Przejdź do zawartości

Tyran północny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tyran północny
Tyrannus tyrannus[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

tyrankowate

Podrodzina

tyranki

Plemię

Tyrannini

Rodzaj

Tyrannus

Gatunek

tyran północny

Synonimy
  • Lanius tyrannus Linnaeus, 1758[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     przeloty

     zimowiska

Tyran północny[4], tyran piripiri (Tyrannus tyrannus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tyrankowatych (Tyrannidae). Wędrowny, pospolity na obszarze swojego występowania. Gniazduje od zachodnio-środkowej i południowej Kanady po południowe Stany Zjednoczone, odlatuje w stadach na zimowiska w Ameryce Południowej aż po północną Argentynę (najczęściej jednak zimuje w zachodniej Amazonii[5]). Nie wyróżnia się podgatunków[2][6].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]
Rozmiary
długość ciała ok. 19–23 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 33–38 cm[7]
Masa ciała
ok. 33–55 g[7]
Wygląd zewnętrzny
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Wierzch ciała ciemnoszary, głowa czarna. Na czubku głowy czerwona plamka, bardzo rzadko widoczna; samce częściej niż samice stroszą te piórka. Długie, ciemne skrzydła, z białymi krawędziami lotek. Spód ciała biały, na piersi niewyraźny szary nalot. Ogon czarny z białym końcem. Młode mają ciemniejszy, brązowawy spód ciała.
Głos
Przenikliwy, niemelodyjny świergot. Odstraszając intruzów ze swojego terytorium lęgowego, wydaje hałaśliwe, wybuchające okrzyki[7].
Zachowanie
Często przesiaduje na eksponowanych stanowiskach – drutach, płotach, tyczkach, czubkach drzew i krzewów. Poza sezonem lęgowym tworzy luźne, niewielkie stada. Bardzo agresywnie broni swojego terytorium lęgowego, atakuje i przepędza nawet dużo większe od siebie ptaki, jak wrony czy sokoły. Niekiedy nawet ląduje na grzbiecie intruza, aby skuteczniej go przepłoszyć.

Środowisko

[edytuj | edytuj kod]

Tereny otwarte, sady, zadrzewienia śródpolne i skraje większych zadrzewień. Często nad strumieniami. Potrzebuje otwartych przestrzeni, aby żerować, oraz drzew i krzewów dla założenia gniazda[7][8].

Pożywienie

[edytuj | edytuj kod]

Odżywia się głównie owadami łapanymi w locie. Podczas żerowania przesiaduje na drutach lub tyczkach, zrywa się by złapać przelatującego owada i powraca na to samo miejsce. Na zimowiskach zjada również jagody i inne małe owoce, a zrywając je z krzewów zawisa w powietrzu[7].

Wyprowadza jeden lęg w roku, od początku czerwca do lipca.

Gniazdo
Budowa gniazda zajmuje jeden do dwóch tygodni[5]. Zwarta, mocna konstrukcja w kształcie koszyczka, uwita z gałązek i źdźbeł traw, wysłana sierścią i miękkimi częściami roślin. Umieszczone często w pobliżu wody, na konarze drzewa lub na krzewie, a czasem na wierzchołku pniaka lub palika.
Jaja
Samica składa 3–4 białe, nakrapiane jaja o wymiarach 2,1–2,7 na 1,6–2 cm[5]. Jeżeli podrzuci mu jaja pasożyt lęgowystarzyk brunatnogłowy, zostają one wyrzucone z gniazda.
Wysiadywanie
14–17 dni[7].
Pisklęta
Są karmione przez rodziców przez kilka tygodni od wyklucia[8]. Opuszczają gniazdo w wieku 16–17 dni[5].

Status

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje tyrana północnego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Organizacja Partners in Flight w 2019 roku szacowała liczebność populacji na około 26 milionów dorosłych osobników[3][5]. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3][5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tyrannus tyrannus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Mobley, J.: Eastern Kingbird (Tyrannus tyrannus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-03-24].
  3. a b c Tyrannus tyrannus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tyrannini Vigors, 1825 (wersja: 2021-01-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-16].
  5. a b c d e f Eastern Kingbird Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2023-09-27]. (ang.).
  6. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  7. a b c d e f Eastern Kingbird Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-03-16].
  8. a b Eastern Kingbird Info. Dakota Birds. [dostęp 2014-05-17].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]