے چارے پاسے وڈا سمندر اوقیانوس تے اسدے سمندر نیں جنہاں چ اتری سمندر، آئری سمندر، سیلٹی سمندر تے انگریزی آندے نیں۔ برطانیا چینل سرنگ دے راہیں فرانس نال جڑیا ہوئیا اے جہڑی انگریزی چینل دے تھلیوں لنگدی اے جدوں کہ اتلا آئرلینڈ دا باڈر ای برطانہ دا اوہ باڈر اے جیہڑا کسے دیس نال ملدا اے تے ایہ لوکراج آئرلینڈ نال ملدا اے۔
برطانیا اک قنونی بادشائی اے جیدے وج اک لوکراجی پربندھ ہے[۱][۲] تے لندن ایہدا راجگڑھ اے[۳]۔ ملکہ الزبتھ II ایتھے 6 جنوری 1952 توں راج کر رئی اے۔ برطانیا اک اکٹھ اے جہڑا انگلینڈ ، سکاٹ لینڈ ، ویلز تے اتلےآئرلینڈ نال مل کے بنیا اے[۴]۔ انتویں تن دیساں نے اپنے پربندھ بناۓ نیں تے ایہناں دے راجگڑھ ایڈنبرا، کارڈف تے بیلفاسٹ نیں۔آئل آف مین، گرنزی، جرسی تاج دیس نیں تے ایہ برطانیا دا انگ نہیں۔برطانیا دیاں 14 سمندر پار تھانواں وی ہے نیں[۵] تے ایہ مکی پئی سلطنت برطانیہ دا انگ سن جیہڑی کہ 19ویں صدی دے انت تے 20ویں صدی دے مڈھ تے دنیا دی سب توں وڈی سلطنت سی جیہنے دنیا دے اک چوتھائی تھاں نوں گھیریا ہویا سی۔ برطانیا دا اسر بولی، رہتل تے قنون وچ ہجے وی اپنیاں پہلیاں مل ماریاں دیساں وج ویھکیا جاسکدا اے۔
برطانیا جی 8 دا سنگی اے تے اگے ودھواں دیس اے ۔ اسدی ایکانومی دنیا دی 6ویں تے یورپ دی دوجی وڈی ایکانومی اے ۔ جس دا اندازہ 2.2 کھرب امریکی ڈالر اے ۔ برطانیا لوک گنتی نال یورپی یونین دا تیجا وڈا دیس اے تے اسدی آبادی 6 کروڑ توں ودھ لوک وسدے نیں۔ برطانیا دنیا دے سب توں وڈے فوجی جٹ {نیٹو} تے یونائیٹڈ نیشنز دا موڈی دیس اے تے بچاؤ پریہا دا پکا سنگی اے ۔ برطانیا دنیا دیاں وڈیاں ایٹمی طاقتاں چوں اک اے۔ ایہ فوج اتے خرچے دے ناپ نال دنیا دا چوتھا وڈا دیس اے۔ ایہ پہلاں کمتھاں دیس سی۔ 1814 توں لے کے 1914 دی صدی برطانوی صدی اکھواندی اے جدوں ایہ دنیا دا سب توں تکڑا دیس سی تے ہن وی ایہدا اسر ہے۔ ایہدا سائینسی، بپاری، رہتلی، سیاسی تے فوجی اثر ساری دنیا تے رہیا اے تے ہجے وی ہے۔ ایہہ یورپی یونین دا وی سنگی اے۔
برطانیا دی ملکہ الزبتھ II کامن ویلتھ دے 16 دیساں دی وی قنونی آگو اے۔
ناں
[سودھو]برطانیا نوں یونائیٹڈ کنگڈم وی کیا جاندا اے۔ ناں وڈا برطانیا جغرافیائی ول نال جزیرے وڈا برطانیا نوں وی کیا جاندا اے یا سیاسی ول نال انگلینڈ، سکاٹلینڈ تے ویلز تے جٹ نوں وی برطانیا کیا جاندا اے۔ نکے شبداں وچ ایہنوں یوکے وی کیا جاندا اے جیہڑا کیے یونائیٹڈ کنگڈم دے پہلے اکریاں نال رل کے بنیا اے۔
شبد برطانیا خیال کیتا جاندا اے جے ایتھوں دے پرانے لوکاں برٹوس توں بنیا اے جیدا مطلب یونانی جغرافیہ لکھاریاں باہجوں ٹیٹو یا نشاناں والے لوک سی۔ گن ناں برطانوی کسے وی برطانوی شے نوں کیا جاندا اے۔
1707 دے ایکٹ آف یونین نے ہوکا دتا جے انگلینڈ تے سکاٹلینڈ دیاں شاہیاں 'گریٹ بریٹن' دے ناں تھلے اک شاہی نیں۔ ایس ایکٹ وچ ایس شاہی دا ناں یونائیثڈ کنگڈم آف گریٹ بریٹن وی سی۔ ایکٹ آف یونین 1800 نے 1801 وچ کنگڈم آف گریٹ بریٹن تے کنگڈم آف آئرلینڈ نوں اک کیتا تے ایہ کنگدم گریٹ بریٹن اینڈ آئرلینڈ بنی۔ ناں "کنگڈم آف گریٹ بریٹن اینڈ ناردرن آئرلینڈ" 1927 وچ شاہی ہوکے باہجوں چنیا گیا تے ایہ ناں آئرش فری سٹیٹ دے وکھ ہون نوں وی دسدا اے تے 1922 دی ونڈ جیہڑی اتلے آئرلینڈ نوں ای یوکے وچ دسدی اے۔
یونائیثڈ کنگڈم اک دیس اے اپنے آپ تے چلنوالا دیس پے اینج ای انگلینڈ، سکاٹلینڈ تے ویلز وی دیس منے جاندے نیں پر ازاد نہیں۔ برطانوی وزیراعظم دی ویب سائٹ وچ ایہناں نون دیس دے اندر دیس منیا اے۔
تریخ
[سودھو]ڈی این اے دی کھوجاں توں پتہ چلدا اے جے نواں انسان 25،000 ورے پہلے آخری برفانی ویلے دے مکن تے برطانیا آیا سی۔ بہت سارا پانی برف وچ پھسیا سی تے ایس باہجوں سمندری پدھر ہن دی پدھر توں 127 میٹر نیویں سی۔ برطانیا زمین نال آئرلینڈ نال جڑیا سی۔ ایہ جوڑ 14000 م پ وچ ٹٹیا۔ تھلویں سمندری پدھر نے برطانیا نوں براعظمی یورپ نال وی جوڑیا ہویا سی تے ایس نوں ڈوگرلینڈ کیا گیا اے۔ 9600 وچ محول بدلن لگیا تے 4000 م پ وچ نیولتھک کلچر دے لوک وسن لگ پۓ۔ اوہناں دی کوئی لکھت سلامت نہیں ایس لئی رومن ویلے توں پہلے دے برطانیا دے بارے وچ کوئی خاص پتہ نہیں۔ کانسی ویلہ دے نشان وکھریکں شیواں وج ایتھے 2500 م پ وں ملدے نیں۔ اسے ویلے وچ ای بیکر کلچر دا وکھالہ وی سامنے آندا۔ کانسی ویلے وچ لوکاں وچ اپنے کول شیواں رکھن دا شوق پیندا اے تے قبیلے دی سانجھ دی سوج ماڑی پیندی اے۔ نویاں بستیاں وسیاں تے لوک پکے اکو تھاں تے رہن لگے۔ لوک اپنے مردیاں نوں اچیچیاں قبراں وچ دبن لگ پۓ تے پتھراں دیاں یادگاراں جیویں سٹونہینج اے بنیاں۔ اٹلانٹک بپاری پربندھ لیندے یورپ نال برطانیا نوں وی اپنی لپیٹ وج لے لیندا اے۔ ایسے پربندھ وج لوکاں دے ایدھر اودر جان نل سیلٹی بولیاں پھیلدیاں نیں۔
لویا ویلہ برطانیا وچ 800 م پ دے دوالے پھیلدا اے۔ وشکارلی یورپی رہتل ہالسٹاٹ دے نشان اک دبن تھاں وچ برطانیا وج وی دسدے نیں۔ 6ویں صدی م پ وچ پہلی واری کسے لکھت مسالیوٹ پیریپلس وچ ایس تھاں دی گل ہوندی اے۔ پائیتھیاس آف مسالہ نے 325 م پ وچ ای جزیرے تک پاندھ کیتی تے ایہدے بارے لکھیا۔ ایہ دونویں لکھتاں ہن کوئی نہیں پر ایہناں مگروں لکھیاں جانوالیاں لکھتاں وچ ایہناں دی گل کیتی گئی اے۔ لوۓ ویلے وچ برطانیا دے ساک کانسی ویلے نالوں گھٹ سن پر فیر وی یورپ ولوں سمان ایتھے اپڑدا ای ریا۔ 55 تے 54 م پ وچ جولیس سیزر جدوں گال وچ لڑائی لئی آیا سی اوہنے برطانیا تے وی جڑھائی کیتی سی اوہنے کئی جتاں دا دعوا کیتا پر اوہ ہرٹفورڈشائر توں اگے ناں ودھیا۔ ناں ای اوہنے ایہنوں صوبہ بنایا۔ ایس ہلے نے برطانیا نوں روم دے نیڑے لے آندا تے بّپار ٹر پیا۔ ہن برطانیا دا وکھ ہونا اوکھا سی تے اوہ کدے وی ہن روم دا انگ بن سکدا سی۔ روم دے برطانوی صوبے دی ولگن اتے سکاٹلینڈ نال لگدی سی تے سکاٹ رومن تھاں تے ہلے بولدے ریندے سن۔ ایس توں بچن لئی ہیڈرین کند 138 دے نیڑے بنائی گئی۔ چوتھی صدی وج رومی سلطنت ماڑی پین لگ پئی تے دوالے دے جرمن قبیلیاں نے ایہدے تے ہلہ بول دتا۔ جرمنی دے اتر تے ڈنمارک دے واسی سیکسن جیوٹ تے اینگل قبیلیاں نے 450-55 دے ویلے وچ برطانیا تے چڑھائی کردتی۔ ہولی ہولی اوہناں دکھنی تے چڑھدے پاسے تے مل مارلیا۔
ایہناں لوکاں نے ایتھے 7 بادشائیاں بنائیاں۔ 6ویں صدی وچ ایہناں لوکاں نوں آئرلینڈ توں سائی پادریاں آکے سائی بنانا شروع کیتا۔ 597 وچ آکسٹیش کینٹربری دا پہلا بشپ سی۔ 8ویں صدی وج برطانیا تے وائکنگ نے ہلہ بولیا۔ 793 وچ لنڈسفارنے دی ساغی حانقاہ تے اوہناں دے ہلہ بولن بارے اینگلو سیکس کرانیکل وچ لکھیا اے۔ ڈین ہلے جاری رۓ تے اوہناں چوکھی تھاں تے مل مار لیا۔ ویسیکس انت تک کھڑا ریا تے اوہدے بادشاہ ایلفریڈ نے 878 وچ ایڈنگٹن دی تھاں تے ڈیناں نوں ہرایا۔ اگلے کئی سالاں وچ اوہناں پچھے دھک دتا گیا۔ 10ویں صدی دے انت تے انگلینڈ تے سکینڈینیویا ولوں نویں ہلے بولے گۓ۔ ایتھلریڈ کولوں اوہدی شاہی ڈیناں نے کھوہ لئی۔ 1042 وچ ایڈورڈ کول راج پرانا انگریزی راج واپس آیا۔ ایڈورڈ دا پر کوئی نیانا نہیں سی۔ اوہدے 1066 وچ مرن تے اوہدے راج تے مل مارن تے لڑائی پے گئی۔ ہیرلڈ نواں بادشاہ بندا اے۔ اوہنوں ایڈورڈ نے بادشاہ بنایا سی تے وائٹان نے وی اوہدی منظوری دیدتی سی۔نارمنڈی دے ولیم نے راج گدی تے اپنا حق جتایا جد کےڈینمارک دے سوائن نے وی انگریزی راج گدی تے بیٹھن دا ہوکا دتا۔
ستمبر 1066 نوں ناروے دا ہیرلڈ تیجا اتری انگلینڈ وچ 15000 فوجاں 300 وڈیاں کشتیاں نال اتردا اے۔ انگریز ہیرلڈ ناروے دے ہیرلڈ نوں لڑئی وچ قتل کردندا اے۔ 28 ستمبر 1066 نوں نارمنڈی دا ولیم نارمناں دی فوج نال انگلینڈ تے چڑھائی کردندا اے۔ ہیرلڈ دی تھکی فوج یارکشائر تو چلدی دکھن وال آندی اے۔ اوہ جتی سی پر تھکی ہوئی سی۔ ہیسٹنگز دی لڑائی وچ انگریزی فوج نوں ہار ہوندی اے۔ ہیرلڈ لڑائی وچ ماریا جاندا اے۔ ولیم نوں ہن انگلینڈ وچ روکن والک کوئی نہیں سی۔ کرسمس دیہاڑے 1066 نوں ولیم انگلینڈ دے راج گدی اتے بیٹھدا اے۔ اگلے 5 وریاں وچ اوہنوں انگلینڈ دیاں وکھریاں تھانواں توں بغاوت نال نبڑنا پیا۔ اوہ پر جت گیا تے اوہنے اک لمے چر تک چلن والی سرکار دی نیو رکھی۔
- نارمن جت نے انگریزی تریخ نوں گوڑھے رنگ چاڑھے۔ ولیم نے ڈومزڈے بک لکھوائی جیدے وچ انگلینڈ دی جیداد، زمین تے بپار دا حال سی۔ ایہ پوتھی دسدی اے جے نارمن جت دے 20 وریاں مگروں ای انگلینڈ دی زمیندار انگریزاں دی تھاں نارمن ہوگۓ سن تے اوہ سرکار تے گرجے وچ ساریاں اچیاں تھانواں تے مل مارچکے سن۔
ولیم تے اوہدے درباری انگلینڈ تے نارمنڈی وچ دربار لگاندے. نارمن انگریزی بولی بولی جارئی سی تے ایہنے اگلے ویلیاں وچ انگریزي بول تے گوڑھے نقش چھڈے۔
1100 وچ ہنری 1 جیہڑا ولیم تے چوتھا پتر سی بادشاہ بنیا۔ اوہنے دیس دے دو وڈیاں لوک ٹولیاں پرانے انگریزاں تے نارمناں نوں نیڑے لیان لئی کئی کم کیتے۔ 1120 وچ اوہدے پتر ولیم ایڈلن دے سمندری جہاز مرن باہجوں اوہدا کم مٹھا پے گیا تے اگے بننوالے بادشاہواں دا چننا اوکھا ہوگیا۔ سٹیفن دے راج ویلے آپسی چگڑے ودھے تے برطانوی جگیرداران دی طاقت بادشاہ نالوں وی ودھ گئی۔ گھری دی لڑائی تے قنون دا ماڑا پینا راج نوں مینگا پیا تے کئی تھاں سکٹ تے ویلزی لڑاکیاں نون دینے پۓ۔اہودی چاچے ولوںساک میٹلڈا نال لڑائی چھڑ گئی جیہڑی 1139 توں 1153 تک چلی۔ ہنری 1 دے بادشاہ بنن تے 1153 نوں انگلینڈ انگویں سلطنت دا اک انگ سی۔ ہنری توں اگلا رچرڈ شینہہ دل اک دلیر بادشاہ سی جیدھا جوکھا ویلہ فرانس وچ اپنی سلطنت نوں بچان تے فیر تیجی کروسیڈ لڑن وچ لنگھیا۔ رچرڈ تک انگینڈ اک ازاد سرکار سی پر اوہنے ایہنوں 1194 وچ مقدس رومی سلطنت دے تھلے لادتا۔ تیجی کروسیڈ توں مڑدیاں ہویاں اوہنوں آسٹریا وچ پھڑیا گیا سی تے اپنی ازادی لئی پیسیاں دے نال اوہنوں ایہ مل وی دینا پیا۔ رچرڈ مگروں اوہدا نکا بھرا جان بادشاہ بنیا پر اوہ ایڈا کرماں والا نہیں سی بوائن دی لڑائی وچ اوہ نارمنڈی تے ہور فرنچ تھاں کھوآ بیٹھا۔ اندرلے رپھڑاں توں تنگ پے کے 1212 وچ جان نے انگلینڈ نوں پوتر کرسی دا تھلے لکواں دیس بنادتا جیہڑا پوپ نوں پیسے پیجدا سی۔ 14ویں صدی وج جاکے ایہ کم مکیا۔ جان دے پوپ نال گوڑھے ساک ہون دی اک وجہ ایہ وی سی جے جان پوپ ہتھیں میگنا کارٹا نوں مکانا چاہندا سی۔
جان نوں اپنے راج ویلے وچ ٹیکساں، ہاریاں لڑائیاں تے پوپ نال رپھڑاں اپنے دیس وج پیڑا بنا دتا تے لوک اوہدے توں تنگ پے گۓ۔ اوہدے جگیرداراں وچ جیہڑے بؤتے تکڑے سن رل کے اوہدے توں جان چھڑان لئی بغاوت تے اتر آۓ۔ جان ایہناں تے ایہناں دے سکاٹ تے فرنچ سنگیاں نال رنی میڈ دی تھاں تے جیہڑی لندن توں باہر اک تھاں تے ملیا۔ جان دے ویریاں نے 15 جون 1215 نوں بادشاہ توں میگنا کارٹا تے لکھوایا جے اوہ قنون توں ودھ نئیں تے اوہدے تے روکاں لادتیاں۔ بادشاہ نے ایہ کم جگیرداراں دے انگوٹھے تھلے کرنا پیا سی تے اوہنے پوپ کولوں آسرا منگیا جے اوہ ایس نوں غلط آکھے۔ پوپ نے اوہنوں آکھیا جے جدوں لوک ھنڈے پے جان تے اوہ میگنا کارٹا توں منکر جاوے۔ جان پر جدوں ایہ کم کیتا تے ایس تے ای پہلی بیرن لڑائی دا مڈھ پے گیا۔ باغیاں نے فرانس دے بادشاہ نوں اپنے نال رلا لیا تے اوہنوں انگلینڈ دا بادشاہ بنان دا لارا لایا۔ فرانس دے لوئی نے جدوں چوکھے سارے انکریز جگیردار اپنے ول ویکھے تے اوہ وی انگلینڈ ٹر آیا تے اوہنوں مئی 1216 وچ بادشاہ بنا لیا گیا۔ پر جان نے وی دل نہ ہاریا تے پورے دیس وچ پھر کے لوک اپنے ول کیتے تے لڑدا ریا۔
جان مگروں اوہدا پتر ہنری تیجا راج گدی سمبھالدا اے جدوں اوہ ہجے 9 ورے دا ای سی (1216–1272). اوہدا لامت ویلہ اپنے جگیراداران نال لردیاں ای لنگھیا تے اپنے شاہی حقاں لئی اوہ اکے اکے ریا تے 1264 وچ اوہنے پارلیمنٹ بلالئی۔ اوہ یورپ وج کج نہ کرسکیا جے اوہ کھواۓ گے تھان واپس نہ لے سکیا۔ اوہدا ویلہ لڑائیاں وج ای کھنج گیا۔
1315-1317 وج اتلے یورپ وج اک وڈا قحط آیا جیدے وج لکھاں لوک مارے گۓ تے جیہڑی خوشحالی 11ویں تے 12ویں صدی وچ یورپ نے ویکھی سی اوہ ساری مٹ گئی۔ ایس قحط نے انگلینڈے دے 10٪ یا 500,000 لوک ماردتے۔ ایڈورڈ دوجے نوں اوہدی ملکہ چھڈ کے فرانس جاندی اے تے اپنے عاشق نال انگلیںڈے تے ہلہ بولدی اے تے اپنے جنے نوں راج تو لاہ دیندی اے۔ 1327 نوں اوہدا پتر ایڈورڈ تیجا راج تے مل ماردا اے تے اوہدا راج 1327–1377 چوکھا لما سی جیہدے وچ انگلینڈ اک وڈی یورپی طاقت بنیا۔ اوہدے راج وچ پارلیمنٹ دی طاقت ودھی۔ سکاٹلینڈ نوں ہران پر اوہنون تھلے لاۓ بنا ای اوہنے فرانس تے اپنے راج دا دعوا کیتا۔ ایس گل تے انگلینڈ تے فرانس دے وشکار لڑائی چھڑ گئی جیہڑی سو سالہ لڑائی اخوائی۔ ایہدے وچ یورپ دے ہور دیس وی رلے۔ انگلینڈ نے سرسی تے پوائٹرز دیاں تھانواں تے فرانس نون ہرایا تے 1360 دی بریتانی ٹریٹی وچ انگلینڈ نوں فرانس وج کئی تھاں مل گۓ۔
برطانیہ یورپ دے انہاں ملکاں وچوں اے جنہاں دی تریخ بہت زرخیز اے برٹن قبیلے دی وجہ توں انہاں جزیرے دا ناں برطانیہ اُتے گیا جو یورپ تے ہور خطےآں توں ہجرت کرکے برطانیہ وچ آباد ہوئے انہاں برٹناں دی اکثریت اج وی ویلز دے علاقے وچ مقیم اے انہاں برٹناں دے مذہبی رہنماواں نوں ڈروئدا کہیا جاندا تھااس وقت ایتھے دے دیوی دیوتاواں وچوں اک متھرا دیوی وی سی ق م رومی حکمران آگستس دے زمانے وچ جزیرے برطانیہ اُتے رومی حکومت دا قبضہ سی اگرچہ کہ برطانیہ وچ اس دور وچ رہنے والے تمدن دے اعتبار توں زیادہ ترقی یافتہ نہ سن مگر فیر وی اوہ رومہ رہتل دا حصہ تصور کیتے جاندے نيں۔
117ء وچ ھیڈرین نوں روم دی سینٹ نے روم دا بادشاہ بنوایا اس دور وچ ہیڈرین نے خصوصی طور اُتے برطانیہ اُتے توجہ دتی برطانیہ دی قدیم سڑکاں دی تعمیر ھیڈرین دے دور ہی وچ ہوئی سی تے قلعہ بندی دا آغاز وی ہیڈرین دے دور ہی وچ شروع ہويا جس دے بعد طویل مدت تک برطانیہ رومی سلطنت دا صوبہ بنا رہیا ايسے دور وچ وسطی ایشیائی ملکاں تے روس تے ہور خطےآں توں یورپ دی جانب خونخوار قبیلےآں دی ہجرت دا آغاز ہواجنہاں وچ اہم ترین قبیلے جرمن ،ھن، مشرقی گاتھ، ایلارک، ونڈال، مغربی گاتھ، فرینک تے لمبارڈ شامل نيں انہاں خونخوار تے لڑاکا قبیلے نے جنہاں دی اکثریت وسطی ایشیا تے روس توں ہجرت کرکے یورپ وچ داخل ہوئی سی یورپ وچ جنگ و جدل دی فضا قائم کردتی ایہ لڑاکا قبیلے جو وحشیانہ زندگی دے خوگر سن جلد ہی یورپ دی فضاواں وچ داخل ہو کے یورپ دی زندگی وچ رچ بس گئے تے انہاں نے اپنے آبائی مذاہب نوں چھڈ کے یورپی مذہب مسیحیت نوں اپنا لیا انہاں جنگجو قبیلے وچوں گاتھ جو دے مشرقی تے مغربی گاتھاں وچ تقسیم سن انتہائی لڑاکا تے جنگجو سن گاتھاں دی لڑائیاں دی وجہ توں یورپ دی سب توں مضبوط سلطنت زوال توں دوچار ہوئی جدوں دے یورپ دے بیشتر علاقے اُتے گاتھاں نے بذور شمشیرقبضہ کر ليا، گاتھاں دے حملے دی وجہ توں روم جس دی آبادی پنج لکھ دے نیڑے سی تباہ وبرباد ہو گیا گاتھاں دے حملے ہی دی وجہ توں قسطنطین نے اپنا راجگڑھ روم دی جگہ قسطنطنیہ کوبنایا مگر جلد ہی گاتھ مسیحی مذہب توں متاثر ہو گئے اس دے نال اوہ یورپ دے بیشتر حصےآں اُتے قابض ہُندے چلے گئے جس دی وجہ توں نوبت ایہ ہوچکی سی کہ اگرچہ گاتھ مسیحی ہو چکے سن مگر اس دے باوجود یورپ دے تمدن یافتہ تے سابق حکمراں گاتھاں نوں اچھی نگاہاں توں نئيں دیکھدے سن گاتھاں دے اقتدار دے دور وچ اگرچہ دے یورپ وچ کِسے حد تک استحکام رہیا مگر اس طرح نئيں جس طرح رومی حکومت دے دور وچ رہیا۔
ونڈسر خاندان دے بادشاہ تے ملکا ئاں دی تفصیلات
[سودھو]ونڈسر خاندان ایہ ناں تبدیل کيتا گیا تھا
- جارج پنجم 1910 توں 1936
- ایڈورڈ ہفتم 1936 توں 1936 انہاں نے غیر شاہی خاندان دی لڑکی دے نال شادی کرکے تاج و تخت نوں چھڈ دتا سی تے سوئزر لینڈ چلے گئے سن
- جارج ششم 1936 توں 1952
- ملکہ ایلزبتھ دوم 1952 توں تاحال
جزائر برطانیہ وی انہاں حملہ آووراں دے حملےآں توں بری طرح توں متاثر ہويا اک جانب رومی حکومت کیتی گرفت کمزور ہوئی تاں دوسری جانب علاقائی حکومتاں قائم ہُندی چلی گئياں جو چھوٹے چھوٹے علاقےآں اُتے مشتمل سن انہاں حکومتاں نوں تریخ وچ حکومت ہفت گانہ کہیا جاندا اے ايسے زمانے وچ برطانیہ وچ مسیحیت دی تبلیغ ہوئی تے برطانیہ دے مختلف علاقے بت پرستی توں مسیحیت دی آغوش وچ چلے گئے ايسے دوران اٹھويں صدی وچ برطانیہ اُتے ڈنمارک دے رہنے والے ڈین قبیلے نے حملے کرنا شروع کردیے حملےآں دا مقصد برطانیہ اُتے قبضہ کرنا سی ٹھیک ايسے زمانے وچ ناروے وچ بسنے والے جنگجو وائی کنگ نے وی برطانیہ اُتے قبضہ کرنے دے لئی حملے کرنا شروع کردیے وائی کنگ یورپ دی تریخ دی انتہائی جنگجو قوم اے جنہاں نے تمام یورپ وچ اپنی وحشیانہ تے جنگجوانہ سرگرمیاں توں دہشت قائم کررکھی سی اس زمانے وچ برطانیہ دے بادشاہ ایلفرڈ بہت بہادر بادشاہ سی جسنوں ایلفرڈ آعظم کہیا جاندا اے نے انہاں وائی کنگ حملہ آووراں دے خلاف طویل ترین جنگاں لڑاں تے وڈی بہادری دے نال وائی کنگ دا مقابلہ کيتا جس دے نتیجے وچ وائی کنگ پسپائی اختیارکرنے اُتے مجبور ہوئے مگر اس دے باوجود ایلفرڈآعظم نے جو صلح دا معاہدہ وائی کنگ دے نال کيتا اس معاہدے وچ حکمتِ عملی دے تحت دریائے ٹیمز توں اوپرکے علاقے جس وچ شمالی ومشرقی انگلستان دا اک وسیع علاقہ انہاں وائی کنگ دے حوالے کيتا باقی حصہ ایلفرڈآعظم دے قبضے وچ بدستور رہیا۔ ایلفرڈ آعظم دے بعد اس دی اولاد حکمران رہی دسويں صدی دے آخر وچ ڈنمارک دے بادشاہ نے حملہ کيتا اس خاندان دا اک فرد باقاعدہ انگلستان دا بادشاہ بن دے بیٹھ گیا مگر اس دی حکومت دا خاتمہ اس دی موت دے بعد جلد ہی ہو گیا کیونجے اس دی اولادوچوں کوئی وی حکمرانی دے قابل نئيں نکلیا لہٰذا 1042ء وچ اس حکومت دا خاتمہ ہو گیا اورایلفرڈ آعظم دی اولاد وچ ایڈورڈ انگلستان دا بادشاہ بنایاگیا مگر ایڈورڈ لاولد انتقال کرگیا جس دی موت دے بعد انگلستان وچ تخت دے دو دعویداراں ھیرلڈ تے ولیم دے درمیان جنگ ہوئی جس وچ ھیرلڈ ماریا گیا اورولیم انگلستان دا بادشاہ بنا واضح رہے کہ اگرچے دے ولیم ایڈورڈ دا رشتے دارتھا مگر چونکہ اس دا تعلق نارمنڈی توں سی اس لئی اس دی حکومت دے نارمناں دی حکومت تصور کيتی جاندی اے۔
1707 توں پہلے
[سودھو]دکھنی برطانیا 43 وچ رومی سلطنت دا اک صوبہ بندا اے۔ اگلے 400 ورے تک ایہ رومی سلطنت دا انگ ریا۔ 450 توں 455 دے وشکار برطانیا تے تن جرمن قبیلیاں اینگل سیکسن تے جیوٹ نے ہلہ بولیا تے ایتھے آکے رہن لگ گۓ۔
برطانیا دی بادشاہت انگلینڈ سکاٹلینڈ تے آئرلینڈ دیاں بادشايیاں نوں رلا کے بنی۔ 17ویں تے 19ویں صدی دے وشکارلے ویلے چ سیاسی کماں نے ایناں اک جٹ چ پرو دتا۔ انگلینڈ سکاٹلینڈ تے آئرلینڈ دا اوس ویلے اک جٹ بنیا جدوں سکاٹلینڈ دے بادشاہ جیمز چوتھے نوں انگلینڈ تے آئرلینڈ اپنے ماپیاں توں لبے تے اونے اپنا دربار ایڈنبرا توں لندن لے آندا۔ 1707 چ انگلینڈ تے سکاٹلینڈ دیاں بادشاہیاں دا سیاسی جٹ بن گیا۔ 1800 چ ایناں نال آئرلینڈ دی بادشاہی وی رلگئی۔ 1921، 1922 چ آئرلینڈ دا اک پاسہ ایس جٹ توں وکھرا ہوگیا تے فیر ہن والا نواں ناں برطانیا دا رکھیا گیا۔ پہلی صدی دے برطانوی جٹ نے پارلیمانی پربندھ نوں دنیا چ اگے ودایا تے نالے سائینس ساہت تے آرٹ چ وڈے کم کیتے۔ صنعتی انقلاب ایتھوں ٹریا تے اینے سارے جک نون بدل دتا۔
سیاست
[سودھو]برطانیا اک قنونی بادشائی راج اے ملکہ الزبتھ II برطانیا دی تے نال ہور 15 کامن ویلتھ دیساں دی آگو اے۔ برطانوی بادشاہ کول،" صلا کرن، دل ودھان تے خبردار کرن" دا حق ہے۔ برطانیا دا قنون انلکھیا اے تے ایہوجے قنون والے دنیا وچ تن ہور دیس نیں۔ برطانیا دی پارلیمنٹ ویسٹ منسٹر پیلس وج بیٹھدی اے تے دو انگاں ہاشس آف کامنز تے ہاؤس آف لارڈز نال رل کے بنی اے۔
برطانیا دا وزیراعظم ہاؤس آف کامنز چوں چنیا جاندا اے تے اوہ ہاؤس دی سب توں وڈی پارٹی دے وجوں ہوندا اے۔ وزیراعظم اپنے وزیر چندا اے تے ملکہ منظوری دیندی اے۔ برطانیا وچ ہر 5 ورے مگروں چوناں ہوندیاں نیں تے ہاؤس آف کامنز دے 650 سنگی چنے جاندے نیں۔ برطانیا دیاں تن وڈیاں سیاسی پارٹیاں نیں: کنزرویٹو پارٹی، لیبر پارٹی تے سوشل ڈیموکریٹ ۔
جغرافیہ
[سودھو]برطانیا دا کل تھاں 243,610 مربع کلومیٹر اے۔ ایہ وڈے سمندر بحراوقیانوس تے اتلا سمندر دے وشکار وسدا اے تے ایدا لیندا دکھنی کنڈا اتلے فرانس توں 35 کلومیٹر دور اے۔ ایدے 10٪ تھاں تے جنگل، 46٪ گاواں پعیڈاں لی، تے 25٪ وائی بیجی لئی اے۔ ایدا 360 کلومیٹر بارڈر آئرلینڈ نال جڑدا اے۔ ایدے کںڈے 17820 کلومیٹر لمے نیں۔ چینل سرنگ رائیں ایہ یورپ نال ملیا اے۔ چینل سرنگ 50 کلومیٹر لمبائی نال دنیا دی سب توں لمی سرنگ اے۔ بن نیوس برطانیا دا سبھ توں اچا پہاڑ اے ۔
انگلینڈ دیس دے ادھ توں ودھ تھاں 130,395 مربع کلومیٹر (50,350 مربع میل) تے پھیلیا ہویا اے۔ ایہدا چوکھا سارا تھاں نیواں اے تے پہاڑی تھاں اتلے لیندے ول نیں۔ لیک ڈسٹرکٹ, پینائینز, ایکسمور, ڈارٹمور تے پیک ڈسٹرکٹ دے پہاڑ انگلینڈ دیاں پھرن ترن دیاں سوہنیاں تے اچیاں تھانواں نیں۔ دریائے تھیمز انگلینڈ دا وڈا دریا تے سکیفل پائیک (978 میٹر(3,209 فٹ)) ایہدی سب توں اچی چوٹی اے۔
سکاٹلینڈ دیس دے تیجے حصے توں کچھ تھوڑا اے جیہڑا 78,772 مربع کلومیٹر یا 30,410 مربع میل تے پھیلیا ہویا اے۔ ایہدے اتر تے لیندے ول اٹھ سو دے نیڑے جزیرے نیں تے ہیبرڈز، اورکنے، شٹلینڈ زیادھ مانتا والے نیں۔ ہائیلینڈ تریڑ ایہدے وچوں اران تے سٹونہیون تک ہے تے ایہنوں دو انگاں وج ونڈدی اے۔ بن نیوس 1,343 میٹر نال برطانوی جزیریاں وچ سب توں اچی تھاں اے۔ پدھری تھاں تے وسدا گلاسگو سب توں وسدا شہر اے تے ایڈنبرا ایہدا سیاسی تے راجگڑھ اے ۔
ویلز برطانیا دے کل تھاں دا دسویں حصے توں وی گھٹ اے ۔ ایہ 20,779 مربع کلومیٹر یا 8,020 مربع میل تھاں تے اے تے ایہدا اتلا تے وچکارلا تھاں پہاڑی اے جد کے دکھنی ول کج پدھرا اے۔ کارڈف سوانسی تے نیوپورٹ وڈے شہر نیں۔ سنوڈن 3,000 میٹر نال سب تون اجا پہاڑ اے۔ ویلز دا سمندری کنڈا 1,200 لما اے تے انگلسی سب توں وڈا جزیرا اے ۔
اتلا آئرلینڈ 14,160 مربع کلومیٹر (5,470 مربع میل) تے پھیلیا اے تے چوکھا سارا تھاں پہاڑی اے۔ لوف نیگھ 388 مربع کلومیٹر نال برطانیا دی سب توں وڈی جھیل اے۔ سلیو ڈونرڈ 2,795 میٹر نال سب توں مورن پہاڑاں وچ اتلے آئرلینڈ دی سب توں اچی چوٹی اے ۔
برطانیا اک گرم گلی تھان اے جتھے سارا سال مینھ ورسدا اے تے گرمی ناپ کدے وی −11 °C توں تھلے تے 35 °C توں اپر نہیں جاندا۔ ہواواں دکھن چڑھدے توں چلدیاں نیں اوقیانوس وڈے سمندر ولوں گلف سٹریم دی گرمی نال۔ انگلینڈ دا چڑھدا دکھن سب توں گرم تے یورپ نال رلدا اے۔
باہرلے ساک
[سودھو]برطانیا سلامتی کونسل دا پکا ممبر اے۔ ایہ نیٹو، یورپی یونین کونسل آف یورپ برطانوی کامن ویلتھ دا سنگی اے۔ امریکہ نال ایہدے اچیچے ساک نیں تے فرانس نال گوڑے ساک نیں جنہاں وچ ایٹمی ہتھیاراں بارے جانکاری اک دوجے نوں دسنا وی ہیگا اے۔ برطانیا آئر لوکراج دے وی نیڑے اے۔ ایس دے نال برطانیا دے ساری دنیا وچ بپاری تے دوجے ساک نیں ۔
برطانوی فوج نوں ملکہ دی یا شاہی فوج وی کیا جاندا اے۔ ایہ شاہی سمندری فوج، شاہی فوج تے شاہی ہوائی فوج نال رل کے بندی اے۔ آکو ملکہ برطانیا اے جیہنوں ایہ فوج وفادیاری دی قسم کھاندی اے۔ برطانیا اپنی فوج تے چوتھا سب توں زیادھ خرچہ کرنوالا دیس اے۔ ایہدیاں فوجاں دا کم برطانیا تے ایہدیاں بدیسی تھاںواں دی راکھی تے دنیا تے امن رکھن چ آسرا دینا اے۔ برطانوی سمندری فوج دنیا دیاں تن وڈیاں سمندری فوجاں وچوں اک اے دوجیاں دو امیکہ تے فرانس نیں۔ برطانوی فوجاں بیلیز، برونائی، جرمنی، جبرالٹر، قطر تے فاکلینڈ وچ وی ریندیاں نیں۔
برطانوی فوج نے برطانوی سلطنت نون بنان وج وڈا کم کیتا اے۔ برطانوی فوج ست سالہ لڑائی، نپولنی لڑائیاں، کریمیا دی لڑائی، پہلی وڈی لڑائی تے دوجی وڈی لڑائی وچ حصہ لیا۔ 1982 وچ فاک لینڈ دی لڑائی آخری لڑائی سی جیدے وچ اوہ کلا لڑیا سی۔
سائینس تے ٹیکنالوجی
[سودھو]17ویں صدی توں انگلینڈ تے سکاٹلینڈ سائینیس انقلاب دے اگے ودھویں گڑھ سن تے 18ویں صدی وچ انڈسٹریل انقلاب دا موڈھی تے آگو ریا تے ہجے وی اتلی پدھر دے اینے مستریاں تے سینسداناں جم ریا اے جیہڑے نویاں تے اگے ودھویاں چیزاں بنارۓ نیں۔ 17ویں تے 18ویں صدی دے سوجھواناں جیویں نیوٹن دے ٹرن دے قنون تے کھج بارے کاہڈ سائینس دی نیو منے جاندے نیں توں لے کے 19ویں صدی دے چارلس ڈارون جیہنے بیالوجی تے انسانی سوچاں وج اپنی ایوولوشن دی کاہڈ نال اک نویں دنیا بنائی، جیمز کلارک میکسویل نے الیکٹرومقناطیسی قنون دتے تے ہور نیڑے دے ویلے وچ سٹیفن ہاکنگ نے کائنات بارے نویاں گلاں دسیاں۔ وڈیاں سائینسی کھوجاں وچ 18ویں صدی دی ہنری کیونڈش دی ہائیڈروجن دی لبھ، 20ویں صدی وچ الیگزنڈر فلیمنگ دی پنسلین تے فرینسس کرک نے ہوراں دی ڈی این اے دی کھوج آندیاں نیں۔ انجینرنگ تے وڈے سائینسی کماں وچ 18ویں صدی دا پافوالا انجن رچرڈ ٹریویتھک تے اینڈریو ویوین، 19ویں صدی وج بجلی دی موٹر مائیکل فراڈے تے الیگزنڈر گراہم بیل ٹیلیفون تے 20ویں صدی وچ جان لوئی بیارڈ ٹیلیوین، فرینک وٹل جیٹ انجن، ایلن ٹیورنگ کمپیوٹر تے ٹم برنرز لی ورلڈ وائڈ ویب بناندے نیں۔ برطانوی یونیورسٹیاں پڑھائی تے کھوج وچ اپنی مانتا رکھدیاں نیں۔
لوک
[سودھو]برطانیا وچ ہر دس ورے مگروں لوکاں دی گنتی کیتی جاندی اے تے 2011 دی گنتی وچ 63,181,775 لوک ایتھے دے وسنیک سن۔ ایہ یورپی یونین دا تیجا وڈا تے دنیا دا 21واں وڈا دیس اے۔ 2001 تے 2011 دے وشکار لوک گنتی 0.7٪ نال ودھی۔ جد کہ 2001 تے 1991 دے وشکار ایہ 0.3٪ سی تے 1991 توں 1981 دے وشکار 0.2٪ سی۔ 2011 دی گنتی وچ ایہ وی پتہ چلیا جے 0–14 دی عمر دے لوک لوکائی دا ادھ نیں تے 65 تے ایس توں اپر دے لوک 16٪ بندے نیں۔ ایہ وی حساب لگایا گیا جے 2080 تک دیس وچ 100 یا ودھ عمر دے لوک 626,000 ہونگے۔
2011 دی گنتی وچ انگلینڈ دی گنتی 53 ملین سی تے اک کلومیٹر وچ 383 لوکاں دے ہون باہجوں ایہ دنیا دے سب توں گھنے دیساں وچ گنیا جاندا اے تے لندن تے دوالے دے علاقے اچیچے۔ 2011 دی گنتی وج سکاٹلینڈ دی گنتی 5.3 ملین سی۔ ویلز دی 3.06 ملین تے اتلے آئرلینڈ دی 1.81 ملین سی۔ ہر سوانی دے 1.94 نیانے نیں۔ گورمنٹ دے اک حساب وچ 3.6 ملین یا 6٪ لوک گے نیں۔
سیلٹ، رومی، ویلش، اینگلوسیکسن، نارمن نوں برطانیا دیاں سب توں پرانیاں نسلی ٹولیاں سمجھیا جاندا اے۔ جرمن نسل دے لوک بس توں چوکھے نیں تے سب توں پہلے لوک ایتھے 6,200 ورے پہلے آۓ۔ ایہناں دا جوڑ باسک لوکاں نال وی جڑدا اے۔ کوریاں نوں چھد کے دوجی نسل دیاں لوکاں وجون کالے ایتھوں دے سب توں پرانے وسنیک نیں تے سب توں پہلے لورپول وچ 1770 نوں چینی ایتھے 19ویں صدی وج آۓ۔ رنجیت سنگھ دا پتر دلیپ سنگھ 1860 وج آنوالا پہلا پنجابی سی۔ 1945 مگروں ایتھے افریقہ، کریبین تے دکھنی ایشیاء توں لوک برطانوی سلطنت دے انگ ہون باہجوں آن لگے۔ 2004 توں ایتھے چڑھدے یورپ توں وی لوک آن لگے۔
نسلی ٹولیاں | لوک | کل دا % |
---|---|---|
برطانوی گورے | 50,366,497 | 85.67% |
دوجے گورے | 3,096,169 | 5.27% |
برطانوی ہندستانی | 1,053,411 | 1.8% |
برطانوی پاکستانی | 977,285 | 1.6% |
آئری | 691,232 | 1.2% |
Mixed race | 677,117 | 1.2%]] |
Black Caribbean | 565876 | 1.0%]] |
Black African | 485,277 | 0.8%]] |
Bangladeshi | 283,063 | 0.5%]] |
Other Asian (non-Chinese) | 247,644 | 0.4%]] |
Chinese | 247,403 | 0.4%]] |
Other | 230,615 | 0.4%]] |
برطانوی کالے | 97,585 | 0.2% |
2001 دے حساب کتاب |
ٹرانسپورٹ
[سودھو]برطانیا دا سڑکاں دا پربندھ وچ 29,145 میل(46,904 کلومیٹر) دیاں سڑکاں نیں، 2,173 میل(3,497 کلومیٹر) موٹروے تے 213,750 میل(344,000 کلومیٹر) دیاں پکیاں سڑکاں ںیں۔ 2009 وچ برطانیا وچ 34 ملین لسنس والیاں گڈیاں سن۔ برطانیا دا ریل پربندھ 10,261 میل 16،419 کلومیٹر تے پھیلیا ہویا اے۔ سرکاری ریل نال 20 دے نیڑے پرائیویٹ کمپنیاں وی ریلاں چلا رئیاں نیں۔ 18,000 پاندھی ٹریناں ہر دن تے 1000 بپاری ٹریناں سمان لے ہر دن چلدیاں نیں۔ برطانوی سرکار 30 بلین پاؤنڈ دے اک نویں پربندھ تے ریل نوں نواں تے تیز 2025 تک بنان لئی کم کر رئی اے۔
اکتوبر 2009 توں ستمبر 2010 تک برطانوی ہواغی اڈیاں نوں 211.4 ملین لوکاں نے ورتیا۔ لندن ہیتھرو ہوائی اڈہ دنیا دا سب توں چوکھا ورتیا جانوالا اڈہ اے۔ 69 ملین لوکاں نیں 2011 وج ایس ہوائی اڈے نوںورتیا۔ ایہ برطانوی راجگڑھ لندن توں 15 میل(24 کلومیٹر) لیندے ول اے تے ایہ ای برطانوی ایئر ویز دا وی گڑھ اے۔
مت
[سودھو]سآئیاں دے وکھرے انگ پچھلے 1400 وریاں توں برطانوی جیون تے چھاۓ ہوۓ نیں پر 20ویں صدی دے مڈھ توں گرجے جانوالیاں تے مت نال چمڑے رہنوالیاں دی گنتی تھوڑی ہوئی اے۔ برطانوی سماج ہن کئی متاں تے چلنوالہ تے سیکولر ہوچکیا اے۔
2001 دی گنتی وچ 71.6% نے اپنے آپنوں سآئی منیا، دوجے نمبر تے اسلام(2.8%), ہندومت (1.0%), سکھ مت (0.6%), یہودیت(0.5%), بدھ مت (0.3%) تے ریندے (0.3%) سن۔ 15% نے کسے مت نوں نہ منیا جد کے ٪7 کسے اچیچے مت نوں اپنا ناں آکھیا۔ 2007 دی اک کھوج نے ایہ دسیا جے صرف 10٪ لوک گرجے جاندے نیں۔ سآئیاں وچون اک حساب باہجوں 62% اینگلیکن، 13.5% رومن کیتھولک، 6٪ پریسبائٹیرین تے 3.4% میتھوڈسٹ نیں۔
پڑھائی
[سودھو]برطانیا وچ پڑھائی ہر صوبے دا اپنا کم اے۔ 5 توں 15 تک دی عمر دے ہر نیانے لئی پڑھانا لازمی اے۔ چوکھے نیانے سرکاری سکولاں وچ ای پڑھدے نیں۔ آکسفورڈ تے کیمبرج دیاں وڈیاں تے اگے ودھیاں یونیورسٹیاں دے ادھ توں چوکھے پڑھاکو سرکاری سکولاں توں ای آندے نیں. 2010 وچ آکسفورڈ یونیورسٹی دے 45٪ پڑھاکو تے کیمبرج یونیورسٹی دے 40٪ پڑھاکو پرائیویٹ سکولاں توں آے سن جد کے پرائیویٹ سکولاں وچ کل پڑھاکواں چوں 7٪ ای پڑھدے نیں۔ آکسفورڈ یونیورسٹی, کیمبرج یونیورسٹی, یونیورسٹی کالج لندن تے امپیریل کالج لندن، کیو ایس ورلڈ یونیورسٹی دی 2010 دی رینکنگ وچ پہلیاں دس یونیورسٹیاں وچ آئیاں تے کیمبرج یونیورسٹی پہلے نمبر تے سی۔
کھیلاں
[سودھو]وڈیاں کھیڈاں جنہاں وچ رگبی، گالف، فٹ بال، ٹینس، باکسنگ، کرکٹ، کشتیاں آندے نیں ایس دیس وچ اپنی ہن ول پدھر تے بنائیاں گیاں۔ اجکل دیاں کھیڈاں دے قنون تے ول 19ویں صدی دے انت تے وکٹوریائی انگلینڈ وچ بنے۔ انٹرنیشنل اولمپک کمیٹی دے صدر جیکس روگ نے 2012 وچ آکھیا،" ایس وڈے تے کھیڈاں نال پیار کرنوالے دیس نوں ای اک دنیا اجکل دیاں کھیڈان دی جمن تھاں مندی اے۔ ایتھے ای کھیڈ دے چنگے جذبے تے صاف ستھری کھیڈ دے اصول بناۓ گۓ ۔ ایتھے ای کھیڈاں نوں سکول دے سلیبس وچ پڑھائی دے اک اوزار لئی رلایا گیا۔
بہت سارے دیسی بدیسی میچاں وچ انگلینڈ، ویلز، سکاٹلینڈ، اتلا آئرلینڈ تے لوکراج آئرلینڈ اپنی اپنیاں ٹیماں پیجدے نیں۔ کامن ویلتھ تے فٹ بال ایس تون وکھ نیں۔ کچھ کیھڈاں ایسیاں نیں جتھے پورے برطانیا توں اکو ای ٹیم حصہ لیندی اے۔ ایہناں وچ اولمپک وی ہے۔ لندن نون ایہ مانتا ہے جے ایتھے 1908، 1948 تے فیر 2012 وچ اولمپک کھیڈاں ایتھے ہویاں۔ 2003 دی اک پچھ پرتیت وچ ایہ گل سامنے آئی جے فٹ بال برطانیا وچ پسند کیتی جانوالی سب توں وڈی کھیڈ اے۔
برطانیا دیاں آپسی ٹیماں دے میچ بڑے چآ نال ویکھے جاندے نیں۔ فٹ بال دا پہلا دیسی بدیسی میچ 30 نومبر 1872 نون سکاٹلینڈ تے انگلینڈ دے وشکار ہویا سی۔ دیسی بدیسی میچاں وج انگلینڈ، سکاٹلینڈ، ویلز تے اتلے آئرلینڈ دیاں وکھریاں وکھریاں ٹیماں حصہ لیندیاں نیں۔ 2012 دیاں اولمپک کھیڈاں وچ پہلی واری اک برطانوی فٹ بال ٹیم بنائی گئی پر سکاٹ، ویلزی تے اتلے آئرلینڈ دیاں ٹمیاں نے ایہھے وج رلتی ناں دتی جے اوہناں نوں اپنی ازادی دا ڈر پے گیا سی۔
کرکٹ انگلینڈ وچ بنی۔ انگریزی کرکٹ ٹیم جیہنوں انگلینڈ تے ویلز کرکٹ بورڈ چلاندا اے اکلی کرکٹ ٹیم اے جیہڑی ٹیسٹ میج کھیڈ سکدی اے۔ ایس ٹیم ے کھڈاری کاؤنٹیاں وجوں جن ےجاندے نیں تے ایہدے وچ انگلینڈ تے ویلز دے کھڈاری ہوندے نیں۔ کرکٹ وکھری فٹبال تے رکبی نالوں جے ایہناں وچ ویلز تے انگلینڈ اپنیاں اپنیاں ٹمیاں پاندے نیں۔ کاؤنٹی کرکٹ وچ 17 انگلینڈ دیاں تے اک ویلز دی ٹیم کھیڈدی اے۔
رگبی لیگ انگلینڈ دے کج تھانواں تے پسند کیتی جاندی اے۔ ایس کھیڈ دا مڈھ ہڈرزفیلڈ تون پیا تے اتلے انگلینڈ وچ ایہ کھیڈی جاندی اے۔ پہلے رگبی لیگ ورلڈ کپ وچ اک برطانوی ٹیم کھیڈ دی سی پر 2008 توں ایہ بدلیا جدوں انگلینڈ، سکاٹلینڈ تے آئرلینڈ وکھریاں ٹیماں نال کھیڈے۔ سپر لیگ برطانیا تے یورپ وچ رگبی دی سب توں اتلی پدھر دے میچ نیں۔ رگبی لیگ وچ 11 ٹیماں اتلے انگلینڈ توں، اک لندن توں، اک ویلز توں تے اک فرانس توں نیں۔
رگبی یونین وچ انگلینڈ، ویلز، آئرلینڈ، فرانس، سکاٹلینڈ تے اٹلی چھ دیسی میچاں وچ کھیڈدے نیں۔ گھوڑیاں دی دوڑ چارلس ویلے ٹری تے شاہی کھیڈ سمجھی جاندی اے۔ ایہ پورے دیس وچ پسند کیتی جاندی اے تے ایھدیاں وڈیاں دوڑاں ہوندیاں نیں جیویں گرانڈ نیشنل، ایپسم ڈربی، رائل ایسکورٹ تے چیلٹنہام نیشنل ہنٹ فیسٹیول نیں۔
گڈی کھیڈاں نال برطانیا دا جڑواں ساک اے۔ بہت ساریاں فارمولا 1 ٹیماں برطانیا دیاں نیں۔ کسے ہور دیس دے ڈریوراں نے اینے ٹکے نہیں جتے جنے برطانیا دیاں نیں۔ حصہ لین دے حساب نال گالف چھیویں وڈی کھیڈ اے۔ ایہ سکاٹلینڈ توں ٹری تے دی رائل اینڈ انشینٹ گالف کلب آف سینٹ اینڈریوز سکاٹلینڈ ایس کھیڈ دا گھر اے۔ سنوکر وی برطانیا دیاں چوکھیاں کھیڈیاں جانوالیاں کھیڈاں چوں اک اے۔ شیفیلڈ وچ ایہدے سلانہ میچ ہوندے نیں۔ ٹینس دا مڈھ برطانیا دے شہر برمنگھم وچ 1859 تے 1865 دے وشکار پیا۔ایس کھیڈ دا وڈا میچ ومبلڈن چمپیئن شپ لندن نال ومبلڈن وچ ہوندا اے۔ شنٹی ہاکی ورگی کھیڈ اے جیہڑی سکاٹلینڈ وچ ای کھیڈی جاندی اے۔
کلچر
[سودھو]برطانوی کلچر برطانیا دے جغرافیۓ ایہدے ای جزیرہ دیس ہون، ایہدی تریخ تے ایہدیاں 4 صوبیاں دے ملن تے اوہناں دے اپنے اپنے وکھالے، رواجاں ریتاں تون بنیا اے۔ برطانوی سلطنت باہجوں ایہ کلچر اپنی بولی، رواج تے قنون نال اوہنان دیساں وج جیہڑے کدے ایہدا حصہ رۓ جیوین کینیڈا آسٹریلیا نیوزیلینڈ ہندستان نیں گوڑھے رنک نال اپنا آپ دسدا اے۔ ایس تکڑے کلجر باہجوں ایہنوں اک کلچرل سپرپاور وی کیا جاندا اے۔
لکھتاں
برطانوی لکھتاں اوہ نیں جیہریان برطانیا وچ تے اچیچا انگریزی وچ لکھیاں گیاں۔ 2005 وچ ایتھے 206,000 کتاباں چھپیاں تے 2006 وچ ایہ کتاباں چھاپن وال سب توں وڈا دیس سی۔ انگریز ڈرامہ لکھاری تے شاعر ولیم شیکسپیر نوں دنیا دا منیا پرمنیا ڈرامہ لکھاری منیا گیا اے۔ اوہدے ویلے دے کرسٹوفر مارلو تے بن جانسن نوں وی اتلی پدھر وچ گنیا جاندا اے۔ اجکل ہیرلڈ پنٹر دا ناں لیا جاندا اے۔
پرانے وڈے لکھاریاں وجوں جیفری چاسر (14ویں صدی)، تھامس میلوری (15ویں صدی)، سر تھامس مور (16ویں صدی)، جان بنیان (17ویں صدی)، جان ملٹن (17ویں صدی) ورگے ناں آندے نیں۔ 18ویں صدی وچ ڈینیل ڈیفو (رابنسن کروسو) تے سیموئل رچرڈسن انگریزی وچ ناول دا مڈھ رکھدے نیں تے 19ویں صدی وج جین آسٹن ایہدے وج اک نویں بسنت سی، میری شیلی ایہدے وچ گاتھک رنگ پاندی اے، لیوس کیرل نیانیاں لئی لکھدا اے، فیر برونتی پیناں، سماجی کارکن چارلس ڈکنز، فطرتی تھامس ہارڈی، رئیلسٹ جارج ایلیئٹ، رومانوی شاعر ولیم ورڈزورتھ آندے نیں۔ 20ویں صدی وچ ایچ جی ویلز، رڈیارڈ کپلنگ، ڈی ایچ لارنس، ورجینیا وولف، جارج اوورول، سمرسٹ ماہم، اگاتھا کرسٹی، این فلیمنگ تے جے کے رولنگ آندے نیں۔
دوجے دیساں دے لکھاری جیہڑے ایتھے آوسے اوہناں وی ایہدیاں لکھتاں وچ اپنا حصہ پایا۔ ایہناں وچ جوناتھن سوفٹ، جارج برنارڈ شا، جوزف کونراڈ، ٹی ایس ایلیٹ، ازرا پاؤنڈ ورگے ناں آندے نیں۔
مورتاں
پرطانوی پینٹنگ تے یورپ دے کم دا رنک دسدا اے۔ رومانوی پینٹراں وچوں ولیم بلیک جان کانسٹیبل تے ولیم ٹرنر مانتا والے ناں نیں۔ نیشنل گیلری، ٹیٹ برٹین تے ٹیٹ ودیا آرٹ گیلریاں نیں۔
فلاسفی
برطانوی فلاسفی دا اک اپنا ای روپ اے ایہ برطانوی ایمپیریسزم اخواندی اے۔ ایہ ایس سوچ تے چلدی اے جے کسے شے بارے دس اودوں ای ٹھیک ہوویگی جدوں اوس بارے کج کرکے سمجھاں گے۔ سکاٹ فلاسفی عام مت نوں مندی اے۔ جان لاک، جارج برکلے تے ڈیوڈ ہیوم ایس فلاسفی دے وڈے آگو نیں۔ جرمی بینتھم تے جان سٹورٹ مل نے ایس سوچ نوں اگے کیتا جے اخلاقی ول نال سب توں ودھیا کم اوہو ای اے جیدے نال دوجیاں نوں چوکھا فیدا تے خوشی ہووے۔ برٹرنڈ رسل نے کم نوں تے خوشی نوں آپس وچ رلا دتا۔
میڈیا بی بی سی دا مڈھ 1922 وج رکھیا گیا سی تے ایہ ریڈیو، ٹی وی، انٹرنیٹ چلان دا دنیا دا سب توں وڈا تے پرانا ادارہ اے۔ ایہ برطانیا تے بدیساں وچ کئی ریڈیو سٹیشن چلاندا اے۔ دی سن تے دی ٹائمز برطانیا دے وڈے اخبار نیں۔ برطانیا وچ لندن اخباراں تے میڈیا دا گڑھ اے۔ایس مگروں گلاسگو، کارڈف تے ایڈنبرا اندے نیں جیہڑے سکاٹلینڈ تے ویلز وچ میڈیا دے گڑھ نیں۔برطانیا دے چھپائی والے انگ وچ کتاباں، میگزین،اخباری ایجنسیاں آندیاں نیں جنہاں وچ 167,000 لوک کم کردے نیں تے جیدی کمائی 20 ارب پونڈ دے برابر اے۔2009 وچ ایہ حساب لگایا گیا جے ہر بندھ ہر دن 3.75 کینٹے ٹی وی ویکھدا تے 2.81 کینٹے ریڈیو سندا اے۔ ایہدے وچ بی بی سی دا حصہ 28.4% سی۔ اخباراں دی وکائی 1970 توں گھٹ رئی اے تے 2009 وچ 42% لوک روز اخبار پڑھدے سن۔ 2010 وچ 82.5% لوک برطانیا وج انٹرنیٹ ورتدے سن۔ ایہ دنیا دے 20 وڈے انٹرنیٹ ورتن والے دیساں وچ اے۔
سیاست
[سودھو]برطانیہ آئینی راجشاہی دے تحت ریاست اے۔ ملکہ ایلزبتھ دوم پندرہ ہور دولت مشترکہ ریاستاں دا فرمانروا ہونے دے علاوہ برطنیہ دا صدر ملک اے۔ فرمانروا نوں مشورہ دینے کا، حوصلہ دینے دا تے انتباہ دینے دا حق اے۔ برطانیہ دنیا دے انہاں چار ملکاں وچوں اک اے جنہاں دی کوئی تدوین شدہ آئین نہ ہوئے۔ لہٰذا برطانیہ دا آئین زیادہ تر وکھ وکھ تحریری ذرائع اُتے مشتمل اے، بشمول تحریری قانون، منصف ساختہ نظائری قانون تے بین الاقوامی معاہدے، آئینی رواجاں دے نال۔ چونکہ عام تحریری قانون تے آئینی قانون وچ کوئی خاص فرق نئيں اے، برطانوی پارلیمان آئینی اصلاح کر سکدا اے صرف پارلیمانی قانون جاری کرنے توں تے لہٰذا آئین دی تقریباً کوئی وی تحریری یا غیر تحریر شدہ عنصر نوں منسوخ کرنے دی سیاسی اقتدار رکھدا اے۔ اُتے کوئی پارلیمان ایسا قانون جاری نئيں کر سکدا جو آئندہ پارلیمان بدل نہ سکن۔
حکومت
[سودھو]برطانیہ دی ویسٹ مِنسٹر نظام اُتے مبنی پارلیمانی حکومت اے جس دی دنیا بھر وچ تقلید کيتا گیا اے: برطانوی سامراج دا اک ورثہ۔ برطانیہ دا پارلیمان جو ویسٹمِنسٹر محل وچ ملدا اے اس دے دو ایوان نيں؛ اک منتخب ہاؤس آف کامَنز (ایوانِ زیريں) تے مقررہ ہاؤس آف لارڈز (ایوانِ بالا)۔ تمام مسوداتِ قانون جو جاری کیتے جاندے نيں انہاں نوں قانون بنانے توں پہلے شاہی منظوری دتی جاندی اے۔
برطانوی حکومت دے سربراہ، وزیرِ اعظم دا عہدہ اوہ رکنِ پارلیمان رکھدا اے جو ہاؤس آف کامنز وچ اکثریت دا رائے حاصل کر سکدا اے، عام طور اُتے اس ایوان وچ سب توں وڈی سیاسی جماعت دا سربراہ۔ وزیرِ اعظم کابینہ چندا اے تے اوہ فرمانروا توں رسمی طور اُتے مقرر کیتے جاندے نيں۔
کابینہ عام طور اُتے دونے ایواناں وچوں وزیرِ اعظم دے جماعت دے ارکان توں چنا جاندا اے تے زیادہ تر حصہ ہاؤس آف کامنز توں، جسنوں اوہ ذمہ دار نيں۔ وزیرِ اعظم تے کابینہ عاملانہ اقتدار رکھدے نيں۔ ہاؤس آف کامنز دے انتخابات دے لئی، برطانیہ 650 حلقۂ انتخاباں وچ تقسیم کيتا جاندا اے، جنہاں وچوں ہر اک اک ہی رکنِ پارلیمان انتخاب کردا اے۔ عام انتخابات فرمانروا مقرر کردا اے وزیرِ اعظم دے مشورے اُتے ۔ 1911ء تے 1949ء دے پارلیمانی قانون لازمی بناتے نيں کہ نويں انتخابات پچھلے والےآں دے بعد پنج سال ختم ہونے توں پہلے مقرر ہون۔
برطانیہ وچ تن سب توں وڈے سیاسی جماعتاں نيں کنزرویٹو پارٹی، لیبر پارٹی تے لبرل ڈیموکریٹس۔
سکاٹ لینڈ
[سودھو]اسے طرحاں اسکاٹ لینڈ دی وی صورت ایہ سی کہ پنجويں صدی وچ اسکاٹ لینڈ چار حصےآں وچ تقسیم سی چھوٹے چھوٹے قبائیلی سردار اپنے اپنے راجگڑھ دے سردار بن دے بیٹھ گئے سن پنجويں صدی عیسوی وچ اسکاٹ لینڈ دے لوکاں نے انگلستان دی حکومت دا خاتمہ کرکے اپنی مقامی حکومت قائم کرلئی مگر ایتھے وی ايسے طرح دی صورت حال سی دے اسکینڈینیویا دے ملکاں دے لوک اسکاٹ لینڈ اُتے حملہ آوور ہُندے تے کدی کسی علاقے اُتے قبضہ کرلیندے تے کدی کسی علاقے پرمگر فیر انہاں نوں احساس ہويا تے 1034ء وچ تمام سکاٹ لینڈ اک حکومت دے جھنڈے تھلے آ گیا۔
آئرلینڈ
[سودھو]پنجويں صدی عیسوی وچ مسیحی راہباں دے ذریعے آئرلینڈ وچ مسیحیت پھیلی۔ اس توں پہلاں ایتھے اُتے بت پرستی رائج سی مسیحیت پھیلن توں بعد تن سو سال بعد تک آئرلینڈ وچ مسیحی رہبانیت دے تحت ہی نظام کم کردا رہیا مگر اٹھويں صدی توں بعد جو صورتِ حال انگلستان تے سکاٹ لینڈ دی اُتے دسی گئی اے، اوہدے نال ملدی جلدی صورت حال آئرلینڈ دیہو گئی جتھے یورپ دے ہور علاقےآں دے وکھ وکھ قبیلے آکے حملہ کردے تے قبضہ کرلیندے سن مگر فیر 1171ء وچ انگلستان دے نارمن بادشاہ ہنری دوم نے پوپ دے فرمان دے مطابق آئرلینڈ اُتے حملہ کرکے قبضہ کرلیا تے ایس طرحان اوتھے انگلستان دی حکومت قائم ہو گئی۔
جنگ ہیسٹینگز توں بعد انگلستان اُتے نارمناں دی حکومت قائم ہو گئی سی وِلیئم اول نے انگلستان اُتے بہت فراست دے نال حکومت کیتی۔ قدیم جاگیر دارانہ نظام بدستور قائم رکھیا گیا، مگر اس دے باوجود وِلِیئم دا اوہناں جاگیرداراں اُتے بہت مضبوط کنٹرول سی، اس دے احکامات سن کہ کوئی وی جاگیردار اس دی اجازت دے بغیر کوئی قلعہ تعمیر نئيں کر سکدا سی، وڈے وڈے مذہبی عہدیداراں دا تقرر بادشاہ دی مرضی دے بغیر ممکن ہی نہ سی 1087ء وچ ولیم دی وفات دے بعد اس دا بیٹا ولیم ثانی بادشاہ بنا مگر لوک اس توں بہت ناراض سن جس دی وجہ توں ولیم ثانی 1100ء وچ ماریا گیا جس دے بعد اس دا بیٹا ہنری اول تخت نشین ہويا جس دے عہد وچ تجارت نوں بہت ہی فروغ حاصل ہويا ہنری دے دور وچ ہی انگریز تاجر برطانیہ توں باہر نکلے تے تجارت دے میدان وچ ہور یورپی اقوام دے مقابلہ وچ جدوجہد شروع دی ہنری اول دی وفات دے بعداس کانواسہ ہنری دوم دے ناں توں انگلستان دا بادشاہ بنا پلانٹیجنیٹ (Plantagenet) خاندان نال تعلق رکھنے والے ہنری دوم ہنری اول دی بیٹی مٹلڈا دا بیٹا سی،مٹلڈا دی شادی آنجو (Angou) دے نواب جیو فرے دے نال ہوئی سی اس خاندان دا نشان اک جھاڑی سی اس لئی اس خاندان پلانٹیجنیٹ (Plantagenet) کہیا جاندا اے ہنری دوم دے بعد انگلستان وچ جدوں تک اس خاندان دی حکومت قائم رہی اس حکومت نوں پلانٹیجنیٹ (Plantagenet) دا دور کہیا گیا ہنری دوم دے دور وچ انگلستان دے نظام نوں بہتر بنایا گیا جو علاقے اس توں پہلے انگلستان دے بادشاہاں دے ہتھ توں نکل گئے سن انہاں علاقےآں اُتے دوبارہ قبضہ کیااس دے علاوہ ہنری نے عدالتی اصلاحات دی مالیات دے محکمے نوں ازسر نو منظم کيتا تجارت نوں فروغ دینے دے لئی اقدامات کیتے اس دا سب توں یادگار قدم جو اج وی ہنری دوم دی یاد دلاندا اے اوہ ایہ کہ اس نے آکسفورڈ یونیورسٹی دی بنیاد1209ء وچ رکھی اس دے بعد اس دا بیٹا رچرڈ بادشاہ بنا تریخ وچ اس بادشاہ نوں رچرڈ شیردل دے ناں توں یاد کيتا جاندا اے رچرڈ شیر دل تیسری صلیبی جنگ وچ خود شامل ہويا سی جس دے بعد اس دی بہن دی شادی سلطان ایوبی دے بھائی دے نال ہوئی۔ 1199ء وچ رچرڈ دی وفات دے بعداس دا بھائی جان (John)بادشاہ بنیا۔ برطانیہ دی تریخ وچ کوئی زیادہ چنگا بادشاہ نئيں جانیا جاندا اے جان (John) کوئی زیادہ کامیاب باشاہ نئيں سی اس دے دور وچ اک جانب تاں پوپ دے نال کشمکش دا آغاز ہويا دوسری جانب امیراں تے جاگیرداراں دے نال لڑائیاں ہوئیاں جس دی وجہ توں انگلستان دی معیشت نوں بہت نقصان پہنچیا مگر تریخ وچ جان (John) دا ناں اس اعتبار توں زیادہ مشہور اے کہ جان دے دور وچ اس جمہوریت دی ابتدا ہوئی جس دی وجہ توں اج برطانیہ دا ناں قوماں وچ سر بلند اے جان (John) نے 1214ء وچ اس دستاویز اُتے دستخط کیتے جو تریخ وچ میگنا کارٹا یعنی منشور کبیر دے ناں توں مشہور اے ایہ ہی منشور انگلستان وچ جمہوریت دی سنگ بنیاد تصور کيتا جاتااے۔ جان دے دور وچ انگلستان وچ پوپ دا عمل دخل زیادہ ودھ گیا سی جان دے لئی ضروری سی کہ پوپ نوں خوش رکھنے دے لئی باقاعدہ نذرانے گھلدا رہے معیشت بہت متاثر ہوئی اس دے نتیجے وچ انگلستان مختلف شورشاں دا شکار ہُندا چلا گیا 1216ء وچ جان نے وفات پا ئی جان دے بعداس دا بیٹا ہنری سوم دے ناں توں نو برس دی عمر وچ انگلستان دا بادشاہ بنا مگراس دی خوش نصیبی ایہ رہی کہ اک انتہائی قابل شخص ولیم مارشل جو اس دے باپ جان دا ساتھی سی ہنری سوم دا نائب السلطنت بنا ولیم مارشل انتہائی قابل تے وفادار سی اس نے انتہائی قابلیت اورذہانت دے نال کار مملکت چلائے جس دی وجہ توں انگلستان وچ نو سالہ بادشاہ دی موجودگی وچ کِسے وی طرح بے امنی تے بد انتظامی نئيں ہوسکی مگر جلد ہی ویلیم مارشل دی وفات دے بعد انتظامی معاملات بگڑنے لگے اک جانب پوپ انگریزی کلیساواں توں چندے دی رقم دا مطالبہ کردا سی دوسری جانب پوپ دی طرف توں مختلف مذہبی مطالبات وی وقتاً فوقتاً سامنے آندے رہندے سن فیر ویز وچ بغاوت دا سلسلہ شروع ہو گیا اس دے نال انگلستان تے فرانس دے درمیان جنگ وی شروع ہو گئی حالانکہ ہنری دی شادی فرانس دی شہزادی دے نال ہوئی سی مگر اس دے باوجود انگلستان تے فرانس دے درمیان جنگ ہوئی پوپ دی جانب توں انگلستان وچ مداخلت دا سلسلہ وی جاری ہی رہیا اک جانب تاں پوپ نے اپنے مصارف دے لئی مستقل دباؤ ڈالنا شروع کیاجس دی انتہائی صورت ایہ سی کہ انگلستان دی پوری آمدنی دا اک تہائی حصہ پوپ دے حوالے کيتا جانے لگیا جس دے نتیجے وچ عوام ناراض ہونے لگے امراکی اک کمیٹی جس دے اراکین 24افراد اُتے مشتمل سی نے اصلاحی اسکیم پیش کردتی ہنری نے اس اسکیم نوں توڑنے دی بہت کوشش کيتی مگر اس وچ اسنوں کامیابی نئيں ہوئی اس طرح خانہ جنگی دا آغاز ہو گیا جس وچ بادشاہ دے بہنوئی سائمن ڈی مان فرٹ (Siman de Monfort) نے اصلاحی گروہ دی سرداری قبول کرلئی بادشاہ نوں شکست ہوئی تے سائمن نے پورا انتظامی کاروبار سنبھال لیا بادشاہ نے مشورے دے لئی جو مجلس بنا رکھی سی اسنوں پہلے مجلس کبیر (Great Council) کہیا جاندا سی مگر 1240ء وچ اس دا ناں پارلیمنٹ رکھیا گیا جو اج تک جاری اے 1925ء وچ سائمن نے اک نمائندہ پارلیمنٹ بلوائی بادشاہ دا وڈا بیٹا جو پہلے اصلاحی پارٹی دے نال سی فیر اوہ ا ن ا میراں دے نال مل گیا جو بادشاہ دے طرف دار سن اس نے سائمن نوں شکست دتی ہن اقتدار دوبارہ ہنری دے ہتھ وچ آ گیا لیکن اس وقت وی برائے ناں بادشاہ تھاکیونجے تمام اقتدار ایڈورڈکے ہتھ وچ ہی سی 1272ء وچ ہنری دا انتقال ہو گیا تے اس دا بیٹاایڈورڈ انگلستان دا بادشاہ بنا جسنوں ایڈورڈ اول کہیا گیا جو انگلستان دی تریخ دا انتہائی قابل تے مدبر بادشاہاں وچ شمار کيتا جاندا اے اس دے زمانے وچ ویلز دی بغاوت دا خاتمہ ہويا اسکاٹ لینڈ وی انگلستان دے نال شامل ہويا اگرچے ایہ شمولت رسمی ہی سی مگر اس دے باوجود اسکاٹ لینڈپرانگلستان دا جھنڈا لہرایا گیا اس دے نال انگلستان دی معیشت نوں بہتر بنانے دے لئی جو اہم ترین فیصلہ ایڈورڈ اول نے کیہ اوہ ایہ سی کہ 1290ء وچ ایڈورڈ اول نے انگلستان دی حدود توں یہودیاں نوں نکل جانے دے احکامات دتے 1295ء وچ اک نمائندہ پارلیمنٹ بلوائی جس وچ ، بشپ ،ایبٹ،وڈے وڈے امیر،نامور جنگجو تے مختلف قبائلی سرداراں نے شرکت کيتی اس نمائندہ اجلاس وچ پہلی بار میگنا کارٹاکی تصدیق کردتی گئی اس دے نال میگنا کارٹا وچ اک دفعہ ہور ودھائی گئی کہ بادشاہ پارلیمنٹ دی منظوری دے بغیر کوئی غیر جاگیردار محصول نافذ نئيں کرے گا ایڈورڈ دے دور دی اک خوبی ایہ اے کہ متوسط طبقے توں بادشاہ باقاعدہ رابطہ قائم رکھدا سی تے انہاں دی تجاویز سندا تھااور انہاں اُتے عمل درآمد وی کروا توں سی بادشاہ دا ایہ قدم انگلستان وچ جمہوریت نوں قائم رکھنے وچ بہت مدد گار ثابت ہويا اس دے نال عدالتاں دی اصلاح وی کيتی گئی عدالتاں دی کارکردگی دے بارے وچ اک سالنامہ شائع کيتا جاندا سی جس وچ تمام عدالتی کارروائی کيتی تفصیل درج ہُندی سی۔ ایڈورڈ دا دور اس اعتبار توں وی بہت اہم اے کہ اس دور وچ آئیرلینڈ تے اسکاٹ لینڈ انگلستان دا حصہ بنے جو گریٹ برٹین دی ابتدا سی اس دے نال ایڈورڈ نے جو اہم ترین کم انجام دتا اوہ ایہ کہ 1209ء وچ بننے والی آکسفورڈ یونیورسٹی دی جانب بھرپور توجے دتی گئی جس دے نتیجے وچ انگلستان وچ اعلیٰ تعلیم دا انتظام ہو سکیا آکسفورڈ یونیورسٹی اس وقت دنیا دی سب توں قدیم یونیورسٹی شمار کيتی جاندی اے جتھوں کروڑاں طالب علم اس وقت اپنی تعلیم نوں مکمل کرکے دنیا بھر وچ پھیل چکے نيں۔
یہ اوہ دور سی جدوں منگولاں نے چنگیز خان دی سربراہی وچ منگولیا توں نکل کے بیرونی دنیا دی وڈی وڈی طاقتاں نوں شکست دے کے تہلکہ مچا دتا سی منگولاں دے گھوڑےآں دی ٹاپاں نے عالمِ اسلام دے اہم ترین تے طاقتور ریاستاں سمرقند و بخارا تے بغداد نوں روند کراور تباہ و برباد کرکے رکھ دتا سی اوتھے انہاں ہی منگولاں نے اک جانب تمام روس دوسری جانب پولینڈ، جرمنی، آسٹریا، بلغاریہ، ترکی،رومانیہ اُتے قبضہ جمالیا سی یورپ وچ موجود مسیحیت دی سب توں وڈی روحانی شخصیت پوپ نے منگولاں دے حملے نوں عذابِ خداوندی قرار دتا تے یورپ دے تمام بادشاہاں نوں اس عذابِ خداوندی دا مقابلہ کرنے دے لئی یکجا ہونے دی دعوت دتی مگر جلد ہی منگولاں دے پہلے بادشاہ چنگیز خان دے مر جانے دے بعد ایشیا وچ مسلماناں دے ہتھوں پہلی شکست کھانے دے بعد منگولاں دی قوت تتر بتر ہونے لگی جس دے نتیجے وچ انہاں دے طوفانی حملےآں دا زور یورپ وچ ختم ہو گیا تے یورپی ریاستاں نے اک اک کرکے منگولاں توں آزادی حاصل کرنا شروع کردتی اس صورت حال دے اثرات برطانیہ اُتے وی پئے اک جانب منگولاں دے ہتھوں شکست کھانے والے قبیلے پناہ لینے دے لئی برطانیہ دی جانب رخ کرنے لگے دوسری جانب برطانیہ وچ اعلیٰ ترین صنعت کار تے تاجر آنے لگے یورپ دے اجڑنے دے نال برطانیہ دے بسنے دا عمل وی جاری ہويا اسنوں انگریز قوم دی خوبی ہی کہیا جائے گا کہ انگریزاں نے اس صورت حال دا فائدہ اٹھایا تے ایسا قومی ماحول تشکیل دتا جس دے نتیجے وچ قومی ترقی دے امکانات وسیع توں وسیع تر ہُندے چلے گئے۔
ایڈورڈ اول دی وفات دے بعد اس دے بیٹے ایڈورڈ دوم دے ناں توں تخت نشین ہويا اوہ زیادہ قابل نہ سی اس لئی امیراں دا کنٹرول ایڈورڈ دوم اُتے سی جس دی وجہ توں نہ تاں ایڈورڈ دوم پارلیمنٹ دی منظوری دے بغیر کوئی کم کر سکدا سی تے نہ ہی پارلیمنٹ دی منظوری دے بغیر اعلانِ جنگ کر سکدا سی اس دے دور وچ اسکاٹ لینڈ دے باغیاں نے شاہی فوج نوں شکست دیدی جس دے نتیجے وچ اسکاٹ لینڈ آزاد ہو گیا ایڈورڈ دی شکست دے نتائج اسنوں اس طرح توں بھگتنا پئے کہ 1327ء وچ اسنوں تاج و تخت توں دستبردار ہونے اُتے مجبور کر دتا گیا اٹھ ماہ دی قید دے بعد اسنوں قتل کر دتا گیا جس دے بعد ایڈورڈ سوم پندرہ سال دی عمر وچ بادشاہ بنایا گیا مگر جلد ہی اس نے تمام معاملات اپنے ہتھوں وچ لینا شروع کردتے۔ 1330ء وچ اس نے تمام اختیارات اپنے ہتھ وچ لے لئی تے 1337ء وچ فرانس دے خلاف جنگ شروع دی جو سو سال تک جاری رہی اس لئی اس جنگ نوں صد سالہ جنگ وی کہیا جاندا اے ایڈورڈ سوم دے دور وچ انتظامی معاملات درست ہو گئے ا سی دے عہد وچ پارلیمنٹ دا آغاز ہويا دارلعوام تے دار الامرا دا آغاز ہويا مگر 1348ء وچ خونی پلیگ پھیلی جس دی وجہ توں نصف آبادی موت دا شکار ہو گئی ايسے دور وچ مسیحیت دی اصلاحی تحریک دا آغاز وی ہويا اس تحریک دے بانی جان وکلف دا کہنا سی کہ ہر شخص کسی دی وساطت دے بغیر خدا توں براہ راست رشتہ قائم رکھ سکدا اے تے کلیساواں دے نال اوقاف رکھنے دی کوئی ضرورت نئيں اے، ہور پادریاں نے شادی نہ کرنے دا جو سلسلہ قائم کررکھیا اے اوہ غلط اے، پادریاں نے دولت جمع کرنے دا جو سلسلہ قائم کررکھیا اے اوہ غلط اے۔ اس طرح جان وکلف نے پوپ تے پادریاں دے تمام اقتدار دا خاتمہ کر دتا جان وکلف نے 1372ء وچ بائبل دا مکمل انگریزی ترجمہ کيتا۔ اپنے انہاں خیالات دی وجہ توں جان وکلف نوں آخری دور وچ بہت تکلیفاں دا سامنا کرنا پيا۔
دوسری جانب بڑھاپے دی وجہ توں ایڈورڈ بالکل ہی ناکارہ ہو گیا اس دا وڈا بیٹا وی بیمار سی اس وجہ توں برطانیہ دا نظام بگڑ گیا اس دے بیٹے نے حالات نوں بہت درست کرنے دی کوشش کيتی مگر اوہ 1376ء وچ وفات پاگیا اس دا بیٹا رچرڈ سوم تخت نشین ہويا جو تخت نشین دے وقت صرف دس سال دا سی اس دا چچا جان جو لینکاسٹر دا ڈیوک سی بادشاہ دی سرپرست مجلس کاسربراہ بنایا گیا اس دے دور وچ فرانس دے نال از سر نو جنگ چھڑ گئی جس وچ فلینڈرس دا علاقہ چھن گیااس وقت روپے دی سخت ضرورت پئی جو دے محصول لگیا کر حاصل کرنے دی کوشش کيتی گئی اس دی وجہ توں برطانیہ وچ بے چینی ودھنے لگی جس دی وجہ توں بعض تھانواں اُتے تشدد دے واقعات وی پیش آئے وڈے وڈے زمینداراں دی جانب توں کساناں دے نال زیادتی کرنے دے نتیجے وچ کساناں دی جانب توں بغاوت ہو گئی جاگیرداراں دے مراکز جلادئے گئے وڈے وڈے زمیندار تے قانون داں اس بغاوت وچ مار دتے گئے انگلستان دے مشرقی تے جنوبی حصے توں اک بہت وڈا ہجوم دو سرداراں ویٹ ٹائیلر تے پول ٹاکس دی قیادت وچ لندن دی جانب روانہ ہويا ہجوم دے وڈے وڈے مطالبات ایہ سن کہ زمینداراں نے کساناں اُتے جو ناواجب ٹیکس لگائے ہوئے نيں اوہ منسوخ کر دتے جاواں کلیساواں دے اوقاف کھو لئی جاواں تے شکار دے تمام قوانین ختم کردئے جاواں بادشاہ نے ہجوم نال ملاقات کرکے انہاں دے نال ہوشیاری دے نال مذاکرات کیتے جس دے نتیجے وچ ہجوم واپس ہو گیا اس دوران ویٹ ٹائیلر ماریا گیا اس دے بعد رچرڈ نے خومختار بننے دی کوشش کيتی پارلیمنٹ نے اس دے اس اقدام دی مخالفت کيتی ايسے دوران ڈیوک آف لنکاسٹر دا بیٹاآئیر لینڈ توں آ گیا اس نے رچرڈ دے تمام اختیارات خود لے کے رچرڈ نوں بادشاہت توں دستبردار کرکے تے رچرڈ کوٹاؤر وچ قید کر دتا جتھے رچرڈ نے 1400ء وچ وفات پائی ۔
خاندان لنکاسٹر
[سودھو]رچرڈ دی وفات دے نال ہی برطانیہ وچ خاندان لنکاسٹر دا آغاز ہو گیا جس دا بانی ہنری سوم سی جو ڈیوک آف لنکاسٹر دا بیٹا سی ہنری سوم دے دور وچ برطانیہ وچ بوہت سارے کم ہوئے مگر ہنری دے دور وچ بوہت سارے امرا نے بغاوت دی فرانس نے وی باغی سرداراں دی امداد وچ اپنی فوج بھیجی مگر 1413ء وچ ہنری وفات پاگیا جس دے بعد اس دا بیٹا ہنری پنجم دے لقب توں بادشاہ بنا ہنری پنجم بہت ہی لائق بادشا ہ شمار کيتا جاندا اے اس نے برگنڈی دے ڈیوک کینال صلح کرکے فرانس دے تخت و تاج دا دعویٰ کر دتا تے فرانس دے خلاف لڑائی شرع کردتی جس دے بعد ہنری دی افواج نے ایجن کورٹ دے مقام اُتے فرانس نوں شکست دیدی تے نارمنڈی دے علاقے نوں فتح کر ليا 1420ء وچ صلح نامے دے نتیجے وچ فرانس دے ولی عہد نوں سلطنت توں محروم کرکے اعلان کر دتا گیا کہ ہنری پنجم ہی فرانس دا آئندہ بادشاہ ہوئے گا مگر ہنری 1422ء وچ اچانک وفات پاگیا ہنری پنجم دی وفات دے بعداس دے نو مہینے دے بیٹے نوں ہنری ششم دے لقب توں بادشاہ بنایا گیا۔ اس دے تن چچاواں نے بادشاہ دے سرپرست دی حیثیت اختیا ر دی اک چچا فرانس وچ نائب السلطنت بن گیا دوسراانگلستان وچ نائب سلطنت بنامگر انہاں ہی دناں فرانس وچ بغاوت دی ابتدا ہو گئی ایہ بغاوت مشہور و معروف جون آف آرک نے شروع کیتی، جس دے نتیجے وچ فرانس وچ انگلستان دی حکومت دا خاتمہ ہو گیا۔ 1437ء وچ ہنری بالغ ہو گیا لیکن اوہ چنگا حکمران ثابت نئيں ہو سکیا اس دے دور وچ بد نظمی ہی رہی کدی کوئی نواب فوج جمع کرکے کنٹرول کرلیندا کدی کوئی۔ انہاں حالات وچ ڈیوک آف یارک دے پوتے نے بادشاہ دے خلاف اعلان بغاوت کردتی اس طرح اک ہی خاندان دی دو شاخاں دے درمیان خانہ جنگی دی ابتدا ہوئی یارک تے لنکاسٹر خانداناں دے درمیان ہونے والی اس جنگ وچ ابتدا وچ یارک نے شاہی فوج نوں شکست دے کے بادشاہ نوں گرفتار کر ليا مگر بادشاہ دی ماں تے ہنری پنجم دی بیوہ نے فوج جمع کرکے ڈیوک آف یارک دی افواج نوں شکست دیدی جنگ وچ ڈیوک آف یارک ماریا گیا مگر جنوبی انگلستان دے لوکاں دی حمایت توں ڈیوک آف یارک دے بیٹے ایڈورڈ نے شاہی افواج نوں شکست دینا شروع کر دتا جس دے نتیجے وچ جلد ہی لنکاسٹر خاندان شکست کھا گیا تے 1461ء وچ خاندان یورک دی حکمرانی کيتی ابتدا ہو گئی 1465ء وچ ہنری ششم گرفتار ہو گیا جس نوں ٹاؤر وچ بند کر دتا گیا جتھے اس نے اپنی زندگی دے آخری دن خاندان پلانٹیجنیٹ (Plantagenet) دے آخری بادشاہ رچرڈ دی مانند گزارے۔
خاندان یورک دی حکمرانی برطانیا دے عوام لئی نويں صبح بن کے طلوع ہوئی۔ عوام مسلسل ہون والی خانہ جنگی توں بیزار ہوچکے سن۔
برطانوی شاہی خانداناں دی تفصیلات
[سودھو]- خاندان بلئوا (House of Blois) اسنوں نارمن خاندان وی کہیا جاتاہے تے ایہ صرف اک بادشاہت تک محدود رہیا 1135ء توں 1154ء
- خاندان پلانٹیجنیٹ 1154تا 1400
- خاندان لنکاسٹر 1400تا1471
- خاندان یورک 1471 تا1485
- خاندان ٹیوڈر 1485 تا1603
گریٹ برٹین یا متحدہ برطانیا دی ابتدا ہوئی
- خاندان اسٹورٹ 1603تا1649
کرام ویل تے اس دا بیٹا رچرڈ کرام ویل ڈکٹیٹر بنے 1649تا1712
- خاندان اسٹورٹ دی حکومت دوبارہ بحال ہو گئی 1660تا1714
- خاندان ہانوور 1714 تا1901
ہاؤس آ ف گوتھا نو سال تک خاندان دا ناں ایہ ہی رکھیا گیا 1901 تا1910
- خاندان ونڈسر بنیادی طور اُتے ایہ خاندان ہانوور ہی اے مگر ہن اس دا ناں تبدیل کر دتا گیا اے 1910تاحال ۔۔
باہرلے جوڑ
[سودھو]United Kingdom دے بارے چ ہور جانن لئی وکیپیڈیاساتھی منصوبے: | |
ڈکشنری وکشنری توں | |
مشترکہ زریعے کومنز توں | |
آزاد تعلیمی موادتے مصروفیات ویکیورسٹی توں | |
آزاد متن خبراں ویکی اخبار توں | |
مختلف اقتباساں دا مجموعہ ویکی اقتباسات توں | |
آزاد کتاب گھر ویکی منبع توں | |
آزاد نصابی تے دستی کتاباں ویکی کتاباں توں |
- برطانیا دی سرکاری ویب سائٹ برائے سفری معلومات
- برطانوی سرکار دی ویب سائٹ
- برطانوی شاہی ٹبر دی ویب سائٹ
- برطانوی وزیراعظم دی ویب سائٹ
- برطانیا ٹوئرِزم ویب سائٹ
انگلینڈ · ویلز · سکاٹ لینڈ · شمالی آئرلینڈ
آئس لینڈ · جرمنی · البانیا · اندورہ · آرمینیا · آسٹریا · آذربائیجان · بیلارس · بیلجیم · بوسنیا تے ہرزیگوونا · بلغاریہ · کروشیا · قبرص · چیک · ڈنمارک · اسٹونیا · فنلینڈ · فرانس · یونان · ھنگری · اٹلی · آئرلینڈ · قازقستان · کوسوو · لیٹویا · لیختنشٹاین · لیتھوینیا · لکسمبرگ · مقدونیہ · مالٹا · مولڈوا · موناکو · مونٹی نیگرو · نیدرلینڈز · ناروے · پولینڈ · پرتگال · رومانیہ · روس · سان مرینو · سربیا · سلویکیا · سلوینیا · سپین · سویڈن · ترکی · سویٹزرلینڈ · برطانیہ · یوکرین · ویٹیکن · جارجیا
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: برطانیا |
حوالے
[سودھو]- ↑ CIA, The World Factbook Archived 2021-01-02 at the وے بیک مشین. Retrieved 17 July 2013
- ↑ The British Monarchy, What is constitutional monarchy?. Retrieved 17 July 2013
- ↑ «The World Factbook». Central Intelligence Agency. ۱ فروری ۲۰۱۴. بایگانیشده از اصلی در ۲ جنوری ۲۰۲۱. دریافتشده در ۲۳ فروری ۲۰۱۴.
- ↑ «Countries within a country». Prime Minister's Office. ۱۰ جنوری ۲۰۰۳.
- ↑ «Working with Overseas Territories». Foreign and Commonwealth Office. دریافتشده در ۳ مئی ۲۰۱۱.
- مملکت متحدہ
- آزاد خیال جمہوریتاں
- آئینی بادشاہتاں
- اتحاد بحیرہ روم دے رکن ملکاں
- اقوام متحدہ دے رکن ملکاں
- انگریزی بولنے والے ملکاں تے علاقہ جات
- بحر اوقیانوس دے کنارے واقع ملکاں
- برطانوی جزیرے
- جزیرہ ملکاں
- جی 20 اقوام
- جی 20 ملکاں
- دولت مشترکہ دے رکن ملکاں
- شمالی یورپ
- گروہ 8 دے ملکاں
- مغربی یورپ
- مغربی یورپی ملکاں
- نیٹو دے رکن ملکاں
- یورپی ملکاں
- برطانیہ