Wuppertal
51°16′N 7°13′E/51,266667 7,216667
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj związkowy | |||||
| Zarządzający |
Andreas Mucke↗ | ||||
| Powierzchnia |
168,41 km² | ||||
| Wysokość |
100-350 m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.09.2023[1]) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
0202, 02053, 02058 | ||||
| Kod pocztowy |
42103-42399 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
W | ||||
| Podział miasta |
10 dzielnic | ||||
| |||||
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii  | |||||
Położenie na mapie Niemiec  | |||||
| 51°16′N 7°13′E/51,266667 7,216667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Wuppertal – miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Düsseldorf. Leży na południe od Zagłębia Ruhry i w okolicy dużych miast: Düsseldorfu, Kolonii oraz Essen. Największe miasto regionu Bergisches Land. Liczy 358 876 mieszkańców (2022)[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wuppertal powstał 1 sierpnia 1929 roku z połączenia siedmiu samodzielnych miasteczek: Elberfeld, Barmen, Cronenberg, Ronsdorf, Vohwinkel, Beyenburg i Lüttringhausen (obecnie dzielnica Remscheid).
Nazwa miasta pochodzi od jego położenia w dolinie rzeki Wupper (Tal w języku niem. to „dolina”).
Poszczególne miasta wchodzące obecnie w skład Wuppertalu powstały około X–XI wieku. Rzemiosło hutnictwa żelaza i kwitnący przemysł włókienniczy oraz handel przyczyniły się do znacznego rozwoju miasta na przełomie XIX–XX wieku.
Naloty na Wuppertal w czasie II wojny światowej zniszczyły prawie całkowicie miasto, w szczególności ten przeprowadzony przez 611 maszyn RAF 29 maja 1943, w którym zginęło ok. 2 500, a rany odniosły tysiące osób[3].
W budynku komendy policji działało gestapo, które między innymi wysłało do obozów zagłady i gett około 1000 Żydów, którzy zostali zamordowani. Policjant Paul Kreber uratował kilka rodzin Sinti[4].
Dzielnice
[edytuj | edytuj kod]Wuppertal podzielony jest na dziesięć dzielnic:
Polityka
[edytuj | edytuj kod]Współpraca międzynarodowa
[edytuj | edytuj kod]Miejscowości partnerskie:
Izrael: Beer Szewa
Rosja: Jekaterynburg
Słowacja: Koszyce
Polska: Legnica
Nikaragua: Matagalpa
Francja: Saint-Étienne
Meklemburgia-Pomorze Przednie: Schwerin
Wielka Brytania: South Tyneside- Berlin: Tempelhof-Schöneberg
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Przemysł włókienniczy odgrywał ważną rolę gospodarczą w mieście, by stracić na znaczeniu w końcowych latach siedemdziesiątych przez globalizację rynku tekstylnego.
Znaczące przedsiębiorstwa w Wuppertalu to Bayer AG, Brockhaus, Glanzstoff, Herberts (obecnie DuPont), Vorwerk.
Instytucje
[edytuj | edytuj kod]Wśród ważniejszych instytucji wymienić należy Bergische Universität Wuppertal, Instytut ds. Energii, Klimatu i Środowiska, opera, teatr, kąpieliska (Schwimmoper) oraz aquapark, biblioteka miejska, zoo terenowe, Kościelna Szkoła Wyższa.
Atrakcje turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Wuppertal słynie z podwieszanej kolei Wuppertaler Schwebebahn z lat 1898-1900[5][6].
Do magnesów turystycznych należą również:
- Von der Heydt-Museum, z kolekcją prac Hansa von Marées, impresjonistów i twórców XX wieku[5][6]
- Engels-Haus (muzeum w rodzinnym domu Friedricha Engelsa)[5]
Sport
[edytuj | edytuj kod]- SV Bayer Wuppertal – klub sportowy, w którego skład wchodzi m.in. sekcja piłki siatkowej
- Wuppertaler SV – klub piłkarski
Osoby urodzone w Wuppertalu
[edytuj | edytuj kod]- Arno Breker (1900−1991), rzeźbiarz, członek NSDAP
- Udo Dirkschneider (ur. 1952), niemiecki wokalista heavymetalowy
- Wilhelm Dörpfeld (1853−1940), archeolog
- Carl Duisberg (1861−1935), chemik i przemysłowiec
- Fryderyk Engels (1820−1895), współpracownik, przyjaciel i mecenas Karola Marksa
- Carl Grossberg (1894-1940), malarz Nowej Rzeczowości
- Jürgen Kuczynski (1904−1997), historyk ekonomii i radziecki agent
- Else Lasker-Schüler (1869−1945), poetka ekspresjonizmu narodowości żydowskiej
- Steffen Möller (jak podaje Wikipedia urodził się w Wolfhagen w 1969), niemiecki kabareciarz, aktor, satyryk
- Johannes Rau (1931−2006), premier Nadrenii-Westfalii w latach 1978-1998, prezydent RFN w latach 1999–2004
- Erich Ribbeck (ur. 1937), trener piłkarski, reprezentacji RFN 1998–2000
- Ferdinand Sauerbruch (1875−1951), lekarz, pionier torakochirurgii
- Alice Schwarzer (ur. 1942), feministka
- Richard Sukuta-Pasu (ur. 1990), piłkarz
- Horst Tappert (1923−2008), aktor
- Tom Tykwer (ur. 1965), reżyser, producent filmowy (m.in. „Biegnij Lola, biegnij”)
- Hans Günter Winkler (ur. 1926-2018), jeździec sportowy, złoty medal we Sztokholmie IO 1956
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bevölkerungsstand nach Geschlecht - Gemeinden - Monat (ab 2000). landesdatenbank.nrw.de/, 2023-09-30. [dostęp 2023-12-31]. (niem.).
- ↑ Landesdatenbank Nordrhein-Westfalen [online], www.landesdatenbank.nrw.de, 13 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-13] (niem.).
- ↑ Luftwaffe – narzędzie terroru [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-05-06] (pol.).
- ↑ Wuppertal (tablica, Friedrich-Engels-Allee)
- ↑ a b c Tania Inowlocki, Fodor's up close : Germany., New York: Fodor's Travel Publications, 1999, s. 435, ISBN 0-679-00442-4, OCLC 798225716 [dostęp 2023-05-06] (ang.).
- ↑ a b Gordon W. McLachlan, Niemcy : część północna : Hesja, Nadrenia-Palatynat, Północna Narenia-Westfalia, Dolna Saksonia, Szlezwik-Holsztyn, Wyd. 3, aktualiz. i popr., dodr., Bielsko-Biała: "Pascal", 1999, s. 250-252, ISBN 83-87037-97-4, OCLC 1150442688 [dostęp 2023-05-06] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]-
Wuppertal-Elberfeld -
Kolej podwieszana nad ulicą -
Pociąg kolei Schwebebahn nad rzeką Wupper
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Powiaty |
|
| Rejencje (Regierungsbezirk) |
|
| Związki komunalne |
|
