Smart kontrakt
Smart kontrakt (ang. smart contract, inaczej: inteligentny kontrakt, inteligentna umowa[1]) – program komputerowy lub protokół przeznaczony do cyfrowych umów, ich automatycznej weryfikacji, egzekwowania negocjacji lub dokumentowaniu prawnie istotnych zdarzeń zgodnie z warunkami tychże umów[2][3].
Koncepcja
[edytuj | edytuj kod]Celem smart kontraktów jest zniwelowanie zapotrzebowania na pośredników, zmniejszenie kosztów operacyjnych i egzekucyjnych oraz zmniejszenie szans na straty spowodowane oszustwami[4]. Inteligentne kontrakty pozwalają na wykonywanie wiarygodnych transakcji bez uczestnictwa osób trzecich[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Automaty z jedzeniem są przedstawiane jako najstarsza technologia przypominająca smart kontrakty[5]. W 2014 raport white paper dotyczący kryptowaluty Ethereum opisuje sposób działania Bitcoina jako słaby przykład konceptu smart kontraktów[6]. Od czasu powstania Ethereum pojawiło się wiele nowych alternatyw, pozwalających na bardziej zaawansowane inteligentne kontrakty pomiędzy niezaufanymi osobami[7].
Koncept smart kontraktów zaproponowany został w latach dziewięćdziesiątych XX wieku przez kryptografa Nicka Szabo, Amerykanina węgierskiego pochodzenia (który do dziś jest podejrzewany o bycie twórcą Bitcoina)[8][9]. Po ukończeniu University of Washington Szabo poszukiwał rozwiązania, które mogłoby wspomóc zawieranie umów prawniczych.
Smart kontrakt nie stanowi prawnie wiążącej umowy. Niektórzy prawnicy twierdzą, że inteligentne kontrakty nie są umowami prawnymi, lecz środkiem do wykonywania zobowiązań wynikających z innych umów[10].
Od 2015 roku, kiedy uruchomiono blockchain Ethereum termin „smart contract” został przypisany w szczególności kryptowalutom i obliczeniom jakie zachodzą w sieci blockchain.
W interpretacji chociażby IBM, smart kontrakt nie musi być powiązany z klasycznym kontraktem, wręcz przeciwnie, może przyjmować różną formą taką jak program komputerowy. Inteligentny kontrakt możemy uznać również za procedurę, która ma na celu przeniesienie wartości z podmiotu na podmiot, pod pewnymi warunkami, które zachodzą i są przechowywane w sieci blockchain[11].
W grudniu 2017 roku Białoruś stała się pierwszym w historii krajem, który zalegalizował smart kontrakty[12]. Za autora dekretu, który wszedł w życie w marcu 2018 roku uważa się białoruskiego prawnika Denisa Aleinikova[13].
Względy bezpieczeństwa
[edytuj | edytuj kod]Smart kontrakty oparte na sieci blockchain są widoczne dla wszystkich użytkowników, dlatego błędy które mogą wystąpić szczególnie w nowych i niedopracowanych sieciach również są widoczne dla wszystkich. Atak hakerski na sieć blockchain może być trudny do wychwycenia i naprawy[14]. Taki atak został przeprowadzony w czerwcu 2016 roku, ukradziono wówczas około 50 milionów dolarów, podczas gdy programiści próbowali znaleźć rozwiązanie, które zażegnałoby atak[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Krzysztof Piech: Leksykon pojęć na temat technologii blockchain i kryptowalut. s. 13. [dostęp 2022-01-10].
- ↑ a b Czym są smart kontrakty (smart contracts)? | Rankingi 2021 [online], GPWInfostrefa.pl – GPW, NewConnect, Rekomendacje, Relacje inwestorskie, 4 grudnia 2020 [dostęp 2021-05-25] (pol.).
- ↑ Co to Smart Kontrakt? [online], Binance Academy [dostęp 2021-05-25] (pol.).
- ↑ Smart contracts – czym są i jak je stworzyć? [online], AntyWeb, 1 kwietnia 2018 [dostęp 2021-05-25] (pol.).
- ↑ Introduction to smart contracts [online], ethereum.org [dostęp 2021-05-25] (ang.).
- ↑ Ethereum Whitepaper [online], ethereum.org [dostęp 2021-05-25] (ang.).
- ↑ Toshendra Kumar Sharma, Best 5 Blockchain-Based Smart Contract Platforms [online], 11 września 2019 [dostęp 2021-05-25] (ang.).
- ↑ Smart Contracts [online], www.fon.hum.uva.nl [dostęp 2021-05-25].
- ↑ Full Bio Nathan Reiff i inni, Who Is Nick Szabo, and Is He Satoshi Nakamoto? [online], Investopedia [dostęp 2021-05-25] (ang.).
- ↑ Blockchain Laws and Regulations | 12 Legal issues surrounding the use of smart contracts | GLI [online], GLI – Global Legal InsightsInternational legal business solutions [dostęp 2021-05-25] (ang.).
- ↑ What are smart contracts on blockchain [online], www.ibm.com [dostęp 2021-05-25] (ang.).
- ↑ FXMAG, „Dolina Krzemowa” za wschodnią granicą – Białoruś może stać się rajem dla kryptowalut i innowacji | FXMAG [online], www.fxmag.pl [dostęp 2021-05-25] (pol.).
- ↑ Belarus becomes first country to legislate smart contract [online], eng.belta.by, 22 grudnia 2017 [dostęp 2021-05-25] (ang.).
- ↑ Blockchain Hackers Stole $3.8 Billion in 122 Attacks in 2020 [online], AiThority, 13 stycznia 2021 [dostęp 2021-05-25] (ang.).
- ↑ Spreeha Dutta, How Ethereum Reversed a $50 Million DAO Attack! [online], Medium, 18 grudnia 2019 [dostęp 2021-05-25] (ang.).