Wu Peifu
| |||||||||||
| Nazwisko chińskie | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
Wu Peifu (wym. [ú pʰèɪ̯fú]; ur. 22 kwietnia 1874, zm. 4 grudnia 1939) – chiński polityk i wojskowy, militarysta, który zdołał podporządkować swojej kontroli północnochińskie terytoria, zanim nie został pokonany przez Czang Kaj-szeka.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w prowincji Shandong w rodzinie kupieckiej. Ten syn handlarza już we wczesnej młodości interesował się poezją oraz filozofią[1], jednak wbrew temu postanowił związać swoje życie ze służbą wojskową. W 1898 zapisał się do Akademii Wojskowej w Tianjinie, którą ukończył. W 1902 roku wstąpił do armii Beiyang, gdzie związał się politycznie ze stronnictwem jej dowódcy - Yuan Shikaia. Rychło zdobył w niej uznanie[1]. Gdy w 1912 ostatni cesarz utracił władzę, Wu Peifu umacniał swój status wojskowy, stając się jednym z najważniejszych[1] dowódców działających w północnych Chinach. Udało mu się we względnie niedługim czasie przejąć kontrolę nad pięcioma prowincjami północnych Chin dzięki podjęciu współpracy zwłaszcza z klasą średnią, która miała dosyć wojen toczonych za rządów poprzedniej dynastii. Dzięki wykształceniu, znany był jako Uczony Militarysta (ang. scholar warlord), także jako Jadeitowy Marszałek[2]. Uważany jest za prawdopodobnie najlepszego dowódcę okresu ery militarystów w Chinach[2].
Po śmierci Yuana w 1916 roku został przywódcą konserwatywnej kliki Zhili i główną podporą niestabilnego rządu w Pekinie. Kontynuował w ten sposób umacnianie swojej pozycji, dołączając do grona najbardziej wpływowych osób w Chinach[1], miał jednak potężnych wrogów w postaci stojącego na czele Kuomintangu Sun Jat-sena i Czang Kaj-szeka. W 1922 roku pokonał wojska Zhang Zuolina, spychając go do Mandżurii. W ten sposób objął faktyczną kontrolę nad północno-wschodnimi Chinami i zaczął się przygotowywać do zjednoczenia całego kraju na drodze wojny.
Plany Wu pokrzyżował jego brak instynktu politycznego. Sprawując rygorystyczne rządy w 1923 rozkazał stłumić strajk kolejarzy linii Hankou-Pekin, przez co stracił popularność i poparcie społeczne. Wówczas Feng Yuxiang, dotychczas jeden z największych sprzymierzeńców Wu Peifu, przystąpił do Czang Kaj-szeka. O końcu kariery Wu Peifu przesądziła jego klęska w nowej wojnie z Zhang Zuolinem w 1924 roku, kiedy w wyniku porażki w bitwie pod Tianjinem stracił kontrolę nad Pekinem i zmuszony był wycofać się na południe, do prowincji Hubei i Henan. W 1926 spróbował po raz ostatni sięgnąć po dominację nad Chinami, usiłując zatarasować drogę kuomintangowskim wojskom, którymi dowodził Czang Kaj-szek, które jednak same zadały mu ostateczną klęskę podczas ekspedycji północnej w 1927 roku. Oznaczała ona koniec jakichkolwiek wpływów Wu Peifu, który musiał zrezygnować z udziału w życiu publicznym i znaleźć schronienie w buddyjskim klasztorze, gdzie zmarł.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Axelrod i Phillips 2000 ↓, s. 619.
- ↑ a b Philip Jowett, Chinese Warlord Armies 1911-30, Men-at-Arms nr 463, Osprey Publishing, 2010, ISBN 978-1-84908-402-4, (ang.) s.11
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alan Axelrod, Charles Phillips: Władcy, tyrani, dyktatorzy : leksykon. Warszawa: Politeja Świat Książki, 2000, s. 619. ISBN 978-83-7227-478-6. OCLC 749557153. (pol.).
- Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. ISBN 83-05-13407-5.