Zegrze

Zegrze
	wieś
	; Pałac w Zegrzu
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	legionowski
Gmina	Serock
Liczba ludności (2021)	918
Strefa numeracyjna	22
Kod pocztowy	05-131
SIMC	0008467
	Położenie na mapie Polski Zegrze
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zegrze
	Położenie na mapie powiatu legionowskiego Zegrze
	Położenie na mapie gminy Serock Zegrze
	52°27′39″N 21°02′05″E/52,460833 21,034722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Zegrze (dawn. alt. Zegrze Północne^[5]) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, w gminie Serock położona nad Jeziorem Zegrzyńskim^[4]^[6] 27 km od centrum Warszawy i 16 km od jej granic.

Zegrze uzyskało lokację miejską przed 1400 rokiem, zdegradowane przed 1540 rokiem^[7]. Do 1954 istniała gmina Zegrze. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. Z Zegrzem sąsiadują Nieporęt, Jadwisin oraz Zegrze Południowe.

Przez Zegrze przebiega droga krajowa nr 61, na całym odcinku, w granicach miejscowości, dwujezdniowa.

W Zegrzu funkcjonuje Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki.

Historia

Wieś targowa położona nad Narwią (w wyniku budowy w 1963 r. zapory w Dębem istnieje obecnie Jezioro Zegrzyńskie), istniejąca już w XII wieku, a wzmiankowana na piśmie w XIV w. Do XVII w. nazywana Zgierz, co było staropolskim określeniem brodu. Początkowo własność Strumiłło-Zgierskich, od połowy XVII wieku należała do rodu Krasińskich, w 1862 przeszła na rzecz Radziwiłłów. Później odkupiona przez rząd rosyjski celem wzniesienia twierdzy uzupełniającej od północy umocnienia Warszawskiego Rejonu Fortecznego: Twierdzy Modlin i Twierdzy Warszawa.

W czasie II wojny światowej w ramach prowadzonej przez okupanta niemieckiego akcji zagłady Żydów mieszkańców pochodzenia żydowskiego deportowano do getta w Legionowie^[8].

Po wojnie 13 czerwca 1963 roku oficjalnie otwarto plażę w Zegrzu i stał się to punkt docelowy weekendowych wyjazdów warszawiaków. W miejscowości znajduje się pałac myśliwski z XIX wieku (obecnie Hotel Pałac Zegrzyński) oraz kasyno. Cennym, acz niewykorzystanym turystycznie zabytkiem są forty twierdzy: Umocnienie Duże oraz Umocnienie Małe, zwane także fortami "Ordon" i "Karlinek".

Obecnie Umocnienie Duże zostało przejęte przez Narodowy Bank Polski jako miejsce pod budowę skarbca, gdzie złożone mają być rezerwy NBP oraz zlokalizowany Centralny Ośrodek Komputerowy.

W Zegrzu znajduje się Parafia wojskowa św. Gabriela Archanioła w Zegrzu.

Przynależność administracyjna

Przynależność administracyjna poszczególnych części skupiska zegrzyńskiego
			Przynależność administracyjna
Miejscowość współczesna	Składowe	Ludn. 1921	1921	1933	1943	1952	1954	1970	1973
Zegrze (Północne)	Zegrze-Park, folwark	57	gm. Zegrze, pow. pułtuski, woj. warsz.	grom. Zagroby, gm. Nieporęt, pow. warszawski, woj. warsz.	grom. Zegrze, gmina Nieporęt, dystrykt warszawski, GG	grom. Zegrze, gm. Nieporęt, pow. nowodworski, woj. warsz.	grom. Wieliszew, pow. nowodworski, woj. warsz.	grom. Serock, pow. nowodworski, woj. warsz.	sołectwo Zegrze Północne, gm. Serock, pow. nowodworski, woj. warsz.
Zegrze (Północne)	Zegrze, os. wojsk., cz. północna	237	gm. Zegrze, pow. pułtuski, woj. warsz.					grom. Serock, pow. nowodworski, woj. warsz.
Zegrze Południowe	Zegrze, os. wojsk., cz. południowa	172	gm. Nieporęt, pow. warszawski, woj. warsz.					grom. Nieporęt, pow. nowodworski, woj. warsz.	sołectwo Zegrze Południowe, gm. Nieporęt, pow. nowodworski, woj. warsz.
	Zagroby, wieś	223
	Rybaki, wieś	197

Zobacz też

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160806
↑ Strona gminy. Statystyka ludności na dzień 2021-11-30
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1602 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ Statystyczna charakterystyka miejscowości w gromadach : pow. Nowy Dwór Mazowiecki, woj. warszawskie /
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 86-87.
↑ Getto w Legionowie. sztetl.org.pl. [dostęp 2022-08-03].

Linki zewnętrzne

Twierdza Zegrze - fortyfikacje
Zegrze, dawniej Zegrz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 562 .
Zegrze 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 718 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160806

[gmi-2] Strona gminy. Statystyka ludności na dzień 2021-11-30

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1602 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[5] Statystyczna charakterystyka miejscowości w gromadach : pow. Nowy Dwór Mazowiecki, woj. warszawskie /

[roz-6] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[7] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 86-87.

[8] Getto w Legionowie. sztetl.org.pl. [dostęp 2022-08-03].

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

Miasto	Serock
Wsie	Bolesławowo Borowa Góra Cupel Dębe Dębinki Dosin Gąsiorowo Guty Izbica Jachranka Jadwisin Kania Nowa Kania Polska Karolino Ludwinowo Dębskie Ludwinowo Zegrzyńskie Łacha Marynino Nowa Wieś Skubianka Stanisławowo Stasi Las Szadki Święcienica Wierzbica Wola Kiełpińska Wola Smolana Zabłocie Zalesie Borowe Zegrze
Kolonie	Skubianka-Kolonia Zegrzynek
Osada leśna	Wola Kiełpińska
Część miasta	Moczydło
Część wsi	Bindugi
Osada leśna wsi	Wola Smolana