Urva
| Urva | |||
| Hodgson, 1837[1] | |||
 Mangusta indyjska (U. edwardsii) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Urva | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Urva cancrivora Hodgson, 1837 (= Gulo urva Hodgson, 1836) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Urva – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny Herpestinae w obrębie rodziny mangustowatych (Herpestidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji (Arabia Saudyjska, Bahrajn, Kuwejt, Iran, Afganistan, Pakistan, Chiny, Indie, Sri Lanka, Nepal, Bangladesz, Bhutan, Mjanma, Tajlandia, Kambodża, Wietnam, Malezja, Singapur, Filipiny i Indonezja)[9][10][11].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 25–55,8 cm, długość ogona 17,2–47 cm, długość tylnej stopy 6–10,9 cm, długość ucha 1,8–3,5 cm; masa ciała 305–4000 g; samce są większe i cięższe od samic[10][12].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1837 roku angielski etnolog i przyrodnik Brian Houghton Hodgson w artykule o nowym gatunku mięsożercy opublikowanym na łamach The Journal of the Asiatic Society of Bengal[1]. Na gatunek typowy Hodgson wyznaczył (oryginalne oznaczenie) Urva cancrivora Hodgson, 1837 (= Gulo urva Hodgson, 1836) (mangusta krabożerna).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Mangusta: wschodnioindyjska nazwa Mangutia dla tego gatunku, zaadaptowana jako „la Mangouste” przez Buffona w 1765 roku, od telugu mangīsu lub marathi mangus ‘mangusta’[13]. Gatunek typowy: Horsfield wymienił kilka gatunków – Viverra ichneumon Linnaeus, 1758, Ichneumon major É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818 (= Viverra ichneumon Linnaeus, 1758), Ichneumon edwardsii É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818, Ichneumon griseus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818 (= Viverra nems Kerr, 1792 (nomen dubium)), Ichneumon javanicus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818, Mustela galera von Schreber, 1776 (nomen dubium) i Ichneumon ruber Geoffroy Saint-Hilaire, 1818 (= Ichneumon javanicus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818) – nie wskazując gatunku typowego.
- Urva: nepalska nazwa Arva dla mangusty krabożernej[14].
- Mesobema: gr. μεσος mesos ‘środkowy, pośredni’; βημα bēma, βηματος bēmatos ‘krok, chód’[15]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Urva cancrivora Hodgson, 1837 (= Gulo urva Hodgson, 1836).
- Calogale (Galogale): gr. καλος kalos ‘piękny’; γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’[16]. Gatunek typowy: Gray wymienił kilkanaście gatunków – Herpestes sanguineus Rüppell, 1836, Herpestes badius A. Smith, 1838 (= Herpestes sanguineus Rüppell, 1836), Herpestes ornatus W. Peters, 1852 (= Herpestes sanguineus Rüppell, 1836), Herpestes punctulatus J.E. Gray, 1849 (= Herpestes sanguineus Rüppell, 1836), Calogale venatica J.E. Gray, 1865 (= Herpestes sanguineus Rüppell, 1836), Herpestes gracilis[c] Rüppell, 1836, Calogale grantii[c] J.E. Gray, 1865, Cynictis melanurus[c] W. Martin, 1836, Herpestes mutgigella[c] Rüppell, 1836, Herpestes nepalensis J.E. Gray, 1837 (= Mangusta auropunctata Hodgson, 1836), Mangusta (Herpestes) nyula[d] Hodgson, 1836, Herpestes rutilus J.E. Gray, 1861 (= Ichneumon javanica É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818), Herpestes thysanurus[e] J.A. Wagner, 1839 i Herpestes microcephalus Temminck, 1853 (nomen dubium) – z których typem nomenklatorycznym jest Herpestes nepalensis J.E. Gray, 1837 (= Mangusta auropunctata Hodgson, 1836).
- Calictis: gr. καλος kalos ‘piękny’; ικτις iktis, ικτιδις iktidis ‘łasica’[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Herpestes smithii J.E. Gray, 1837.
- Onychogale: gr. ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur, paznokieć’; γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Herpestes maccarthiae J.E. Gray, 1851 (= Herpestes fuscus Waterhouse, 1838).
- Taeniogale: gr. ταινια tainia ‘przepaska, opaska’; γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Herpestes vitticollis Bennett, 1835.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Wyniki badań opartych o dane molekularne wykazały, że tradycyjnie rozumiany rodzaj Herpestes obejmujący wszystkie gatunki zawarte w Herpestes, Urva, Galerella i Xenogale jest parafiletyczny, dlatego gatunki azjatyckie zostały przeniesione do ponownie wskrzeszonego rodzaju Urva[20][9]. Potrzebne są dalsze badania, aby lepiej wyjaśnić relacje między Herpestes i Urva[9]. Do rodzaju należą następujące gatunki[21][12][9]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[22] | Podgatunki[10][9][12] | Rozmieszczenie geograficzne[10][9][12] | Podstawowe wymiary[10][12][f] | Status IUCN[23] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) |
Urva brachyura | (J.E. Gray, 1837) | mangusta kusa | 2 podgatunki | południowa Tajlandia, Półwysep Malajski, Singapur, Sumatra i Borneo | DC: 35–49 cm DO: 17–25 cm MC: 1–3 kg |
NT |
 |
Urva semitorquata | (J.E. Gray, 1846) | mangusta obrożna | 2 podgatunki | Borneo (Sarawak, Kalimantan oraz być może Brunei), Sumatra (kilka rekordów) i Filipiny (Palawan i Pangkat ng Calamian) | DC: 40–45 cm DO: 26–30 cm MC: 3–4 kg |
NT |
 |
Urva urva | (Hodgson, 1836) | mangusta krabożerna | 4 podgatunki | Nepal, północno-wschodnie Indie, Bhutan, Bangladesz, kontynentalna południowo-wschodnia Azja, Tajwan oraz południowo-środkowa i południowo-wschodnia Chińska Republika Ludowa (włącznie z wyspą Hajnan) | DC: 44–56 cm DO: 26–34 cm MC: 3–4 kg |
LC |
_01.jpg) |
Urva smithii | (J.E. Gray, 1837) | mangusta ruda | 2 podgatunki | większa część półwyspowej części Indii i Sri Lanka | DC: 39–47 cm DO: 35–47 cm MC: około 2,7 kg |
LC |
 |
Urva vitticollis | (E.T. Bennett, 1835) | mangusta pręgoszyja | 2 podgatunki | południowo-zachodnie Indie (Ghaty Zachodnie i Sri Lanka | DC: 46–53 cm DO: 30–32 cm MC: do 3,4 kg |
LC |
 |
Urva fusca | (Waterhouse, 1838) | mangusta brunatna | 4 podgatunki | południowo-zachodnie Indie (Ghatu Zachodnie) i Sri Lanka | DC: 33–48 cm DO: 19,8–34 cm MC: około 2,7 kg |
LC |
|
Urva edwardsii | (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818) | mangusta indyjska | 5 podgatunków | od Półwyspu Arabskiego na wschód przez Iran do Indii, Nepalu, Bhutanu, Bangladeszu i Sri Lanki | DC: 35–45 cm DO: 32–45 cm MC: około 1,4 kg |
LC |
.jpg) |
Urva auropunctata | (Hodgson, 1836) | mangusta złocista | gatunek monotypowy | od Iraku i Iranu na wschód do Bangladeszu i Mjanmy; introdukowany w Indiach Zachodnich, regionie Gujana, Chorwacji, na wyspę Mafia (Tanzania), na Mauritiusie, w Japonii, na Hawajach i Fidżi | DC: 25–37 cm DO: 19,2–29 cm MC: 305–662 g |
LC |
 |
Urva javanica | (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818) | mangusta mała | gatunek monotypowy | południowa Chińska Republika Ludowa (w tym wyspa Hajnan), kontynentalna południowo-wschodnia Azja, Sumatra i Jawa | DC: 30–41 cm DO: 21–31 cm MC: 0,5–1 kg |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b B.H. Hodgson. On a new genus of the Plantigrades. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 6 (2), s. 651, 1837. (ang.).
- ↑ T. Horsfield: Zoological researches in Java, and the neighbouring islands. London: Printed for Kingsbury, Parbury, & Allen, 1824, s. ryc. i nienumerowany tekst. (ang.).
- ↑ B.H. Hodgson. Classical terminology of Natural History. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 10 (1), s. 27, 1841. (ang.).
- ↑ Gray 1864 ↓, s. 560.
- ↑ Gray 1864 ↓, s. 564.
- ↑ Gray 1864 ↓, s. 570.
- ↑ Gray 1864 ↓, s. 569.
- ↑ A. S. Wallace: The geographical distribution of animals. Cz. 2. New York: Harper and Brothers, Publisher, 1876, s. 195. (ang.).
- ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 416–418. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron, & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 308–312. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Herpestes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-16]. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 658–659. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 399.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 703.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 413.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 154.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 151.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 475.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 659.
- ↑ M.-L. Patou, P.A. Mclenachan, C.G. Morley, A. Couloux, A.P. Jennings & G. Veron. Molecular phylogeny of the Herpestidae (Mammalia, Carnivora) with a special emphasis on the Asian Herpestes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (1), s. 69–80, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.05.038. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 145–146. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-02]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J.E. Gray. A revision of the genera and species of Viverrine animals (Viverridae) founded on the collection in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 502–578, 1864. (ang.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).