اسرائیلی قضاۃ

قرون وسطی دی جرمن مسودہ وچ قاضی شمجر 600 مرداں نوں آنکس  نال ذبح کر دے ہوئے۔  

اسرائیلی قضاة (جز ۔سانچہ:Lang-he-nשופט‬ šōp̄êṭ/shofet, pl. שופטים‬ šōp̄əṭîm/shoftim) عبرانی بائبل (تنک) تے اکثر کتاب قضاة وچ اسرائیلی بادشاہت دے قیام توں پہلے روحانی ( قرآن دے مطابق بارہ تے اسرائیلیات دے مطابق پندرہ) قضاة جاں ائمہ بیان کیتے گئے نیں اسلامی علوم دے مطابق حضرت موسیٰ جدو‏‏ں سرکشاں نال لڑنے دے لئی گئے تد بنی اسرائیل دے ہر قبیلہ وچوں اک اک سردار منتخب کر گئے سن جنہاں وچوں قضاة بنی اسرائیل دے مختلف قبائل تے ادوار وچ آئے۔ ایہ بنی اسرائیل نال انہاں دی بیعت نوں پورا کراندے سن کہ تاکہ ایہ اللہ تے رسول دے تابع فرمان رہن تے کتاب اللہ دی اتباع کر دے رہن تے بحراناں وچ عسکری رہنما و سپہ سالار بندے سن۔ توراۃ دے چوتھے جز وچ بنو اسرائیل دے قبیلےآں دے سرداراں دے ناں مذکور نیں۔

مقدس کتب وچ ذکر

 وَلَقَدْ أَخَذَ اللّهُ مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَآئِيلَ وَبَعَثْنَا مِنهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيبًا وَقَالَ اللّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاَةَ وَآتَيْتُمُ الزَّكَاةَ وَآمَنتُم بِرُسُلِي وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللّهَ قَرْضًا حَسَنًا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَلَأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ  
اور اللہ تعالیٰ نے بنی اسرائیل سے عہد و پیمان لیا اورہم نے انہی میں سے بارہ سردار مقرر کردئے اور اللہ تعالیٰ نے فرما دیا کہ یقیناً میں تمہارے ساتھ ہوں، اگر تم نماز قائم رکھو گے اور زکوٰة دیتے رہو گے اور میرے رسولوں کو مانتے رہو گے اور ان کی مدد کرتے رہو گے اور اللہ تعالیٰ کو بہتر قرض دیتے رہو گے تو یقیناً میں تمہاری برائیاں تم سے دور رکھوں گا اور تمہیں ان جنتوں میں لے جاؤں گا جن کے نیچے چشمے بہہ رہے ہیں، اب اس عہد وپیمان کے بعد بھی تم میں سے جو انکاری ہو جائے وہ یقیناً راہ راست سے بھٹک گیا

— قرآن: سورۃ المائدہ:12

اسرائیلی قضاۃ دی تاریخ و تقویم

حضرت مسروق فرماندے نیں اسی‏‏ں لوک حضرت عبد اللہ بن مسعود دے کول بیٹھے سن، تسی‏‏ں ساناں اس وقت قرآن پڑھیا رہے سن تو اک شخص نے سوال کیتا کہ تسی‏‏ں لوگاں نے حضور (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) توں ایہ وی پچھیا اے کہ اس امت دے کنے خلیفہ ہون گے؟ حضرت عبد اللہ نے فرمایا میں جدو‏‏ں توں عراق آیا واں، اس سوال نوں کسے تے نے نئیں پچھیا، اسی‏‏اں نے حضور (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) توں اس بارے وچ دریافت کیتا سی تے آپ نے فرمایا، بارہ ہون گے، جِنی گنتی بنو اسرائیل دے نقیباں دی سی۔ ایہ مضمون حدیث بخاری تے مسلم دی روایت توں وی ثابت اے توراۃ وچ حضرت اسمعیل دی بشارت دے نال ای مرقوم اے کہ انہاں دی نسل وچوں بارہ وڈے شخص ہون گے، استوں مراد وی ایہی مسلماناں دے بارہ بادشاہ نیں۔

بائبل دی کتابِ قضاة متواتر  انداز وچ باقاعدگی توں انہاں دے بارے وچ بیان کردتی اے تاکہ مختلف اماماں دی ضرورت نوں ظاہر کیتا جائے: بنی  اسرائیل  دا   ارتداد ، خدا ول توں لوگاں اُتے عذاب تے اس توں پناہ مانگنے تے بچاؤ دی دعا کرنے دے لئی۔

کتاب قضاة دی کہانی پے در پے آئے ایسے افراد نوں بیان کردا اے، جنہاں مختلف اسرائیلی قبیلےآں توں منجانب خدا منتخب کیتا گیا سی تاکہ اوہ لوگاں نوں دشمناں توں بچان تے انصاف قائم رکھن۔ اگرچہ  امام  جاں   قضاة  عبرانی اصطلاح  دے لغوی معنی دے قریب ترین اے جسناں   توراۃ دے موسوی  متن  وچ استعمال کیتا گیا، قانونی طور اُتے فائز ہونے توں زیادہ ایہ اک غیر چنی ہوئی، غیر موروثی قیادت  سی ۔ اُتے، سائرس ایچ گورڈن دا کہنا اے  کہ ہو سکدا اے کہ اوہ  موروثی جرنیلاں جاں حکمران اشرافیہ توں آندے رہے ہوں  جداں (باسیلوس) وچ ہومر  دے حکمران کر دے رہے ۔ کوگن   دا کہنا اے کہ  زیادہ امکان اے کہ اوہ قبائلی جاں مقامی رہنما سن،جو کتاب استثنا دے مؤرخ دے بیان دے برعکس اے جس نے انہاں تمام اسرائیل دے رہنما بتلایا جدونکہ ملامات نے اپنے متن وچ  اشارہ دتا اے کہ  مقامی گروہ تے قبائل انہاں اماماں  دا اختیار اپنی عمَلداری توں کدرے زیادہ تسلیم کر دے سن ۔

تاریخی استناداورتقویم

بائبل دے عالم کینتھ کچن دی دلیل اے کہیوشع دی  فتح ِ کنعان توں لیکر اسرائیل تے یہوداہ دی پہلی بادشاہت دے قیام ( 1150-1025 پہلے مسیح) تک، اسرائیلی قبائل  وچ کمزور ریاستی اتحاد دا امکان ہوسکتا اے۔  اس اتحاد وچ بحران دے اوقات دے علاوہ  کوئی مرکزی حکومت  نہ ہُندی، لوک  مقامی سرداراں جنہاں (شوفتم ) کہیا جاندا دی وقتی زیر قیادت وچ رہندے ۔

اُتے، بعض دانشور  متذبذب نیں کہ آیا اس طرح  دے  کردار وچ قدیم اسرائیل موجود رہیا وی اے جاں نواں‏‏ں۔

عبرانی بائبل وچ مذکور قضاۃ

بائبل وچ، کتاب قضاۃ بارہ رہنماواں وچ ذکر کیتا گیا اے جو منصف سن: غتنی ایل، اہود، شمجر، دبورہ، جدعون، تولع، یائیر، افتاح بن جلعاد، ابصان، ایلون، عبدون تے شمشون۔ کتاب سموئیل عیلی تے سموئیل، یوایل تے ابیا (سموئیل دے دو بیٹے)۔ کتاب تواریخ اول قنانا تے اس دے بیٹے۔ کتاب تواریخ دوم ارمیا وچ تے زیبیدا (اسماعیل دا بیٹا)۔

ہور ویکھو

• موسی
• کتاب قضاۃ
• کتاب سموئیل

کتابیات

• Boling, Robert G.، revised by Richard D. Nelson, The Harper Collins Study Bible: Book of Judges، ہارپر کولنز پبلیکیشنز، 2006ء
• مالاماٹ، A. Judges۔ Ed. Benjamin Mazor. Givatayim, Israel: Rutgers University Press, 1971. 129–63. Print.
• Coogan, Michael D.، عہد نامہ عتیق دا مختصر تعارف، اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس، 2009ء
• وولف، سی۔ یو۔، The Interpreter's Dictionary of the Bible: Judge، آبنگٹن پریس، 1962