Zatoka esowata

Rzut zatoki esowatej lewej (zaznaczona na niebiesko) na boczną ścianę wyrostka sutkowatego kości skroniowej.

Zatoka esowata (łac. sinus sigmoideus) – w anatomii człowieka parzysta zatoka opony twardej mózgowia, należąca do grupy górnej (tylno-górnej) zatok. Jest przedłużeniem zatoki poprzecznej^[1]^[2].

Przebieg

Zatoka esowata biegnie po wewnętrznej powierzchni części skalistej kości skroniowej. Jej bruzda (łac. sulcus sinus sigmoidei) znajduje się na części skalistej kości skroniowej w tylnym dole czaszki. Następnie w okolicy szczytu wyrostka zagina się prawie pod kątem prostym ku dołowi. Rzutuje się ona na 1/3 tylną część wyrostka sutkowatego, gdzie pokryta jest warstwą kostną z komórkami sutkowatymi. Czasami wpukla się ona w kość, redukując komórki wyrostka sutkowatego i pokryta jest wtedy tylko cienką blaszką kostną. Następnie przebiega ona znów nieco ku górze, by ostatecznie skręcić ku dołowi uchodząc w opuszce żyły szyjnej wewnętrznej.

Zatoki esowate zwykle są asymetryczne. Po stronie prawej zatoka jest lepiej rozwinięta. Słabsze wykształcenie lewej zatoki tłumaczy się zanikiem w rozwoju lewej żyły głównej górnej^[1].

Przekrój poprzeczny przez kość skroniową prawą na wysokości przewodu słuchowego zewnętrznego (*External acoustic meatus*) – widok od góry. Zatoka esowata zaznaczona tu jako *Transverse sinus*. Widoczne także w bliskim sąsiedztwie komórki sutkowe

Zmienność przebiegu

W swoim przebiegu zatoka esowata wykazywać może liczne odchylenia ważne podczas operacji otochirurgicznych. Prawidłowa odległość w dobrze spneumatyzowanym (upowietrznionym) wyrostku sutkowatym, od jej przedniego brzegu do tylnej powierzchni przewodu słuchowego zewnętrznego wynosi 14,56 mm, przy wyrostku sklerotycznym – 10,55 mm.

Przodowanie zatoki esowatej (łac. antepositio sinus sigmoidei lub sinus procumbens) to sytuacja, gdy jej ściana przednia zachodzi na boczną powierzchnię jamy sutkowej. Przodowanie zatoki częściej obserwuje się po stronie prawej. W czaszkach brachycefalicznych, przodowanie może być tak duże, że ściana zatoki esowatej przylega do przewodu słuchowego zewnętrznego. Zwykle przodowanie zatoki występuje przy małym, niewydatnym kolcu nadprzewodowym kości skroniowej.

Inne anomalie zatoki esowatej:

aplazja zatoki esowatej – występująca zwykle po stronie lewej
zdwojenie zatoki esowatej
uwypuklenie zatoki esowatej

Do zatoki esowatej wpada występująca niestale żyła wypustowa sutkowa. Łączy ona zatokę esowatą z żyłami czaszki. W przypadku zakrzepowego zapalenia zatoki esowatej ulega ona obrzękowi (objaw Griesingera).

Przypisy

↑ ^a ^b AdamA. Bochenek AdamA., MichałM. Reicher MichałM., Anatomia człowieka. Tom III. Układ naczyniowy, wyd. IX, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018, s. 363–364, ISBN 978-83-200-3257-4 .
↑ JaninaJ. Sokołowska-Pituchowa JaninaJ., Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, wyd. VIII, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, s. 737, ISBN 978-83-200-3917-7 .

Bibliografia

Otolaryngologia kliniczna. red. A. Zakrzewski. PZWL. Warszawa 1981. ISBN 83-200-0326-1

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[Bochenek3-1] AdamA. Bochenek AdamA., MichałM. Reicher MichałM., Anatomia człowieka. Tom III. Układ naczyniowy, wyd. IX, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018, s. 363–364, ISBN 978-83-200-3257-4 .

[Pituchowa-2] JaninaJ. Sokołowska-Pituchowa JaninaJ., Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, wyd. VIII, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, s. 737, ISBN 978-83-200-3917-7 .

[1]

[2]

żyły mózgu	żyła wewnętrzna mózgu żyła przednia przegrody przezroczystej żyła tylna przegrody przezroczystej żyła wzgórzowo-prążkowiowa górna żyły wzgórzowo-prążkowiowe dolne żyła naczyniówkowa górna żyła naczyniówkowa dolna żyła wielka mózgu żyły górne mózgu żyły dolne mózgu żyła zespalająca górna żyła zespalająca dolna żyła podstawna koło żylne mózgu
żyły móżdżku	żyła górna robaka żyła dolna robaka żyły górne półkuli móżdżku żyły dolne półkuli móżdżku
zatoki opony twardej	zatoka strzałkowa górna zatoka strzałkowa dolna zatoka prosta zatoka poprzeczna zatoka esowata zatoka potyliczna spływ zatok zatoka jamista zatoki międzyjamiste zatoka klinowo-ciemieniowa zatoka skalista górna zatoka skalista dolna splot podstawny
żyły śródkościa	żyła śródkościa czołowa żyła śródkościa skroniowa przednia żyła śródkościa skroniowa tylna żyła śródkościa potyliczna
żyły wypustowe	żyła wypustowa ciemieniowa żyła wypustowa sutkowa żyła wypustowa kłykciowa żyła wypustowa potyliczna
sploty żylne kanałów kostnych	splot żylny otworu owalnego splot żylny tętnicy szyjnej wewnętrznej splot żylny kanału nerwu podjęzykowego
żyły oczne	żyła oczna górna żyła oczna dolna żyła środkowa siatkówki
żyła szyjna zewnętrzna	żyła uszna tylna żyła potyliczna żyła nadłopatkowa żyły poprzeczne szyi żyła szyjna przednia

zatoka esowata zatoka potyliczna splot żylny kanału nerwu podjęzykowego żyła kanalika ślimaka zatoka skalista dolna żyła potyliczna żyła twarzowa żyły gardłowe
żyła tarczowa górna	żyła krtaniowa górna żyła mostkowo-obojczykowo-sutkowa
żyła tarczowa dolna	żyły tchawicze żyły przełykowe
żyła językowa	żyła głęboka języka żyły grzbietowe języka żyła towarzysząca nerwowi podjęzykowemu

żyła pachowa	żyła piersiowa boczna żyły piersiowo-nabrzuszne
żyły ramienne	żyły poboczne łokciowe żyła głęboka ramienia
żyły głębokie	żyły dłoniowe palców żyły dłoniowe śródręcza łuk żylny dłoniowy głęboki łuk żylny dłoniowy powierzchowny żyły promieniowe żyły łokciowe żyła strzałkowa
żyły powierzchowne	sieć dłoniowa palców sieć grzbietowa palców żyła międzypalcowa żyła międzygłowowa żyła pośrodkowa przedramienia żyła odpromieniowa żyła pośrodkowa łokcia żyła odłokciowa

żyła udowa	żyła nabrzuszna powierzchowna żyła okalająca biodro powierzchowna żyły piersiowo-nabrzuszne żyły sromowe zewnętrzne żyła podkolanowa żyła głęboka uda → żyły okalające udo przyśrodkowe żyły okalające udo boczne
żyły głębokie	żyły grzbietowe stopy żyły podeszwowe boczne łuk żylny podeszwowy żyły podeszwowe przyśrodkowe żyły podeszwowe śródstopia żyły piszczelowe przednie żyły piszczelowe tylne żyły strzałkowe
żyły powierzchowne	żyła odpiszczelowa żyła odstrzałkowa żyła odpiszczelowa dodatkowa żyła udowo-podkolanowa żyła brzeżna przyśrodkowa żyła brzeżna boczna łuk żylny grzbietowy stopy żyły grzbietowe śródstopia żyła międzygłowowa żyły grzbietowe palców łuk żylny podeszwowy żyły podeszwowe palców