Przejdź do zawartości

gęś

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: GeessGesges
gęś (1.1)
gęś (1.2)
gęś (1.3)
wymowa:
  • wymowa asynchroniczna: ?/i, IPA[ɡɛ̃w̃ɕ], AS[gẽũ̯ś], zjawiska fonetyczne: nazal.asynch. ę 
  • inna wersja wymowy asynchronicznej: ?/i, IPA[ɡɛ̃j̃ɕ], AS[gẽĩ ̯ś]
  • wymowa synchroniczna: IPA[ɡɛ̃ɕ], AS[gẽś] (najrzadziej spotykana, niegdyś zalecana przez Słownik wymowy polskiej PWN)
?/i ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) ornit. ptak z rodziny kaczkowatych; zob. też gęsi w Wikipedii
(1.2) roln. ornit. gęś domowa; zob. też gęś domowa w Wikipedii
(1.3) kulin. potrawa z mięsa gęsi (1.2), rzadziej gęsi (1.1)
(1.4) przen. pot. pogard. kobieta ograniczona, naiwna, głupia, niedoświadczona
(1.5) daw. kawał przetopionego żelaza[1]
odmiana:
(1.1)
przykłady:
(1.1) Wtem z gór orzeł nadleciał, miał dziób, szpony krzywe, gęsiom szyje poskręcał i padły nieżywe, pozabijane[3].
składnia:
kolokacje:
(1.1) dzika gęś • gęś domowagęś egipska
(1.3) pieczona gęś • gęś z jabłkami
(1.4) głupia / prowincjonalna gęś
synonimy:
(1.2) gw. (Górny Śląsk) ganś, gynś
(1.3) gęsina; gw. (Górny Śląsk) ganś, gynś
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) ptak
(1.2) ptak
(1.3) potrawa
hiponimy:
(1.1) zobacz też: gęś domowagęś krótkodziobagęś łabędzionosagęś małagęś szaragęś tundrowagęś tybetańskagęś zbożowa
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. gąsiątko n, gęsię n, gąsię n, gęsina ż, gęsiarnia ż, gąsiorek m, gęsiówka ż, gęśnica ż, gąsówka ż, Gęsiówka ż
zdrobn. gąska ż, gąseczka ż
forma męska gąsior m
przym. gęsi, gęsiny
przysł. gęsiego
związki frazeologiczne:
głupia gęśniech to gęś kopnie! • przysłowia: dobre pierze, niezła też gęśdogadywali się jak gęś z prosięciemdwie gęsie, trzy niewieście, już ci jarmark w mieściegdy gęś dzika w marcu przybywa, ciepła wiosna bywagdy na świętą Barbarę gęś chodzi po lodzie, to Boże Narodzenie będzie po wodziegdy w świętą Barbarę gęś chodzi po lodzie, to Boże Narodzenie będzie po wodziegdy w świętą Barbarę gęś po stawie chodzi, w Boże Narodzenie pływać po nim się godzigęsi Rzym ocaliły, a złodzieja zgubiłykiedy w Gromniczną gęś chodzi po wodzie, to będzie na Wielkanoc chodzić po lodziekura sąsiada jest zawsze tłustsza niźli własna gęśna Katarzynę gęś po wodzie, Boże Narodzenie po lodziena Marcina gęś do kominanad bażanta gęś wolę, kiedy on w lesie, a ta na stoleważywszy na gęś, na pieprz żałujewesele Marcina: gęś i dzban winaznać się jak gęś na szafranie
etymologia:
prasł. *gǫsь → gęś[4]
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ptaki
tłumaczenia:
źródła:
  1. Kazimierz Nitsch, Z badań nad językiem polskim (z literatury chorwackiej), „Poradnik Językowy” nr 4/1908, s. 53.
  2. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „gęś” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
  3. Homer: Odyseja.
  4. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „gęś” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.