Vai al contenuto

Catania

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.


Catania
      
Stat:

Italia

Provincia: Sità metropolitan-a ’d Catania
Nòm 'n italian: Catania
Coordinà: Latitudin: 37° 30′ 9.61′′ N
Longitudin: 15° 5′ 14.17′′ E

Mostra an sla carta
Autëssa: 7 m s.l.m.
Surfassa: 182,9 km²
Abitant: 312.774 (2017)
Comun dj'anviron: Aci Castello, Carlentini, Gravina di Catania, Mascalucia, Misterbianco, Motta Sant'Anastasia, San Pietro Clarenza, Tremestieri Etneo, Belpasso, San Gregorio di Catania, Sant'Agata li Battiati, Lentini
CAP: 95121–95131
Prefiss tel.: 095
Còdes ÌSTAT: 087015
Còdes fiscal: C351 
Festa dël borgh: 5 ëd fërvé 


Sit istitussional

Catania a l'é na sità dla Sicilia ëd 301.564 abitant, capleugh dl'omònima provinsa.

La sità ad dëstend an sl'ansen dël midem nòm, arlongh la còsta jònica ëd Sicilia.

La colònia calcidèisa ëd Catinon a l'era anstalasse ansima a dij sit pre-esistent motobin antich, già present da la preistòria.
Passà sota la dominassion dël siracusan Jeron, dël 461 aGC Catania a l'é tornà antra le man dij sò fondador.

Durant la sconda mità dël III sécol aGC, ij roman a n'han fane al prinsipi na sità decuman-a, peui na vera colònia e a l'han garantije un perìod assè tranquil.
A l'época dle përsecussion contra ij cristian, a l'é avnùje ël martiri d'Àgata, al di d'ancheuj patron-a ëd la sità.

Ant ël VI sécol, Catania a l'é stàita sota la dominassion dj'ostrogòt.
Dêl 535 la sità a l'é conquistà dal bisantin Belisari. Durant ël sécol ch'a fa IX a passa sota la dominassion mussulman-a.

Rugé I d'Autavila as ampadroniss ëd Catania ant ël 1071, taparand via j'àrabo. A l'é sota ij norman che as anviaro dle costrussion tanme la catedral.

Catania a passa sota jë svev, peui j'aragonèis, ch'a l'han fabricà castel Ursino e a l'han fàit ëd Catania soa residensa preferìa.

Dël 1699 n'erussion devastanta ëd l'Etna a coata la sità ëd në spess seul ëd lava ch'a riva fin-a al mar. Dël 1693, un taramòt a completa ël ravage. L'arcostrussion a dà a la sità la marca baròca ch'a l'ha al di d'ancheuj e ch'a s-ciòd da le decision pijà da G.B. Vaccarini an sla strutura urban-a, conforma a la volontà dël duca ëd Camastra.

La sità a l'ha patì dij dann grev durant la sconda guèra mondial.

Antra le produssion tìpiche ëd l'artisanà ëd Catania a-i son j'oget an fer forgià, le scolture an bronz ch'a figuro dj'animaj stilisà, le brodarìe, jë strument musicaj (ghitare, liut, mandolin), ij bisó d'ambra e an pera ëd lava, le marionëtte sicilian-e.

Leu d'anteresse

[modìfica | modifiché la sorgiss]

Contrà Etnea, leu 'd rancontr ant ël sènter ëd Catania e destinassion dle spassgiade seiran-e, a l'é ëdcò un leu ëd comersi e ëd degustassion dle galuparìe dla pastissarìa sicilian-a.
Davzin a la catedral tuti ij di a-i é ël mërcà dël pess. An piassa Carl Albert as dësrola ël mërcà dla fruta e vërdura anté ch'as peulo catesse ij prodot dai coltivador midem. Ant la piassa dël Càrmin as fa la Fera tradissional dël lùn-es.

Palass ë costrussion

[modìfica | modifiché la sorgiss]

Àutri pòst anteressant

[modìfica | modifiché la sorgiss]

Pòrta Garibaldi

[modìfica | modifiché la sorgiss]

A l'é na costrussion baròca monumental, livrà dël 1768 an ocasion dël mariage real ëd Ferdinand III ëd Sicilia con Marìa Carolin-a d'Àustria. A l'é realisà an pera ëd lava sombra e pera calcaria bianca, formand un contrast ëd color singolar. Le decorassion a son dë stil baròch genit.

A resta al prinsipi ëd contrà Etnea. A l'é na costrussion dla fin dël sécol ch'a fa XVII, d'aspet baròch caraterìstich.

La Fontan-a dl'elefant

[modìfica | modifiché la sorgiss]

A resta an piassa dla Catedral. A l'é n'euvra dël sécol ch'a fa XVIII ëd G.B. Vaccarini.

Ël teatro roman

[modìfica | modifiché la sorgiss]

As intra dal porton d'intrada dël palass ëd la Diression general dle bele art, an contrà Vitòrio Emanuel 266. A l'é stàit fàit an sël leu ëd n'antich teatro grech ch'a l'é bel fé ch'a armontèissa al V sécol aGC.

Le reste dl'anfiteatro roman

[modìfica | modifiché la sorgiss]

As treuvo an piassa Stesicoro. La strutura ëd l'anfiteatro a armonta al II sécol aGC; soe scalinade a dovìo ten-e fin-a a sëddesmila spetador. Drocà an ruin-a a parte dal V sécol, a l'é stàit dovrà 'me arzerva ëd materiaj da costrussion për la realisassion d'àutri travaj pùblich.

Ël teatro Bellini

[modìfica | modifiché la sorgiss]

A l'é na costrussion clàssica euvra dj'architet A. Scala e C. Sada. Andrinta a-i é un salon fiamengh.

Ël sìndich a l'é Raffaele Stancanelli (dal 16/06/2008)).

Catania a l'é gemelà con:

Anliure esterne

[modìfica | modifiché la sorgiss]

Galarìa fotogràfica

[modìfica | modifiché la sorgiss]