Zwierki
53°03′07″N 23°17′19″E/53,051944 23,288611| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
16-060[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BIA |
| SIMC |
0044983[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego  | |
Położenie na mapie gminy Zabłudów  | |
| 53°03′07″N 23°17′19″E/53,051944 23,288611[1]
| |
Zwierki (dawn. Żwierki[6][7]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Zabłudów[5][8].
Prawosławni mieszkańcy wsi należą do parafii Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Zabłudowie, a wierni kościoła rzymskokatolickiego do parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Zabłudowie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś założono w XVI w[9].
W XVIII w. we wsi istniała cerkiew prawosławna, ściśle związana z Monasterem Zaśnięcia Matki Bożej w Zabłudowie, który jako jeden z nielicznych nie przyjął postanowień unii brzeskiej (cerkiew zabłudowska po 1596 r., pozostała nadal ortodoksyjną)[10]. Spłonęła ona jednak doszczętnie w 1746 r[11].
W końcu XVIII wieku była to wieś magnacka hrabstwa zabłudowskiego położona w Wielkim Księstwie Litewskim, powiecie grodzieńskim, województwie trockim[12].
W 1915 roku większość mieszkańców Zwierek (głównie ludność prawosławna) została masowo ewakuowana przez władze carskie w głąb Rosji w ramach tzw. bieżeństwa. Powroty w rodzinne strony rozpoczęły się dopiero po 1918 roku. Z tułaczki po Rosji wróciło do wsi niespełna 75% jej dawnych mieszkańców[9][13].
W 1921 roku wieś liczyła 38 domów i 203 mieszkańców, w tym 104 prawosławnych i 99 katolików[14].
W 1923 roku powstała w Zwierkach komórka Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi, która w konspiracji działała do 1938 roku, to jest do rozwiązania tej partii[13].
W 1980 r. wieś Zwierki liczyła 195 mieszkańców zamieszkałych w 48 domach (z tego kilkanaście na koloniach). W owym czasie miejscowość posiadała charakter dwuwyznaniowy. Siedzibą parafii zarówno dla rzymskokatolickich jak i dla prawosławnych mieszkańców wsi był pobliski Zabłudów. Zwierki były również wówczas dwujęzyczne. Starsi mieszkańcy Zwierek w codziennej komunikacji posługiwali się gwarą języka białoruskiego, pozostali (młodzież i ludność rzymskokatolicka) porozumiewali się gwarą języka polskiego[9].
W latach 1954–1959 wieś była siedzibą gromady Zwierki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 234 mieszkańców[15].
Urodzeni w Zwierkach
[edytuj | edytuj kod]- Gabriel Zabłudowski (1684–1690) – święty prawosławny
Inne
[edytuj | edytuj kod]We wsi znajduje się prawosławny żeński monaster Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy (Zwierki 46) oraz przyklasztorna cerkiew św. Męczennika Gabriela.
W strukturach administracyjnych Cerkwi Prawosławnej w Polsce wieś podlega parafii pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w pobliskim Zabłudowie[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 162474
- ↑ Wieś Zwierki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-05-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-05-12].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1616 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c Stanisław Glinka: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 23 (47). [dostęp 2017-02-08].
- ↑ Józef Maroszek, Pięć wieków Ziemi Juchnowieckiej, Juchnowiec Kościelny 2013, s. 42, [online]
- ↑ Marek Dorecki. Dziesięć lat w Białymstoku. „Przegląd Prawosławny”. 10 (208), październik 2002. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. [dostęp 2017-02-08].
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.
- ↑ a b Antoni Łukasz Leończuk, Wspomnienia budzą mnie po nocach... Okupacja sowiecka w Rejonie Zabłudowskim w latach 1931-1941 w relacjach i wspomnieniach, Białystok: Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, 2010, s. 43 [dostęp 2017-02-08].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 27 (18).
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Michał Bołtryk: Zapomniany Zabłudów. Przegląd Prawosławny, Nr 12/2007 (270), 2007. [dostęp 2016-06-10].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zwierki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 682.
.svg)