Przejdź do zawartości

Wrzosowisko

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wrzosowisko z Erica cinerea i Ulex gallii w Irlandii
Wrzosowisko z wrzosem pospolitym w rezerwacie przyrody Wrzosowiska Cedyńskie w zachodniej Polsce
Wrzosowisko na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w okolicach Olkusza
Wrzosowisko – kolekcja odmian wrzosów w ogrodzie botanicznym w Kielcach

Wrzosowisko – bezleśna, azonalna formacja zimozielonych krzewinek o charakterystycznym pokroju. Dominują w niej rośliny wrzosopodobne o kseromorficznych (erikoidalnych) liściach – niewielkich, zwykle wałeczkowatych. Wykształca się na siedliskach ubogich, zwykle wilgotnych, znajdujących się pod wpływem klimatu morskiego[1].

Roślinność określana mianem wrzosowisk zajmuje rozległe obszary w Europie Zachodniej, ale tak określane są zbiorowiska o podobnej fizjonomii w różnych obszarach, zwłaszcza w Afryce Południowej i tundrze, ale także w Afryce równikowej[2].

Europejskie wrzosowiska atlantyckie

[edytuj | edytuj kod]

W Europie występują wrzosowiska zwane atlantyckimi, ponieważ kształtują się pod wpływem wilgotnego klimatu wzdłuż wybrzeży, od Półwyspu Iberyjskiego po Skandynawię. Największy udział mają w Szkocji, gdzie zajmują ponad 1/4 powierzchni kraju. W ich powstaniu kluczową rolę odegrał człowiek karczując i paląc występujące tu pierwotnie lasy z dębami, brzozami i ostrokrzewem. Po usunięciu pokrywy leśnej nastąpiło silne zubożenie gleby, co utrudnia powrót roślinności leśnej, a wyklucza go zupełnie wypalanie i wypasanie wrzosowisk[2].

W południowym obszarze występowania wrzosowisk europejskich dominują różne gatunki drobnolistnych lub bezlistnych kolcolistów Ulex, szczodrzeńców Cytisus i janowców Genista, którym towarzyszy kilka gatunków wrzośców Erica. W środkowej części kontynentu zwiększa się udział wrzosowatych, wśród których dominuje tu: wrzosiec bagienny Erica tetralix i popielaty E. cinerea oraz wrzos zwyczajny Calluna vulgaris. Z roślin motylkowatych rosną tu już tylko żarnowiec miotlasty Cytisus scoparius, kolcolist zachodni Ulex europaeus i janowiec angielski Genista anglica. Dalej na północy wrzosowiska tworzą już niemal wyłącznie rośliny wrzosowate – bażyny Empetrum, borówki Vaccinium, fylodoce Phyllodoce i kasjopeje Cassiope, przechodząc stopniowo w tundrę krzewinkową[2].

W całym obszarze występowania wrzosowisk tworzą one stadia przejściowe do roślinności typowej dla torfowisk[2].

Rośliny wrzosowiskowe, mimo kseromorficznej budowy zewnętrznej, cechują się luźną strukturą mezofilu, co nie sprzyja utrzymywaniu wody podczas suszy mrozowej. W efekcie im dalej od wybrzeży atlantyckich, tym wrzosowiska są uboższe gatunkowo. Także stosunkowo najdalej od Atlantyku występujący wrzos zwyczajny wysycha, jeśli nie jest okryty pokrywą śnieżną[2].

Wrzosowiska poza Europą

[edytuj | edytuj kod]

Wrzosowiska w południowej Afryce tworzą wrzośce Erica i rzeście Restio. Powstają one na zamglonych płaskowyżach Gór Stołowych. W Afryce równikowej specyficzne wrzosowiska z roślinami rodzaju Philippia opisano z wyspy Mafia[2]. W tundrze subantarktycznej wrzosowiska tworzą głównie bażyna Empetrum rubrum i acena sina (Acaena magellanica). Towarzyszą im paprocie, mchy i porosty[3][4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jan Kornaś, Anna Medwecka-Kornaś: Geografia roślin. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN, 2002, s. 193. ISBN 83-01-13782-7.
  2. a b c d e f Heinrich Walter: Strefy roślinności a klimat. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 48, 140, 153-157.
  3. Zbigniew Podbielkowski: Szata roślinna Ziemi. Tom VII. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz SC, 1997, s. 301, seria: Wielka encyklopedia geografii świata. ISBN 83-86600-87-X.
  4. Zbigniew Podbielkowski: Roślinność kuli ziemskiej. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 1982, s. 216-217. ISBN 83-02-01456-7.