Sodówka (roślina)
 Sodówka nadmorska | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | |||||
| Klasa | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj |
sodówka | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Suaeda Forssk. ex J.F. Gmel. Onomat. Bot. Compl. 8: 797. 1776 | |||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
S. vera Forsskål ex J. F. Gmelin[3] | |||||
| |||||
Sodówka (Suaeda Forssk. ex J.F. Gmel.) – rodzaj roślin w zależności od ujęcia systematycznego klasyfikowany do rodziny komosowatych (Chenopodiaceae) lub szarłatowatych (Amaranthaceae). Obejmuje 93 gatunki[4]. Rośliny te są szeroko rozprzestrzenione na półkuli północnej oraz na wybrzeżach półkuli południowej, brak ich przedstawicieli w wielu rejonach strefy równikowej[4][5]. W Polsce występował jeden gatunek – sodówka nadmorska Suaeda maritima, ale wymarł[6].
Rośliny z tego rodzaju występują zwykle na słonych lub zasadowych mokradłach, często na wybrzeżach, ale też w głębi lądów i także na terenach wyżej położonych. Niektóre gatunki mają znaczenie użytkowe – spożywane są jako warzywa lub wykorzystywane jako źródło czarnych i czerwonych barwników[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
- Pokrój
- Nagie, rzadziej owłosione, często sine, rośliny zielne, półkrzewy i krzewy. Pędy wzniesione, podnoszące się lub płożące[5], nie są mięsiste, cierniste, ani członowato podzielone[7].
- Liście
- Naprzeciwległe lub skrętoległe. Siedzące lub krótkoogonkowe[7]. Blaszki są całobrzegie, mięsiste, wałeczkowate lub płaskie, równowąskie, lancetowate do eliptycznych, u nasady zwykle zwężone, na wierzchołku zaokrąglone, zaostrzone, także czasem wyciągnięte w ostkę[7][5].
- Kwiaty
- Zebrane po kilka–kilkanaście w kłębiki wyrastające w kącie podsadek, skupionych na szczytach pędów w kwiatostany kłoso- lub gronokształtne. Kwiaty zwykle są obupłciowe, czasem wymieszane z kwiatami słupkowymi i pręcikowymi, o budowie promienistej, grzbiecistej lub nieregularnej. Listków okwiatu jest pięć, są one zwykle mięsiste z błoniastym brzegiem, są wolne lub w różnym stopniu zrośnięte. Pręcik jest jeden lub są dwa do pięciu (najczęściej). Zalążnia jest jajowata lub kulista, zwykle z dwoma lub trzema zagiętymi znamionami, rzadziej jest ich 5[7][5].
- Owoce
- Jednonasienne, zamknięte w trwałym okwiecie, z owocnią błoniastą. Nasiono kulistawe, soczewkowate lub spłaszczone, ułożone pionowo lub poziomo, z łupiną czarną, czarnobrązową, czarnoczerwoną, zielonobrązową, gładką, brodawkowaną lub siateczkowaną na powierzchni[7][5].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
Rodzaj w ujęciu systemów APG klasyfikowany do rodziny szarłatowatych (Amaranthaceae). W obrębie rodziny zaliczany jest do podrodziny Suaedoideae (= Salicornioideae) i plemienia Suaedeae[8]
- Wykaz gatunków[4]
- Suaeda acuminata (C.A.Mey.) Moq.
- Suaeda aegyptiaca (Hasselq.) Zohary
- Suaeda altissima (L.) Pall.
- Suaeda anatolica (Aellen) Sukhor.
- Suaeda aralocaspica (Bunge) Freitag & Schütze
- Suaeda arbusculoides L.S.Sm.
- Suaeda arctica Jurtzev & V.V.Petrovsky
- Suaeda arcuata Bunge
- Suaeda argentinensis A.Soriano
- Suaeda arguinensis Maire
- Suaeda articulata Aellen
- Suaeda asphaltica (Boiss.) Boiss.
- Suaeda australis (R.Br.) Moq.
- Suaeda braun-blanquetii (Pedrol & Castrov.) Rivas Mart., Cantó & Sánchez Mata
- Suaeda caboverdeana Rivas Mart., Lousã, J.C.Costa & Maria C.Duarte
- Suaeda caespitosa Dod
- Suaeda calceoliformis (Hook.) Moq.
- Suaeda californica S.Watson
- Suaeda carnosissima Post
- Suaeda conferta (Small) I.M.Johnst.
- Suaeda corniculata (C.A.Mey.) Bunge
- Suaeda cucullata Aellen
- Suaeda dendroides (C.A.Mey.) Moq.
- Suaeda densiflora Giusti ex Brignone
- Suaeda divaricata Moq.
- Suaeda edulis Flores Olv. & Noguez
- Suaeda eltonica Iljin
- Suaeda esteroa Ferren & S.A.Whitmore
- Suaeda foliosa Moq.
- Suaeda fruticosa Forssk. ex J.F.Gmel.
- Suaeda × genesiana Pedrol & Castrov.
- Suaeda glauca (Bunge) Bunge
- Suaeda heterophylla (Kar. & Kir.) Bunge ex Boiss.
- Suaeda ifniensis Caball. ex Maire
- Suaeda inflata Aellen
- Suaeda iranshahrii Akhani & Freitag
- Suaeda jacoensis I.M.Johnst.
- Suaeda japonica Makino
- Suaeda khalijefarsica Akhani
- Suaeda kocheri Guss. ex C.Brullo, Brullo & Giusso
- Suaeda kossinskyi Iljin
- Suaeda kulundensis Lomon. & Freitag
- Suaeda lehmannii (Bunge) Kapralov, Akhani & Roalson
- Suaeda linearis (Elliott) Moq.
- Suaeda linifolia Pall.
- Suaeda malacosperma H.Hara
- Suaeda maritima (L.) Dumort. – sodówka nadmorska
- Suaeda merxmuelleri Aellen
- Suaeda mexicana (Standl.) Standl.
- Suaeda micromeris Brenan
- Suaeda microphylla Pall.
- Suaeda microsperma (C.A.Mey.) Fenzl
- Suaeda monodiana Maire
- Suaeda monoica Forssk. ex J.F.Gmel.
- Suaeda moschata A.J.Scott
- Suaeda multiflora Phil.
- Suaeda nesophila I.M.Johnst.
- Suaeda neuquenensis M.A.Alonso, Contic. & Cerazo
- Suaeda nigra (Raf.) J.F.Macbr.
- Suaeda nigrescens I.M.Johnst.
- Suaeda novae-zelandiae Allan
- Suaeda nudiflora (Willd.) Moq.
- Suaeda occidentalis (S.Watson) S.Watson
- Suaeda olufsenii Paulsen
- Suaeda palaestina Eig & Zohary – sodówka palestyńska
- Suaeda palmeri (Standl.) Standl.
- Suaeda pannonica Beck
- Suaeda paradoxa (Bunge) Bunge
- Suaeda patagonica Speg.
- Suaeda pelagica Bartolo, Brullo & P.Pavone
- Suaeda physophora Pall.
- Suaeda plumosa Aellen
- Suaeda prostrata Pall.
- Suaeda pruinosa Lange
- Suaeda pterantha (Kar. & Kir.) Bunge
- Suaeda puertopenascoa M.C.Watson & Ferren
- Suaeda pulvinata Alvarado Reyes & Flores Olv.
- Suaeda rigida H.W.Kung & G.L.Chu
- Suaeda rolandii Bassett & Crompton
- Suaeda salina B.Nord.
- Suaeda salsa (L.) Pall.
- Suaeda scabra Lomon.
- Suaeda sibirica Lomon. & Freitag
- Suaeda spicata (Willd.) Moq.
- Suaeda splendens (Pourr.) Gren. & Godr.
- Suaeda stellatiflora G.L.Chu
- Suaeda tampicensis (Standl.) Standl.
- Suaeda taxifolia (Standl.) Standl.
- Suaeda tschujensis Lomon. & Freitag
- Suaeda turgida G.L.Chu
- Suaeda turkestanica Litv.
- Suaeda tuvinica Lomon. & Freitag
- Suaeda vera Forssk. ex J.F.Gmel.
- Suaeda vermiculata Forssk. ex J.F.Gmel.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ Suaeda Forsskål ex J. F. Gmelin, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-03-29].
- ↑ a b c d Suaeda Forssk. ex J.F.Gmel., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-03-29].
- ↑ a b c d e Suaeda Forsskål ex J. F. Gmelin, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 173, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e f Wayne R. Ferren Jr. & H. Jochen Schenk, Suaeda Forsskål ex J. F. Gmelin, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Genus Suaeda Forssk. ex J. F. Gmel., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-03-29].
Identyfikatory zewnętrzne: